زندگی نامه شیخ مرتضی انصاری

ستاره | سرویس مذهبی – شیخ انصاری با نام کامل شیخ مرتضی بن محمد امین انصاری دزفولی از علمای شیعه قرن ۱۳ قمری است. شیخ مرتضی انصاری در طول دوران کودکی قرآن و معارف اسلامی را فرا گرفت و پس از خواندن قرآن و ادبیات عرب در جوانی به خواندن فقه و اصول پرداخت و در این دو رشته به درجه اجتهاد رسید.

 

زندگی نامه شیخ مرتضی انصاری – ولادت

شیخ مرتضی انصاری (Morteza Ansari) در ۱۸ ذیحجه سال ۱۲۱۴ قمری، مصادف با روز عید غدیر، در شهر دزفول به دنیا آمد. والدینش به همین دلیل نام او را مرتضی گذاشتند.

 

نسب شیخ مرتضی انصاری

نسب شیخ مرتضی انصاری به جابر بن عبدالله انصاری، از صحابه پیامبر اسلام (ص) می‌رسد. شیخ مرتضی فرزند محمدامین بن شمس الدین بن احمد بن نورالدین بن محمد صادق شوشتری است.

پدرش شیخ محمد امین از مبلغین اسلام و مادرش دختر یکی از علمای عصر خود بوده‌اند. مادر مرتضی انصاری قبل از تولد وی، شبی امام جعفر صادق (ع) را در عالم رویا می‌بیند که قرآنی طلاکاری شده را به او داد. معبرین خوابش را به فرزندی صالح و بلندمرتبه تعبیر کردند.

شیخ محمد امین سه پسر داشته که به ترتیب سن، مرتضی و منصور و محمدصادق نام داشته اند و هر کدام از برادر بزرگتر خود، ده سال کوچکتر بوده اند. مادر شیخ انصاری بانویی درس خوانده و مؤمنه و متعبده و از خاندان انصاریهای دزفول بوده است. او همیشه تلاش کرده بود که هنگام شیر دادن به فرزند بزرگ خود (مرتضی) با وضو باشد.

 

 

کودکی شیخ مرتضی انصاری

مرتضی از کودکی شوق تحصیل داشت و با کوشش بسیار به درس و مطالعه مشغول بود. او بسیار کم به بازیهای بچگانه می پرداخت به طوری که در ده سالگی کوچه های نزدیک به خانه خود را نمی شناخت.

 

نوجوانی شیخ مرتضی انصاری

شیخ مرتضی به روزگار نوجوانی طلبه ای پرکار و خوشفکر و خداترس بود. او غالبا تا نیمه شب به مطالعه و نوشتن درسهای خود مشغول بود. او برای اینکه شب ها زود نخوابد زود شام نمی خورد و خوردن شام را به بعد از رسیدگی به دروس خود موکول می کرد.

 

سفر شیخ مرتضی انصاری به عتبات

مرتضی ادبیات عرب و مقدمات را نزد پدرش و دانشوران دزفول گذراند و فقه و اصول و دوره سطح را نزد شیخ حسین انصاری (عموزاده‌اش) آموخت. او در سال ۱۲۳۲ به همراه پدرش به کربلا و نجف برای تکمیل دروس سفر کرد. شیخ مرتضی چهار سال از درس سید مجاهد و شریف العلماء استفاده کرد. در سال چهارم، شیخ به زادگاهش دزفول بازگشت، اما پس از یک سال در سال ۱۲۳۷ بار دیگر به عتبات بازگشت.

 

ازدواج و فرزندان شیخ مرتضی انصاری

شیخ مرتضی انصاری در طول عمر خود سه همسر داشت. اولین ازدواج او در سن ۲۵ سالگی با دختر شیخ حسین انصاری (نخستین استاد خود) بود و از این همسر یک دختر به نام بی بی فاطمه داشت.

دومین همسر شیخ، دختر میرزا مرتضی مطیعی دزفولی بود و از این همسر نیز یک دختر به نام بی بی زهرا داشت.

همسر سوم شیخ انصاری از اصفهان یا رشت بوده که از این همسر صاحب یک پسر شده است که بنا به نقلی قبل از تولد از دنیا رفته و بنا به نقلی دیگر پس از رفتن شیخ به مسافرت به دنیا آمده است و چون در هنگام تولد دو دندان داشته و بنا به عقاید خرافی، عامه مردم فکر می کردند که این طفل بد یمن خواهد بود. برای همین مامای او دندان های طفل چند روزه را کشیده و او از دنیا رفته است.

 

 

فضایل اخلاقی شیخ مرتضی انصاری

شیخ مرتضی انصاری از جمله عالمان بلند اندیش و با اخلاص بود. او نه فریفته دنیا شد و نه مغرور دانش خود. او تا آخر عمر، به معنای واقعی کلمه طلبه بود. او نه به فکر جاه و مقام افتاد و نه به یاد سرمایه و ثروت. او به غنای عجیبی دست یافته بود. در چهره‌اش اثری از کبر و نخوت دیده نمی‌شد. انسانی بود قانع، صبور، خوش‌رو و خوش برخورد. وقتی راه می‌رفت زمین را می‌نگریست و وقتی می‌نشست در حال فکر کردن بود و وقتی به کسی می‌رسید با تبسم و تواضع احوال‌پرسی می‌کرد.

شیخ مرتضی انصاری ظاهری ساده و بی‌آلایش داشت. لباس ساده می‌پوشید و با مردم ساده سخن می‌گفت. مهربان بود و با مردم صمیمانه می‌نشست و صادقانه برخورد می‌کرد.

 

شیخ مرتضی انصاری در محضر فقهای ایران

شیخ مرتضی انصاری در سال ۱۲۴۱ قمری عازم مسافرت به شهرهای معروف ایران که حوزه علمیه داشتند شد و به خویشاوندان خود گفت که «از فقهای مشهور عراق در کربلا و نجف استفاده لازم را برده ام و اکنون می خواهم به شهرهای بزرگ ایران بروم و از محضر علمای آنجا مستفیض شوم».

شیخ مرتضی به سفر علمی رفت و برادرش شیخ منصور را که جوانی ۱۸ ساله بود، با خود برد؛ از دزفول به بروجرد و بعد از آن به کاشان رفتند تا از محضر ملا احمد نراقی که در فقه و اصول و شعر و ادربیات فارسی استادی کامل بود استفاده کند. شیخ مرتضی در خدمت ملا احمد نراقی سه سال به تدریس و مباحثه و تألیف مشغول گردید و از شاگردان درجه اول آن فقیه ادیب در حوزه علمیه کاشان گردید. ملا احمد فوق العاده به شیخ احترام می گذاشت.

سپس شیخ انصاری از کاشان به تهران رفت و از آنجا به مشهد مشرف شد و قریب به شش ماه به زیارت امام رضا (ع) و استفاده معنوی از حضور در بارگاه قدسی آن حضرت مشغول بود.

ایشان از مشهد به تهران و از آنجا به اصفهان آمد. روزی برای شناختن علمای مشهور آن دیار به مجلس درس حجه الاسلام (سید) شفتی که ریاست حوزه علمی اصفهان را داشت، رفت و در آخر مجلس نشست. سید آن روز اشکالی علمی را که چند روز پیش مطرح ساخته بود، برای بار دوم بیان کرد و منتظر جوابی از طرف فضلای پای منبر شد. شیخ انصاری جواب اشکال حجه الاسلام شفتی را به یکی از طلاب نزدیک خود گفت و خود از جلسه درس بیرون رفت، آن طلبه که جواب شیخ را شنیده و یاد گرفته بود، موقع را مغتنم شمرد و جواب را بیان کرد.

سید به وی گفت: این پاسخ از تو نیست و آن را یا ولی عصر حجة بن الحسن (ع) به تو تلقین کرده و یا شیخ مرتضی به تو یاد داده است !

طلبه گفت: شخص عالمی که او را نمی شناختم، جواب اشکال را به من گفت و از مجلس بیرون رفت.

مسافرت علمی شیخ انصاری نزدیک به پنج سال طول کشید و پس از این مدت در شهر خودش مورد توجه علما و طلاب قرار گرفت و مجلس درسی تشکیل داد و از سال ۱۲۴۵ تا ۱۲۴۹ قمری در دزفول ماند.

در همین دوران بود که پدرش در سال ۱۲۴۸ قمری به بیماری وبا مبتلا شد و از دنیا رفت. شیخ انصاری یک سال پس از فوت پدرش برای سکونت به عتبات رفت و تا آخر عمر در نجف اقامت نمود.

 

وفات شیخ مرتضی انصاری

شیخ انصاری پس از سال‌ها خدمت به معارف اهل بیت (ع)، سرانجام در ۱۸ جمادی‌الثانی ۱۲۸۱ قمری در سن ۶۷ سالگی بر اثر بیماری اسهال دار فانی را وداع گفت. پیکر مطهرش پس از تشییع کم‌نظیر، در حجره‌ای متصل به باب قبله صحن مجلل امیرالمؤمنین علی (ع) به خاک سپرده شد.

 

 

آثار شیخ مرتضی انصاری

شیخ مرتضی انصاری از علمای پرکاری بود که در طول عمر خود با تلاش گسترده و نیتی خالصانه توانست تحقیقات ارزنده‌ای را با بیانی رسا و قلمی شیوا و استوار به فرهنگ اسلامی عرضه بدارد. برخی از آثار مکتوب او عبارتند از:

• کتاب رسائل یا فرائدالاصول
• کتاب المکاسب )در خصوص مسائل کسب و تجارت)
• کتاب الصلاة
• کتاب الطهارة
  
• و …