ولادت حضرت ابوالفضل (ع) قمر بنی هاشم

حضرت ابوالفضل العباس نخستين فرزند از ازدواج حضرت على (ع) و ام البنين بود. ایشان در روز چهارم شعبان سال ۲۶ هجرى قمری در مدينه چشم به جهان گشود.

 

 

ماجراى ازدواج على (ع) با ام البنين

قضيه ازدوادج ام البنين با حضرت على (ع) بدين گونه بود كه پس از شهادت حضرت زهرا (س) على (ع) عقيل برادر خود را كه در علم نسب شناسى آگاهى كامل داشت و با قبايل و خصلت‌هاى اخلاقى و روحى آنها آشنا بود به حضور طلبيد و از وى خواست تا براى آن حضرت همسرى شايسته و از قبيله‌اى كه اجدادش از شجاعان و دلير مردان باشند پيدا كند تا ثمره ازدواجشان فرزندانى شجاع و رشيد باشند.

پس از مدتى عقيل زنى از طايفه بنى كلاب را به حضرت معرفى كرد كه داراى آن ويژگى‌ها بود؛ نامش فاطمه بود؛ دختر حزام بن خالد و نياكانش همه از دليرمردان. حضرت با وى ازدواج کرد و او نيز وظيفه مادرى و سرپرستى براى فرزندان حضرت زهرا (س) را به عهده گرفت. حضرت على ایشان را «ام البنين» يعنى مادر پسران ناميد و به اين نام شهرت يافت.

 

ولادت حضرت ابوالفضل

چهارم شعبان سال روز ولادت پرچمدار بزرگ کربلا، حضرت عباس بن علی (ع) است. حضرت ابالفضل در سال ۲۶ هجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود. ایشان نخستین فرزند از ازدواج حضرت علی با ام البنین بود. وقتى كه حضرت عباس به دنيا آمد حضرت على (ع) در گوش او اذان و اقامه گفت و نام خدا و رسول خدا را بر گوش وى خواند و نام او را عباس گذاشت. در روز هفتم تولدش گوسفندى را به عنوان عقيقه ذبح كردند و گوشت آن را به فقرا صدقه دادند.

با آن كه هنگام تولد، پدر خوشحالى مى‌كرد، حضرت گاهى قنداقه عباس خردسال را در آغوش مى‌گرفت و آستين دست‌هاى كوچک او را بالا مى‌زد و بر بازوان او بوسه مى‌زد و اشک مى‌ريخت. حضرت در پاسخ ام البنين نسبت به اين كار فرمود اين دست‌ها براى كمک و يارى به برادرش حسين قطع خواهد شد.

حضرت عباس در خانه على (ع) و در دامان مادر و در كنار امام حسين (ع) رشد كرد. تربيت خاص حضرت على بى‌شک در شكل دادن به شخصيت فكرى و روحى اين نوجوان سهم عمده‌اى داشت.

 

شجاعت و شهامت حضرت ابوالفضل

دلاورى‌هاى ايشان از زمان پدر بزرگوارش در جنگ‌هاى آن حضرت با مخالفين نمودار بود؛ بطوری كه برخى از جلوه‌های شجاعت اين نوجوان در تاريخ و در جنگ صفين ثبت شده است. در این باره می‌گویند:

در يكى از روزهاى نبرد صفين نوجوانى از سپاه على (ع) بيرون آمد كه نقاب بر چهره داشت و از حركات او نشانه‌هاى شجاعت، هيبت و قدرت هويدا بود. از سپاه شام كسى جرأت نكرد به ميدان بيايد. همچنين نقل كرده‌اند که در جنگ صفين هنگامى كه سپاه معاويه بر آب مسلط بود و سپاه اسلام در تشنگى به سر مى‌برد، حضرت علی جمعى را در ركاب امام حسين (ع) فرستاد تا شريعه فرات را از سپاه دشمن پس بگيرند؛ در اين جمع كه موفق به باز كردن راه آب براى سپاه اسلام شده بودند حضرت عباس نيز حضور داشت.

پس از مرگ معاويه كه حاكم مدينه مى‌خواست از امام حسين (ع) براى خلافت يزيد بيعت بگيرد، ۳۰ نفر از جوانان بنى هاشم به فرماندهى حضرت عباس با شمشيرهاى برهنه بيرون خانه و پشت در ايستاده بودند و منتظر اشاره امام بودند تا اگر نيازى شد، مانع از بروز هر حادثه‌اى شوند؛ این جمع سی نفره در تحت فرماندهى حضرت عباس قرار داشتند.

 

 

فضائل حضرت ابوالفضل

حضرت امام سجاد (ع) درباره حضرت عباس مى‌فرمايند: “خداوند عمويم عباس را رحمت كند كه در راه برادرش ايثار و فداكارى كرد و از جان خود گذشت. چنان فداكارى كرد كه دو دستش قلم شد. خداوند نيز به او همانند جعفر بن ابى طالب در مقابل آن دو دست قطع شده دو بال عطا كرد كه با آنها در بهشت با فرشتگان پرواز مى‌كند. عباس نزد خداوند مقام و منزلتى بسيار بزرگ دارد كه همه شهيدان در قيامت به او غبطه مى‌خورند.”

امام صادق نيز در ستايش حضرت عباس مى‌فرمايند: عموى ما عباس داراى بصيرت نافذ و ايمانى استوار بود. همراه امام حسين جهاد كرد و آزمايش خوبى داد و به شهادت رسيد.

مقام علمی حضرت ابوالفضل

مقام فقهى حضرت عباس بسيار بالا بوده و در نزد راويان مورد وثوق و اعتماد بوده است و از جهت پارسايى در درجه بالایی قرار داشت. چنانچه برخى از رجاليون درباره ايشان گفته‌اند: عباس از فقيهان و دين شناسان اولاد ائمه بود. عادل، مورد اعتماد، با تقوا و پاک بود و ديگران نيز وى را اين گونه تعريف نموده‌اند كه “عباس از بزرگان و فاضلان فقهاى اهل بيت و عالم استاد نديده بود.”

 

حضرت ابوالفضل و امام حسين(ع)

حضرت عباس همان جايگاه را نسبت به امام حسين (ع) داشت كه حضرت على نسبت به پيامبر (ص) داشت. عباس همان طور كه على (ع) هميان نان و خرما به دوش مى‌گرفت و براى مستمندان مى‌برد، او نيز به اتفاق برادرش حسين (ع) بسيارى از گرسنگان مدينه را سير مى‌كرد.

عباس همچنان كه على باب الحوائج دربار پيامبر بود و هر كس رو به ساحت ايشان مى‌كرد اول على (ع) را مى‌خواند، وى نيز باب الحوائج آستان امام حسين بود و هر كس براى رفع حوائج به دربار حسين مى‌شتافت، عباس را مى‌خواند. 

عباس مانند پدر كه در بستر پيغمبر خوابيد و فداكارى كرد، در روز عاشورا براى اطفال و آوردن آب فداكارى كرد.

 

القاب حضرت ابوالفضل

براى ايشان ۱۶ لقب شمرده‌اند كه هر كدام جلوه‌اى از فضائل، كرامات و عظمت وى را نشان مى‌دهد؛ برخى از آنها عبارتند از:

• عباس: چون مثل شير حمله مى‌كرد، دلير بود، ترس در دل دشمن مى‌ريخت و فريادهاى حماسى‌اش لرزه بر اندام حريفان مى‌افكند.
• ابوالفضل: نام پسرش فضل بود و هم اين كه وى پدر فضيلت و خوبى‌ها بود و فضل و نيكى زاده او و مولود سرشت پاكش بود.
• ابوالقربه: (پدر مشک) به خاطر مشک آبى كه بر دوش مى‌گرفت و از كودكى ميان بنى هاشم سقايى مى‌كرد.
• سقا: به خاطر اين كه آب آور تشنگان بخصوص در سفر كربلا بود.
• قمر بنى هاشم: وى در ميان بنى هاشم زيباترين و جذاب ترين چهره را داشت و چنين ماه درخشان در شب تار مى‌درخشيد.
• باب الحوائج: آستان رفيعش قبله حاجات و توسل به آن حضرت بر آورند و نياز دردمندان است.

 

 

حضرت ابوالفضل در کلام امامان

امام حسين (ع): اى عبّاس، بر اسب سوار شو؛ جانم فدايت اى برادرم!

امام سجاد (ع): رحمت خدا بر عباس! ايثار كرد و كوشيد و جان فداى برادرش كرد.

امام سجاد (ع): عباس را نزد خداوند منزلتى است كه در روز قيامت همه شهيدان بر آن رشک مى‌برند.

امام صادق (ع): عموى ما عباس، داراى بينشى ژرف و ايمانى راسخ بود؛ همراه با امام حسين (ع) جهاد كرد و نیک آزمايش داد و به شهادت رسيد.

پيامبر (ص): هر كس در راه خداوند مجروح شود، در حالى وارد قيامت مى‌شود كه بويش چون بوى مشک است… و نشان شهيدان را دارد.