غزل شماره ۱۲۳ حافظ: مطرب عشق عجب ساز و نوایی دارد

معنی و تفسیر غزل شماره ۱۲۳ حافظ

مطرب عشق عجب ساز و نوایی دارد
نقش هر نغمه که زد راه به جایی دارد

رامشگر و نوازنده موسیقی عشق چقدر آهنگ و نوای خوشی دارد. هر نغمه‌ای که او می‌نوازد، بسیار بجا و شایسته است و در یکی از دستگاه‌های موسیقی است.

عالم از ناله عشاق مبادا خالی
که خوش آهنگ و فرح بخش هوایی دارد

آرزومندم که جهان از ناله عاشقان خالی مباشد چراکه آهنگی خوش و حالی دل انگیز دارد.

پیر دُردی‌کش ما گر چه ندارد زر و زور
خوش عطابخش و خطاپوش خدایی دارد

اگر چه شیخ شراب‌نوش ما مال و قدرت بازو ندارد، اما پروردگاری خوب دارد که به او می‌بخشد و خطا و گناهش را می‌پوشاند.

محترم دار دلم کاین مگس قندپرست
تا هواخواه تو شد فر همایی دارد

دل مرا گرامی بدار، زیرا دلم همچون مگسی قند لبانت را می‌ستاید و از زمانی که عاشق شده، شکوه و بخت هما را بدست آورده است. هواخواهی تو ارزش دل مرا بالا برده است.

از عدالت نبود دور گرش پرسد حال
پادشاهی که به همسایه گدایی دارد

آن پادشاه (در اینجا یعنی فرد توانگر) که در همسایگی‌اش، شخصی گدا زندگی می‌کند، اگر از حال و احوال او بپرسد و به او کمک کند، از عدل و انصاف دور نخواهد بود، بلکه عین عدالت است.

اشک خونین بنمودم به طبیبان گفتند
درد عشق است و جگرسوز دوایی دارد

وقتی که اشک همچون خون خودم را به طبیبان نشان دادم؛ آن‌ها گفتند این درد، درد عشق است و دوای آن جانگداز است. احتمالاً منظور از دوای درد عشق همان صبر و تحمل فراق است که جگر را آتش می‌زند.

ستم از غمزه میاموز که در مذهب عشق
هر عمل اجری و هر کرده جزایی دارد‌

ای دوست، از کرشمه چشم خود، ستمگری را یاد نگیر، چراکه در آیین عشق، هر کار نیک، ثوابی و هر عمل، مزدی دارد. هر نیکی و بدی که انجام بدهی، نتیجه آن را خواهی دید.

نغز گفت آن بت ترسابچه باده پرست
شادی روی کسی خور که صفایی دارد

چقدر کلامی نیکو و بدیع بود که آن زیباروی یهودی‌زاده باده‌نوش گفت که شراب را به شادی رخسار آن یاری بنوش که صفای درونی دارد.

خسروا حافظ درگاه‌نشین فاتحه خواند
وز زبان تو تمنای دعایی دارد‌

ای پادشاه، حافظ که در آستانه درگاه تو نشسته و مقیم کوی توست، سوره حمد را قرائت کرد و خواستار دعایی است که تو در حقش بنمایی