بهترین روش اورژانسی برای جلوگیری از بارداری چیست؟

 

ترس از باردار شدن در روابط محافظت شده یکی از دغدغه‌های فکری زنان جوان است که برای پیشگیری از آن دست به دامن روش‌های مختلفی می‌گردند. با توجه به این که احتمال بارداری بدون دخول نیز وجود داشته و در شرایط خاص دختران باکره نیز می‌توانند باردار شوند استفاده از روش‌های اورژانسی جلوگیری از بارداری بعد از رابطه در بین زنان گسترش یافته است.

 

در چه مواردی از روش‌های اورژانسی استفاده می‌گردد؟

موارد اورژانسی را می‌توان اینگونه دسته بندی نمود: روش پیشگیری ناقص یا مشکوک مثلاً پاره شدن کاندوم، تاریخ گذشته بودن قرص‌های مصرفی برای پیشگیری، فراموش کردن مصرف داروهای پیشگیری و مقاربت، بی توجهی در مصرف داروهایی که باعث کاهش یا از بین رفتن اثر قرص‌های ضدحاملگی می‌شوند (مانند آنتی‌بیوتیک‌ها) و… با مواجه شدن با هر یک از این شرایط می‌توان از روش‌های اورژانسی استفاده کرد. البته لازم به ذکر است که مصرف این گونه‌ قرص‌ها بدون عوارض نبوده و نبایستی به طور مکرر از آن‌ها استفاده کرد.

 

روش‌های اورژانسی برای جلوگیری از بارداری

برای دانستن بهترین روش اورژانسی برای عدم بارداری بایستی با انواع این روش‌ها آشنا گردید. روش‌هایی که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت به روش‌های صبح روز بعد مشهور هستند راه‌های که علاوه بر روز بعد به ۳ روز نیازمند هستند. ۳ روزی که پس از مراقبت به آن ۷۲ ساعت یا ۳ روز طلایی گفته می‌شود.

 

اولین و مهم‌ترین روش جلوگیری از بارداری بعد از انجام نزدیکی مشکوک یا نزدیکی بدون روش‌ها و وسایل جلوگیری، استفاده از قرص‌های اچ دی (HD)، ال دی (LD) و تری فازیک است.

1. مصرف دو عدد قرص HD باهم و تکرار مصرف آن ۱۲ ساعت بعد.
2. مصرف چهار عد قرص LD با هم و تکرار مصرف آن ۱۲ ساعت بعد.
3. چهار عدد قرص تری فازیک سفید رنگ در اولین فرصت و چهار عدد دیگر ۱۲ ساعت بعد از مصرف نوبت اول

هر چقدر اولین دوز قرص‌ها زودتر بعد از نزدیکی مصرف شوند امکان جلوگیری از بارداری بیشتر خواهد بود و هرچه به ۷۲ ساعت بعد از نزدیکی عقب انداخته شود احتمال بارداری افزایش می‌یابد.

اگر این تهوع با استفراغ هم همراه باشد، خروج داروی مصرف شده از دستگاه گوارش باعث کاهش و گاهی به صفر رسیدن اثربخشی آن می‌شود. بنابراین استفاده از یک داروی ضدتهوع به همراه هر نوبت مصرف این سه دارو به اطمینان از اثربخشی آن‌ها کمک می‌کند.

برای تشخیص مؤثر بودن داروی مصرف شده هیچ روش بخصوصی وجود ندارد، بنابراین اگر تا یک هفته بعد از زمان مقرر خونریزی قاعدگی شروع نشد، مراجعه به پزشک و بررسی احتمال وقوع بارداری ضروری است.

مکانیسم عمل روش‌های اورژانسی جلوگیری از بارداری

مکانیسم عمل روش‌های اورژانسی جلوگیری از بارداری به سه حالت زیر است

•  تأثیر بر مخاط رحم
•  مهار تخمک گذاری
•  اختلال حرکت در لوله‌ها

اثر بخشی استفاده از قرص‌های اچ دی، آل دی و تری فازیک در حدود ۹۷ – ۹۸ درصد است و هر چه فاصله زمانی استفاده از این روش با زمان تماس جنسی محافضت نشده کوتاه تر باشد اثر بخشیان بیشتر خواهد بود.

 

مصرف قرص اورژانسی لوونورژسترل

روش دیگر و جدیدتر استفاده از قرص لوونورژسترل Levonorgestrel است. لوونورژسترول هورمونی تولید شده است که در روش‌های پیشگیری از بارداری مصرف می‌گردد. این هورمون در قرص‌های ECPs یعنی قرصی که پس از رابطه جنسی کنترل نشده مصرف می‌شود تا از بارداری جلوگیری گردد به کار می‌رود. ساز و کار این دارو بدین صورت است که با جلوگیری از ترشح گونادوتروپین‌ها از هیپوفیز قدامی، تخمک‌گذاری و بلوغ فولیکولی را متوقف می‌کند. علاوه بر این لوونوژسترل با افزایش چسبندگی مخاط گردن رحم و ایجاد تغییر در آندومتر (داخلی‌ترین لایه‌ی رحم) مانع باروری و لانه گزینی می‌گردد.

 

این قرص در دو دوز ۰.۷۵ و ۱.۵ میلی‌گرم تولید می‌شوند. اگر در فاصله‌ی زمانی پنج روزه از رابطه جنسی مشکوکتان قرار دارید، زن باید ۲ عدد قرص لوونورژسترول ۰.۷۵ را در اولین فرصت به صورت یکجا مصرف نموده و ۱۲ ساعت پس از آن ۱ عدد دیگر نیز استفاده نماید. اگر از دوز ۱.۵ میلی‌گرم آن استفاده می‌کنید فقط یک قرص بلافاصله و در اسرع وقت بعد از نزدیکی مصرف نمائید. قرص لوونورژسترول با اسامی تجاری مختلفی در بازار موجود است ولی در مراکز بهداشتی‌درمانی به نام LNG در اختیار مراجعه ‌کنندگان قرار می‌گیرد. بهترین زمان مصرف این قرص در بازه‌ی زمانی ۱۲ ساعته بعد از رابطه جنسی خطرناک می‌باشد.

میزان موفقیت قرص لوونورژسترول در پیشگیری اورژانسی از بارداری حدود ۹۹ درصد و البته همه این درصدها بستگی به زمان مناسب استفاده از این گونه‌ قرص‌ها دارد.

 

عوارض استفاده از قرص‌های اورژانسی چیست؟

• تهوع و استفراغ عارضه شایع این روش می‌باشد برای جلوگیری از آن بهتر است نیم ساعت قبل و ۴-۶ ساعت پس از مصرف هر دوز این دارو از داروهای ضد تهوع مانند قرص دیمن هیدرینات ۲۵-۵۰ میلی گرم ویا ویتامین B6 استفاده نمود.
• اختلال در قاعدگی که ممکن است فرد سریع پریود شود زیرا دوز بالای هورمون استفاده شده وبعد یکدفعه سطح هورمون‌ها پایین می‌افتد و باعث قاعدگی می‌شود.
• سر درد و سر گیجه
• احساس ناراحتی در پستان
• افسردگی
• اختلالات پوستی
• تغییرات وزن بدن
• اولیگومنوره و منوراژی

در صورت استفاده از این روش چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

تأخیر در قاعدگی بیش از یک هفته. ادامه خونریزی نامنظم یا وجود دردهای کرامپی شکم بطور مداوم. درد شدید در ناحیه شکم یا لگن. احتمال بارداری. احتمال ابتلا به بیماری‌های مقاربتی.

 

با توجه به مطالب گفته شده به نظر می‌رسد بهترین روش اورژانسی در زمان حال استفاده از قرص لوونورژسترل باشد. البته همانطور که گفته شد این قرص‌ها نیز دارای عوارضی خواهند بود و نبایستی به طور بی رویه استفاده گردد. این روش‌ها هیچگاه از انتقال بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نکرده و فقط در پیشگیری از بارداری موثرند. در موارد نادر اگر زن پس از مصرف قرص‌های اورژانسی باردار گردید استفاده از آن‌ها آسیبی به جنین وارد ننموده و نیازی به سقط جنین نیز نیست.