جاذبه های گردشگری بجنورد؛ شهر شکر پنیر

آبشار بابا امان در استان خراسان شمالی واقع است. این مجموعه آبشار مصنوعی در پارک بابا امان بجنورد واقع شده است. گردشگاه باباامان در کیلومتر ۱۰ جادهٔ بجنورد – مشهد، یکی از قدیمی ترین پارک های گردشگری در ایران می باشد و یکی از اصلی‌ترین جاذبه های گردشگری بجنورد به حساب می‌آید. این پارک دارای استخرهای متعدد و پارک جنگلی دارای ۴۰۰٬۰۰۰ اصله درخت ازجمله چنارک، زالزالک، اقاقیا و زردآلو است، همچنین این پارک دارای پوشش گیاهی به وسعت ۲۵۰ هکتار می باشد.و چشمه این مجموعه تفریحی که از نوع آبهای معدنی محسوب می‌شود ۳۰۰ الی ۴۰۰ لیتر در ثانیه آبدهی دارد. این چشمه از چهار نقطه درون تپه‌ای می‌جوشد و به درون استخرهایی می‌ریزد که با اختلاف سطح ساخته شده‌است.

 

چشمه بابا امان جزء دستهٔ آبهای سولفاته کلسیک و سدیک است و مصرف آن صفراآور و ملین و تسهیل کننده اعمال گوارشی و دافع سموم است. این پارک دارای استخرهای متعدد و پارک جنگلی است و حدود ۴۰ هکتار وسعت دارد. در این تفرجگاه امامزاده آی وجود دارد که به بابا امان مشهور است.

جاذبه های گردشگری در بجنورد زیاد و متنوع هستند و آیینه خانه سردار مفخم بجنورد هم یکی از جاذبه های گردشگری و تاریخی بجنورد است که در باغ بزرگی در عهد ناصری در شهر بجنورد خیابان شریعتی شمالی احداث شده است. این بنا، مقر سردار مفخم حکمران بجنورد، اسفراین، جاجرم و استراباد بوده و دیدار های رسمی با مقامات قاجار در این مکان صورت می گرفته است. بانی این اثر یارمحمدخان سهام الدوله بجنوردی معروف به سردار مفخم و معمار آن ممتحن الملک شقاقی بود که مدرسه شهید مطهری تهران، (سپهسالار سابق) از جمله کارهای اوست.

 

سقف این عمارت پوشش سفال داشت که در تعمیرات بعدی تبدیل به سقف شیروانی گالوانیزه شده است. از نکته های قابل توجه این تالار وجود تصاویر ۱۳۴ تن از شخصیت های برجسته عصر صفوی تا دوره قاجار و هم چنین سران حکومتی کشورهای هم جوار است؛ در این زمینه می توان به تصاویر شاه طهماسب، شاه عباس، آقا محمدخان، فتحعلیشاه و کریم خان زند اشاره کرد که در قسمت گلویی زیر سقف نصب شده است.

 

در تزئین تالار از ۱۷ طرح مختلف استفاده شده است که شامل نقش چهل چراغ، مقرنس، نمای بیرون عمارت و نقوش استیلیزه گیاهی هندسی است. این ساختمان در دو طبقه با تزئینات داخلی و خارجی ساخته شده است و سردر ورودی بنا دارای ۴ مناره می باشد که روی ۲ مناره کلمه محمد ۱۲ بار به شیوه کاشیکاری تکرار شده است. تزئینات خارجی بنا نیز شامل کاشی کاری هفت رنگ و نقوش انسانی و حیوانی است.

حسینیه جاجرمی از بناهای اواخر دوره‌ی قاجار در شهر بجنورد است. با توجه به کتیبه موجود، بنا در سال ۱۳۲۵ هجری قمری به دست استاد غلامرضا بنا یزدی ساخته شده است. این بنا نمونه‌ای از معماری سنتی از نوع حیاط مرکزی است که نوعی معماری درونگرا قلمداد می‌شود و در آن تمام درب و پنجره‌ها و نورگیرهای رو به حیاط باز می‌شوند.

 

طرح کلی پلان بنا مربع شکل است و در ضلع شرقی و غربی از دو طبقه تشکیل شده که در مجموع حدود ۶۰۰ مترمربع مساحت دارد. ورودی حسینیه از طریق یک هشتی به حیاط مرکزی متصل شده که با دو رشته پلکان در گوشه‌های شمال شرقی و جنوب غربی به مهتابی‌های طبقه فوقانی راه می‌یابد. سقف هشتی بنا در قسمت ورودی و تمام حجره‌های طبقه پایین با قوس کلیل پوشش یافته و طبقه بالا به صورت تیرپوش است.

 

بخش­‌های مختلف بنا با آرایه‌های معماری از قبیل آجرکاری، گچ‌بری، مقرنس‌­کاری و کتیبه­‌هایی تزئین شده است. قسمت بالایی دیوار ایوان شرقی یک افریز تزیینی با کتیبه به خط نستعلیق دارد که در آن گزیده‌ای از ترکیب‌بند مشهور محتشم کاشانی در مرثیه شهدای کربلا (باز این چه شورش است) گچ‌بری شده است. این اشعار متناسب کاربری اصلی این بنا به‌عنوان حسینیه و محل عزاداری سوگواران سید الشهدا (ع) است.

در سه کیلومتری شمال شرقی بجنورد، در روستای علی آباد باغی بزرگ با درختانی کهنسال دیده می شود که نشان از قدمت طولانی آن دارد. در مرکز این باغ قدیمی بنای تاریخی دیده می شود که آن را کوشک علی آباد می نامند. این ساختمان متعلق به حکمرانان شادلو بوده و مهم ترین الگوی باغ ایرانی در خراسان شمالی به شمار می رود.

 

درباره معماری ساختمان آن باید گفت این کوشک چهار ورودی دارد که هر ورودی در یکی از جهت های اصلی قرار دارد. طرح کلی آن در طبقه همکف شامل یک حوضخانه با سقف گنبدی در مرکز می شود که دو اتاق در ضلع شرقی و غربی دارد. پایه های آن از آجر و سنگ و سقف با استفاده از تیرهای چوبی ساخته شده است.

 

بنا دربرگیرنده اتاق های مسکونی و حوضخانه ای بوده است که ساکنان از آنها استفاده می کرده اند. در زیر سقف حوضخانه رسمی بندی و کاربندی های زیبایی گچی دیده می شود که گویای هنر معماری ایرانی است. از این بنا در برخی از سفرنامه های قدیمی نیز نام برده شده، به عنوان نمونه چارلزمک گریگور در سفرنامه خود، به آن اشاره کرده است. ناصرالدین شاه قاجار هم در سفرنامه دوم خود به این باغ اشاره کرده و آن را از املاک سهام الدوله یا همان کلاه فرنگی دانسته است. در زمان حکمرانی سردار مفخم، حاکم بجنورد، این کوشک تفرجگاهی برای گذران وقت و شکار حکمرانان بوده است.

خانه ی بانک ملی یکی از خانه های دوره پهلوی در شهر بجنورد است که با تلفیق معماری سنتی و اروپایی ساخته شده است. پنجره ها و برخی ورودی های بنا با قوس کمانی پوشش یافته و بر بالای آنها قاب­ های کاشی کاری شده ای ایجاد شده است. پلان بنا، سقف شیروانی معروف به کلاه فرنگی، سرستون­ ها کورنتی و بسیاری ویژگی های دیگر این بنا از معماری اروپایی در سده های ۱۸ و ۱۹ میلادی اقتباس شده است.

امامزاده سلطان سیدعباس در دامنه تپه ماهورهای جنوب شهر بجنورد واقع شده و مدفن فرزند امام موسی کاظم (ع) است که در دوران حکومت بنی‌عباس از مدینه به خراسان آمده و در اواخر سده دوم هجری قمری وفات یافته است. هسته مرکزی حرم، بنای چهارگوشی است که در وسط هر ضلع آن یک ورودی قرار دارد.

بنا دو ایوان تازه‌ساز و دو شبستان دارد. در دو سوی ایوان شرقی، دو برج در گوشه‌های بنا ایجاد شده است. بر روی ساقه یا گردن بنا، طرح‌های مکرر طاق‌نما مانند ایجاد شده و گنبد نیز از کاشی‌های فیروزه‌ای و نقش زیبای «لا اله الا الله» به رنگ لاجوردی پوشیده شده است. در نمای ایوان اصلی کتیبه‌ای از کاشی معرق شامل آیه‌های قرآنی دیده می‌شود. این امامزاده در محل به نام «معصوم‌زاده» معروف و زیارتگاه مردم شهر بجنورد و محل دفن اموات و شهدای شهرستان بجنورد است. این مقبره در حمله مغول ویران و در سال ۱۲۲۳ هجری قمری توسط فتحعلی شاه قاجار مرمت شد و در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به‌ طور کامل بازسازی شد.