غزل شماره ۱۱۸ حافظ: آن کس که به دست جام دارد

معنی و تفسیر غزل شماره ۱۱۸ حافظ

آن کس که به دست جام دارد
سلطانی جم مدام دارد

آن کسی که جام شراب یا جام معرفت را به دست گرفته است، همواره پادشاهی و شکوه جمشید متعلق به اوست.

آبی که خضر حیات از او یافت
در میکده جو که جام دارد

آن آب حیاتی که خضر با نوشیدن آن عمر جاویدان یافت، در میخانه جستجو کن، زیرا که آب حیات در قدح شراب است.

سررشته جان به جام بگذار
کاین رشته از او نظام دارد

زمام زندگی خودت را به جام شراب واگذار کن، زیرا که رشته زندگی به واسطه آن، در نظم و ترتیب است. اگر شراب نباشد، جان آشفته می‌شود.

ما و می‌ و زاهدان و تقوا
تا یار سر کدام دارد

ما با شراب سر و کار داریم و زاهدان با پرهیزکاری همراه هستند، باید منتظر باشیم تا ببینیم که یار به سوی کدام‌یک میل دارد. معلوم نیست، شاید یار شراب‌خواری ما را از تقوای زاهد ریاکار بیشتر بپسندد.

بیرون ز لب تو ساقیا نیست
در دور کسی که کام دارد‌

ای ساقی، فقط آن کسی که از لب تو بهره‌مند است، در این زمانه و دوران کامرواست.

نرگس همه شیوه‌های مستی
از چشم خوشت به وام دارد

نرگس تمام انواع مستی کردن را از چشمان زیبای تو قرض گرفته است. چشم خمار معشوق همواره به نرگس تشبیه می‌شود و در اینجا حافظ می‌گوید نرگس همه این زیبایی‌هایش را از تو گرفته است وگرنه خودش چیزی نداشت.

ذکر رخ و زلف تو دلم را
وردیست که صبح و شام دارد

یادآوری چهره و گیسوی تو همانند دعایی است که دلم هر صبح و شب آن را تکرار می‌کند.

بر سینه ریش دردمندان
لعلت نمکی تمام دارد

لبان همچون لعل آبدار تو همیشه بر سینه مجروح دردمندان عشقت نمک حسرت می‌افشاند. زخم را اگر نمک بپاشی، می‌سوزد و دیدن لب جانان باعث می‌شود که دل عاشقان بیشتر مجروح و نالان شود.

✦✦✦✦

در چاه ذقن چو حافظ‌ ای جان
حسن تو دو صد غلام دارد‌

ای جانان و محبوب من، دویست غلام همچون حافظ در چاه زنخدان تو اسیر زیبایی‌ات هستند