غزل شماره ۸۵ حافظ: شربتی از لب لعلش نچشیدیم و برفت

معنی و تفسیر غزل شماره ۸۵ حافظ

شربتی از لبِ لعلش نچشیدیم و برفت
رویِ مَه پیکرِ او سیر ندیدیم و برفت

شربت لعلِ لبِ جانان را نچشیدیم و رفت. یعنی جانان رفت در حالی که ما لب او را نبوسیدیم؛ و روی، چون ماهِ او را یک دل سیر و به اندازه کافی ندیدیم و رفت. خواجه حسرت می‌خورد از اینکه بر وفقِ مُراد به وصالِ جانان نرسیده است.

گویی از صحبتِ ما نیک به تَنگ آمده بود
بار بربست و به گَردش نرسیدیم و برفت

گویا که جانان از مصاحبت ما بسیار به تنگ آمده بود که بار بَربَست و رفت چنان رفت که حتّی به گردش هم نرسیدیم یعنی گویی کدورتِ خاطری از ما پیدا کرده بود که با این عجله رفت و ما حتّی به گردی که از خاک کف پای او برخاست هم نرسیدیم.

بس که ما فاتحه و حِرزِ یمانی خواندیم
وز پی اش سوره اخلاص دمیدیم و برفت

هرچه ما فاتحه و دعای حرزِ یمانی خواندیم و سوره اخلاص به پشتِ سرش دمیدیم هیچ اثر نکرد و رفت. یعنی مرادمان از خواندن این‌ها انصراف جانان از سفر بود. امّا او منصرف نشد و رفت. خلاصه از فاتحه و خواندن دعای حرزِ یمانی هیچ فایده حاصل نشد و جانان رفت.

مژده دادند که بر ما گذری خواهی کرد
دیدی آخر که چنین عشوه خریدیم و برفت

ما را فریب می‌داد یا به ما خبر می‌دادند که یار از سر ارادت و دوستی به ما سرمی‌زند، دیدی که چقدر ناز و عشوه او را تحمل کردیم و با وجودِ این رفت.

شد چمان در چمنِ حُسن و لطافت لیکن
در گلستان وصالش نچمیدیم و برفت

در حالی که در چمن حُسن و لطافت می‌خرامید، رفت. یا در چمنِ حُسن و لطافت خرامان شد اما ما در باغِ وصالش قدمی برنداشتیم و او رفت. یعنی وصال جانان برای ما میسّر نشد و رفت. [چمیدن = با ناز و تأنی راه رفتن]

همچو حافظ همه شب ناله و زاری کردیم
کِای دریغا به وداعش نرسیدیم و برفت

سراسر شب را مانند حافظ فریاد و فغان و ناله کردیم حیف که به خداحافظی کردن با او موفق نشدیم و او رفت. یعنی جانان چنان با عجله رفت که تودیع میسرمان نشد یعنی مجالِ وداع نشد.

منبع: شرح سودی، انتشارات نگاه.