اصلاح بدرفتاری کودکان با راهبرد سه مرحله‌ای

ستاره | سرویس روانشناسی – پرداختن به بدرفتاری کودکان یکی از موارد دشوار فرزندپروری است. وقتی کودکان از خود بدرفتاری نشان می‌دهند اغلب والدین احساس ناامیدی می‌کنند و از لحاظ روحی در شرایط نامناسبی قرار می‌گیرند. ممکن است عصبانی شده و کنترل رفتار خود را از دست بدهند. در اینجا به راهبردی اشاره می‌کنیم تا بتوانید برای اصلاح بدرفتاری کودکتان از آن استفاده کنید.

راهبرد سه مرحله‌ای اصلاح بدرفتاری کودکان

مرحله اول: الگوی بدرفتاری را مشخص کنید

کودکان برای رسیدن به خواسته خود یک یا چند الگوی بدرفتاری را از خود بروز می‌دهند. مشخص کردن نوع بدرفتاری کودک می‌تواند کمک کننده باشد به این دلیل که به مشخص شدن هدف کودک از بدرفتاری منجر می‌شود. چهار نوع از آن عبارتند از:

• بدرفتاری‌های آزاردهنده مثل گریه کردن، کتک‌کاری کردن، نق زدن و یا قشقرق به پا کردن
• بدرفتاری به شکل نافرمانی مثل عدم پیروی از مقررات یا عدم انجام کارهای عادی محوله
• بدرفتاری به شکل پرخاشگری که ممکن است کلامی یا فیزیکی باشد
• بدرفتاری به شکل رفتارهای تدافعی نظیر امتناع از گوش دادن به والدین یا جروبحث کردن با آن‌ها

مرحله دوم: هدف کودک از بدرفتاری را مشخص کنید

وقتی کودک رفتاری آزاردهنده از خود نشان می‌دهدممکن است از آن طریق قصد رسیدن به هدف خود را داشته باشد. اهداف بدرفتاری کودکان ممکن است یکی از موارد زیر باشد:

• ممکن است هدف تسلیم کردن شما یا تغییر دادن فکر شما باشد.
• شاید از لحاظ درونی یا بیرونی انگیزه‌ای ندارند تا خواسته شما را انجام دهند.
• شاید نافرمانی آنها انگیزه کافی برای انجام یک کار دیگری باشد که شما آن را نادیده گرفته‌اید.
• ممکن است احساساتشان جریحه‌دار شده یا خشمگین باشند زیرا به خواسته خود نرسیده‌اند یا باور دارند شما در برابر خواسته آنها ایستاده‌اید.
• کودکانی که از الگوی رفتار تدافعی در برابر والدین استفاده می‌کنند معمولا به دنبال کنترل والدین هستند.
• شاید نمی‌خواهند خواسته والدین را اجرا کنند یا اجازه انجام کاری را ندارند.

مرحله سوم: حرف و عمل خود را مشخص کنید

• از آنجایی که هدف بسیاری از بدرفتاری کودکان واداشتن شما به تسلیم و یا تغییر دادن فکر شماست لذا یکی از راه‌های صحیح برخورد با آن نادیده گرفتن آن است. این به معنای نادیده گرفتن مشکل نیست بلکه به معنای نادیده گرفتن خود رفتار آزاردهنده است.

• هرگز تسلیم خواسته‌های بی‌مورد کودک خود نشوید. به کودک بگویید که گوش من بدهکار حرف‌های بی مورد تو نیست و اگر خواسته معقولی داری لطفا با لحن مودبانه آن را ابراز کن. به عنوان راه حل دراز مدت برای رفتار جایگزین یا تقویت مثبت فراهم کنید.

• صحبت کردن با کودک در یک زمان آرام و توضیح عواقب پرخاشگری کلامی او می‌تواند سودمند باشد. مثلا به او بگویید که پرخاشگری کلامی و استفاده از کلمات زشت باعث جریحه‌دار شدن احساسات دیگران می‌شود. برای او الگویی فراهم کنید تا بتواند به نحو صحیح خشم خود را به طرز صحیح بیان کند.

• یکی از راه‌های پرداختن به پرخاشگری فیزیکی کودک نظیر گاز گرفتن، لگد زدن و کتک کاری این است که سریعا مداخله کرده و پرخاشگری کودکان را متوقف کنیم. بعد از آن باید به صحبت با کودک پرداخته و به او توضیح دهید که ناراحت یا عصبانی شدن موردی ندارد اما بدرفتاری کار اشتباهی است. با کودکان کوچکتر با زبان خودشان صحبت کنید و به آنها کمک کرده تا از کلمات شما برای بیان احساساتشان استفاده کنند.

• سعی کنید همیشه به عواقب رفتار بپردازید. مثلا به کودک بگویید این رفتارش احساسات دیگران را جریحه دار می‌کند. برای او الگوهای درست رفتاری را فراهم کنید تا بتواند به عنوان رفتار جایگزین از آن استفاده کند. مثل مودبانه حرف زدن و ابراز خشم و عصبانیت به طرز صحیح

• کودکانی که از گوش دادن به حرف‌های شما اجتناب می‌کنند معمولا می‌خواهند بر شما مسلط شوند. در این صورت خونسرد باشید چرا که اگر عصبانی شوید کودکتان به هدفش می‌رسد. به او بگویید اگر مودبانه با من حرف بزنی به آنچه که می‌خواهی بگویی گوش خواهم داد. به خاطر داشته باشید کنترل اوضاع از دستتان خارج نشود. مثلا به او بگویید قبل از اینکه کاری بکنم نیاز دارم آرام باشم و اول باید خودم را آرام کنم بعد سراغ تو بیایم.

• به کودکی که نافرمانی می‌کند قاطعانه تذکر بدهید که رفتار خود را متوقف کند. بگویید در مورد رفتارش فکر کند و اگر می‌خواهد به بدرفتاری خود ادامه دهد تنبیه خواهد شد. به او بگویید که همیشه کارها مطابق با خواسته ما پیش نمی‌رود و ما مجبوریم صبور باشیم. همیشه به عنوان راه حلی دراز مدت رفتار جایگزین را مشخص کنید و از تقویت مثبت استفاده کنید. مثلا به او بگویید که از بابت حرف شنوی ازت ممنونم، از تو خواستم زباله‌ها را بیرون ببری و تو این کار را کردی ازت خیلی ممنونم.

• برای اصلاح بدرفتاری کودکان در امر تربیت ثابت قدم و صبور باشید و در هر صورت به کودک اطمینان دهید که دوستش دارید و رفتار اوست که نمی‌پسندید.