غزل شماره ۹۹ حافظ: دل من در هوای روی فرخ

معنی و تفسیر غزل شماره ۹۹ حافظ

دلِ من در هوایِ رویِ فرّخ
بُوَد آشفته همچون مویِ فرّخ

دل من در عشقِ روی فرخ و در محبتش، چون موی فرخ آشفته و پریشان است. [هوا = در اینجا به معنی محبت / آشفته = درهم و پریشان / در هوای روی فرخ = به عشق محبوبم فرخ]

بجز هندویِ زلفش هیچکس نیست
که برخوردار شد از رُویِ فرّخ

کسی نیست که به جز از هندوی زلف فرخ از رویش هم برخوردار باشد یعنی هر کس که از فرخ برخوردار شده فقط از هندوی زلفش بوده، امّا از روی وصالش کسی بهره‌مند نشده است. [هندوی زلفش = گیسوی مشکین]

سیاهی نیک بخت است آنکه دایم
بُوَد همراز و هم زانویِ فّرخ

آن سیاهی که همیشه همراز و هم زانوی فرخ است، سیاهِ خوش طالعی است. [سیاه = مراد موی فرخ است / هم زانو = همنشین]

شود، چون بیدِ لرزان سروِ آزاد
اگر بیند قدِ دلجویِ فرّخ

بده ساقی شرابِ ارغوانی
به یادِ نرگسِ جادویِ فرّخ‌

ای ساقی به یاد چشم زیبا و افسونگر فرخ، باده سرخ بده تا بنوشم. [شراب ارغوانی = می‌ گلگون و سرخ رنگ / نرگس جادو = نرگس افسونگر، مقصود چشم است.]

دو تا شد قامتم همچون کمانی
ز غم پیوسته، چون ابرویِ فرّخ

قامتم از غمِ پیوسته مثلِ کمان دو لا و خم شد مانندِ ابروی فرخ.

نسیمِ مُشکِ تاتاری خجل کرد
شمیمِ زلفِ عنبر بویِ فرّخ

رایحه زلفِ عنبر بوی فرخ، نسیمِ مشکِ تاتاری را شرمنده کرد. [نسیم و شمیم = هر دو به معنی رایحه و بوی خوش]

اگر میلِ دلِ هر کس بجایی است
بُوَد میلِ دلِ من سویِ فرّخ

اگر دل هرکسی میل به جایی داشته باشد یعنی به جایی مقید و متعلق باشد، میلِ دلِ من به جانب فرخ است یعنی مقید و متعلق به اوست.

غلامِ همّتِ آنم که باشد
چو حافظ بنده و هندویِ فرّخ

من غلامِ همتِ بلندِ آن کسی هستم که همچون حافظ، بنده و غلام زرخرید فرخ باشد.

منبع: شرح سودی، انتشارات نگاه.