با اضطراب جدایی در کودکان چگونه برخورد کنیم؟

ستاره | سرویس روانشناسی – اضطراب جدایی در کودکان پدیده‌ای روانشناختی است که اکثر کودکان آن را به عنوان مرحله‌ای از رشد طبیعی خود تجربه می‌کنند. کودکان معمولا در سن یک تا ۴ سالگی در هنگام واکنش از والدین خود واکنش منفی از خود نشان می‌دهند. در صورتی که اضطراب کودکان شدید بوده و موجب شود کودک از فعالیت‌های روزانه‌اش مانند به مهدکودک رفتن یا بازی با همسالان باز بماند، از شکل طبیعی بودن خارج شده و باید برای آن چاره‌ای اندیشیده شود.

 

اضطراب جدایی چیست؟

همه بچه‌ها در حدود هشت الی نه ماهگی به بعد به اصطلاح «غریبی می‌کنند» یعنی با دیدن افرادی که برای آنها آشنا نیستند، گریه می‌کنند. کهگاهی آنقدر شدید است که والدین را عصبی می‌کند اما در حقیقت این علامت در کودکان نشانه مرحله‌ای طبیعی و بهنجار از رشد کودک است و علامت اینکه آنها توانسته‌اند میان مراقبان خود و سایرین تمایز قایل شوند. همراهی والدین با کودک در این مرحله به او کمک می‌کند با اطمینان قابل توجهی از این مرحله حساس رشدی عبور کند. در حالت معمولی این اضطراب طبیعی کودک در حدود هجده ماهگی بسیار کم می‌شود و واکنش‌های خفیف‌تری در برابر روبرو شدن با غریبه‌ها نشان می‌دهد. اما اگر با بزرگ‌تر شدن کودک این واکنش‌ها باقی بماند نشان می‌دهد کودک اختلال اضطراب جدایی دارد.

 

 

علائم اختلال اضطراب جدایی در کودکان

• کودک وقتی احساس می‌کند جدایی نزدیک است یا درست در لحظه جدایی گریه می‌کند یا سایر علایم ناراحتی را نشان می‌دهد.
• وقتی پدر یا مادر بیرون هستند کودک هر طور شده، حتی از طریق تلفن تماس خود را با پدر و مادر حفظ می‌کند.
• بچه‌های کوچکتر مبتلا به این اختلال همواره نگران این هستند که والدین یا نزدیکان‌شان صدمه یا آسیب ببینند.
• کودک در موقع خواب از دیگران می‌خواهد کنار او بمانند و نمی‌تواند در اتاق خوابش تنها بخوابد.
• معمولا از مدرسه رفتن امتناع می‌کند.
• بچه‌های بزرگتری که این مشکل را دارند بیشتر شکایت‌های جسمانی دارند.
• از به خواب رفتن قبل از دیگران یا خواب در اتاق خودش خودداری می‌کند.

 

در مقابله با اضطراب جدایی در کودکان چه باید کرد؟

۱- در موقعی که کودک برای جدا شدن از شما بی‌تابی می‌کند، وقت بگذارید و اجازه دهید راجع به ترس‌ها و نگرانی‌هایش وقتی شما نیستید با شما حرف بزند. به حرف‌هایش گوش دهید و او را تسکین دهید.

۲- در مورد بچه‌ها، طوری برنامه ریزی کنید که با نبود شما به طور تدریجی روبرو شوند. یعنی شاید در اوایل لازم است مدت نبود شما کمتر از حتی یک ساعت باشد و بعد به تدریج اگر شرایط زندگی‌تان به گونه‌ای است که لازم است این زمان به چند ساعت برسد، آن را افزایش دهید.

۳- بد‌ترین روش برای جدا کردن کودک از خود، باج دادن به اوست. باج دادن باعث می‌شود کودک هر بار موقع بیرون رفتن یا جدا شدن از شما انتظار پاداش داشته باشد.

۴- بازی‌‌های ساده‌ای مانند قایم موشک می‌‌تواند فرزند شما را به رفت‌ و آمد‌هایتان عادت دهد و به حل اضطراب جدایی در کودکان کمک کند. با قایم شدن پشت در یا پنهان کردن خودتان در کمد و انجام این قبیل بازی‌های پر جنب و جوش، کودک اطمینان دوباره دیدن افرادی که دوست‌‌شان دارد را تجربه خواهد کرد.

۵- سعی کنید قبل از نام نویسی کودک در مهد یا قبل از ورود کودک به مدرسه، او را با فرستادن به کلاس‌های کوتاه مدت، سپردن به شخصی مورد اطمینان و با محبت، بردن به خانه‌های بازی یا پارک که کودک باید زمانی را در محیطی دلپذیر و خوشایند تنها و مستقل باشد، استقلال و جدایی‌های کوتاه مدت را تمرین کنید، تا کودک برای رفتن به جایی آموزشی با قوانین و تمام وقت آمادگی پیدا کند.

 

 

۶- بدترین زمان برای جدا کردن کودک وقتی است که او خسته، گرسنه یا مریض است، در این زمان‌ها کودک بجای شکایت از خستگی یا گرسنگی، جدایی را بهانه می‌کند و با جرو بحث‌های احتمالی بعد از آن خاطره‌ای بد در ذهنش نقش می‌بندد که به اشتباه آن را به جدایی، مهد، دوستان و تنهاییش نسبت می‌دهد.

۷- وقت جدایی خداحافظی خوبی داشته باشید. سر و صدا، دعوا، پرخاشگری و به زور کندن کودک اوضاع را بدتر و اضطراب جدایی در کودکان را تشدید می‌کند. فقط کافیست مطمئن، متین و آرام به او توضیح دهید که چرا او را به فلان جا می‌برید و قرار است چه کارهایی در آنجا انجام دهد. سپس به او قول دهید که حتما برمی‌گردید یا کس دیگری (با ذکر نام) را به دنبالش می‌فرستید.

۸- سعی کنید قبل و بعد از بردن و آوردن کودک محیط را شاد و آرام کرده تا او در محیطی پرتشنج و با دعوا از شما جدا نشود. بعد با اطمینان او را به فرد مورد نظر بسپارید و خداحافظی کرده، مطمئن و سریع محیط را ترک کنید. نایستید با کودک کلنجار بروید، این اوضاع را فقط بدتر می‌کند. موقع برگشت هم با آغوش باز و لبخند او را تحویل گرفته و از آموزش‌ها و کارهای آن روزش سوال کنید. در ضمن از او بپرسید که مطمئن شد شما برمی‌گردید و سر حرفتان هستید؟

۹- رفت و آمد با جمع‌های فامیلی، دوستان و آشنایان را گسترش دهید. جالب است وقتی والدینی، خود بسیار منزوی با روابط اجتماعی محدود و بسته هستند از گوشه گیری و اجتماعی نبودن فرزند خود شکایت می‌کنند. بسیاری از الگوهای رفتاری از خود والدین گرفته می‌شود. پس روی روابط اجتماعی و نحوه رفت و آمدهای خود با سایرین توجه داشته باشید.

۱۰– به احساسات کودکتان گوش دهید و درمورد آنها صحبت کنید. گاهی کلنجار رفتن‌های ما مبنی بر بی اهمیت یا نادرست جلوه دادن اضطراب جدایی در کودکان، ترس یا هراحساس دیگر کودکمان فقط اوضاع را بدتر می‌کند. کودک را بشنوید و با او همدردی کنید، لحظه‌ای خود را جای او بگذارید و با کلمات و رفتار آرامش بخش نشان دهید او را می‌فهمید و برایش ارزش قاعلید. این می‌تواند کوهی از بغض‌ها و ناراحتی‌های کودکتان را رفع کند.

۱۱- دقت کنید در نبود خود، کودکان را به مراقبین مطمئن و با حوصله بسپارید.

۱۱- تسلیم نشوید. فکر نکنید دو روزه باید همه ناراحتی و ناسازگاری کودک رفع شود یا به موقعیت جدید و تنهایی یا استقلال عادت کند، هر چیزی وقت لازم دارد. پس تسلیم نشوید و به تلاشتان بابت جدا کردن او از خود و متقاعد کردنش به لزوم تنهایی و استقلال در ساعاتی از روز ادامه دهید.

۱۲- در مورد اضطراب جدایی در کودکان مطالعه بیشتری داشته باشید، این کار آمادگی شما را در مواجهه با مشکلات فرزندتان بالا می‌برد و همچنین مسال را به اشتباه بغرنج و یا بی‌اهمیت نمی‌گیرید. در این راه می‌توانید از متخصص نیز کمک بگیرید.