اعمال اعتکاف چیست و چگونه در خانه انجام می شود؟

مستحب است كه در هریك از ماه رجب و شعبان و رمضان در شب سیزدهم دو ركعت نماز گذارده شود و در هر ركعت حمد یك مرتبه و یس و ملك و توحید خوانده شود، در شب چهاردهم نیز چهار ركعت به دو سلام به همین كیفیت اقامه كند، درشب پانزدهم با خواندن شش ركعت به سه سلام مانند قبل برپا كند.

 

اعمال اعتکاف در شب سیزدهم

اعمالی را باید در این شب انجام داد که از جمله آن ده رکعت نماز است که اگر به درستی به جا آورده شود، دارای ثواب و پاداش بزرگی است.

در روایتی از پیامبر (ص) می خوانیم: «کسی که در شب سیزدهم ماه رجب ده رکعت نماز بخواند؛ بدین گونه که در رکعت اول حمد یک مرتبه و سوره عادیات هم یک مرتبه و در رکعت دوم حمد یک مرتبه سوره تکاثر نیز یک مرتبه بخواند و بقیه رکعت ها را هم به همین نحو تمام کند، خداوند متعال گناهان او را می آمرزد و اگر عاق والدین هم باشد خداوند سبحان از او راضی می شود، و همچنین در قبر نکیر و منکر به او نزدیک نمی شوند و او را نمی ترسانند و بر پل صراط هم چون برق خاطف (سریع) عبور می کند و نامه اعمالش را به دست راستش می دهند و میزان اعمالش سنگینی می کند و در بهشت فردوس هزار شهر به او اعطا می شود.»

روز سیزدهم كه اوّلین روز از ایام البیض است و ثواب بسیارى براى روزه این روز و دو روز بعد وارد شده است و اگر كسى بخواهد، عمل اُمّ داوُد را بجا آورد، باید این روز را روزه بگیرد.

برای روز سیزدهم رجب ثواب بسیارى براى روزه این روز و دو روز بعد وارد شده و اگر كسى قصد انجام  اعمال اُمّ داوُد را دارد باید این روز را روزه بگیرد.

 

اعمال اعتکاف در شب پانزدهم ماه رجب

شب نیمه ماه رجب، شب شریفى است و در آن انجام چند عمل ذکر شده است:

• غسل
• احیا
• زیارت امام حسین (ع) (اگر از نزدیک میسر نشد از دور زیارت شود )
• سى ركعت نماز

که در هر ركعت حمد و ده مرتبه سوره توحید قرائت شود. این نماز را سید بن طاووس از حضرت رسول اکرم (ص) نقل كرده است که فضیلت بسیار دارد.

• دوازده ركعت نماز

که هر دو ركعت به یك سلام ختم می‌شود که در هر ركعت هر یك از سوره‌های حمد، توحید، فلق، ناس، آیة الكرسى و قدر چهار مرتبه قرائت شود و بعد از سلام چهار مرتبه گفته شود:

«اَللهُ اَللهُ رَبّى لا اُشْرِكُ بِهِ شَیْئا وَلا اَتَّخِذُ مِنْ دُونِه وَلِیّا»

و پس از اتمام نماز، اقامه کننده آن، هر حاجتی که دارد را از خداوند متعال درخواست کند. این نماز را سیّد بن طاووس از امام صادق (ع) روایت كرده است.

 

سوره های روز سوم اعتکاف

شیخ در مصباح ذکر کرده که داود بن سرحان از حضرت صادق (ع) روایت کرده كه ایشان فرمود:

در شب نیمه رجب دوازده ركعت نماز اقامه کنید که در هر ركعت حمد و توحید یک بار تلاوت شود و پس از اتمام نماز، سوره‌های حمد و معوذتین و سوره اخلاص و آیة الكرسى را چهار مرتبه تلاوت می‌کنید و سپس  ذکر «سُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلا اللهُ وَ اللهُ اَكْبَرُ » چهار مرتبه گفته شود. پس از آن ذکر «اَللهُ اَللهُ رَبّى لا اُشْرِكُ بِهِ شَیْئا وَ ما شاَّءَ اللهُ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ» گفته شود.

 

 

• اقامه نماز سلمان

که به این ترتیب است: «در وسط این ماه ۱۰ركعت (در هر ركعت، سوره حمد و سوره توحیدو کافرون ۳بار) بخواند و بعد از سلام، دستها را بسوی آسمان بلند كن و بگو:

«لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِیكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یحْیی وَ یمِیتُ وَ هُوَ حَی لا یمُوتُ بِیدِهِ الْخَیرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَی‏ءٍ قَدِیرٌ إِلَها وَاحِدا أَحَدا صَمَدا فَرْدا،  لَمْ یتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لا وَلَدا»

• چهار ركعت نماز

که دو تا دو رکعتی خوانده شود و بعد از سلام دست خود را بلند كند و بگوید:

«اَللّهُمَّ یا مُذِلَّ كُلِّ جَبّارٍ ؛ وَ یا مُعِزَّ الْمُؤْمِنینَ اَنْتَ كَهْفى حینَ تُعْیینِى الْمَذاهِبُ؛ وَ اَنْتَ بارِئُ خَلْقى رَحْمَةً بى وَ قَدْ كُنْتَ عَنْ خَلْقى غَنِیّاً وَ لَوْ لا رَحْمَتُكَ لَكُنْتُ مِنَ الْهالِكینَ وَ اَنْتَ مُؤَیِّدى بِالنَّصْرِ عَلى اَعْداَّئى وَ لَوْ لا نَصْرُكَ اِیّاىَ لَكُنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحینَ یا مُرْسِلَ الرَّحْمَةِ مِنْ مَعادِنِها  وَ مُنْشِئَ الْبَرَكَةِ مِنْ مَواضِعِها یا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالشُّمُوخِ وَالرِّفْعَةِ فَاَوْلِیاَّؤُهُ بِعِزِّهِ یَتَعَزَّزُونَ وَ یا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوكُ نیرَ الْمَذَلَّةِ عَلى اَعْناقِهِمْ فَهُمْ مِنْ سَطَواتِهِ خاَّئِفُونَ اَسئَلُكَ بِكَیْنُونِیَّتِكَ الَّتِى اشْتَقَقْتَها مِنْ كِبْرِیاَّئِكَ وَ اَسئَلُكَ بِكِبْرِیاَّئِكَ الَّتِى اشْتَقَقْتَها مِنْ عِزَّتِكَ وَ اَسئَلُكَ بِعِزَّتِكَ الَّتِى اسْتَوَیْتَ بِها عَلى عَرْشِكَ فَخَلَقْتَ بِها جَمیعَ خَلْقِكَ فَهُمْ لَكَ مُذْعِنُونَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَیْتِهِ»

روایت شده است كه هر کسی که غمى دارد اگر این دعا را بخواند خداوند او را از اندوه و غم آسایش بخشد.

• اعمال امّ داود

كه عمده اعمال این روز است و براى بر آمدن حاجات و برطرف شدن غصه‌ها و دفع ظلم ظالمان مؤثّر است.

 

 

توصیه هایی برای اعمال اعتکاف

نماز جماعت: همه نمازهاى واجب را به جماعت بخوانید و اگر مردم رضایت داشته باشند از امام جماعت بخواهید كه سجده‌‏ها، ركوع ها و قنوتها را طولانی کند و حتى الامكان تعقیبات كامل نماز و اوقات آنها مراعات گردد.

خوردن و آشامیدن: به میزانى تناول كنید كه حال عبادت داشته باشید و مطلقاً از پرخورى پرهیز كرده و به میزان نیاز آب و طعام استفاده نمایید.

قرائت قرآن كریم: در طول برنامه اعتكاف به میزانى كه میسر است قرآن بخوانید و از علمایى كه در بین شما هستند بخواهید در خصوص بعضى آیات براى شما سخن بگویند.

اقامه نمازهاى مستحبى: سعى كنید در این ایام نوافل را به جا آورید چهار ركعت نماز پس از نماز مغرب و دو ركعت نماز نشسته پس از نماز عشاء دو ركعت قبل از نماز صبح، هشت ركعت قبل از اذان ظهر و هشت ركعت قبل از نماز عصر و ۱۱ ركعت نماز از نیمه شب تا قبل از طلوع فجر كه نافله و نماز شب است، این نمازها به صورت دو ركعتى خوانده مى‏شوند.

انجام مطالعه و تشكیل جلسات علمى: حال كه توفیق دارید در خانه خدا به یكى از بهترین عبادات بپردازید از علماء حاضر در این شهر دعوت كنید تا براى جمع شما سخنرانى و وعظ كنند.

در صورتى كه در این شهر و مسجد عالمى یافت نشود از مطالعه كتاب غافل نشوید. موضوع مطالعه از قبل آماده شود. اگر مطالعه از عبادات معمول برتر نباشد قطعاً كمتر نخواهد بود.

بهره‏ گیرى از مراسم مداحى و قرائت قاریان برجسته: مداحان عزیز مناجاتها و دعاها و قاریان گرامى آیات قرآن را براى معتكفین بخوانند. مناجات امیرالمؤمنین در مسجد كوفه با صداى خوب و مداحى ترجمه آن تحفه‏اى بس گرانبها براى معتكفین خواهد بود.

 

اعمال اعتکاف در منزل

همانطور که در روایات آمده است کسی که خودش را به عنوان یک عابد در منزل قرار دهد و مکان خاصی برای نمازش داشته باشد، نشان میدهد که می‌توان یک محفل عبادی در خانه داشت. تمامی اعمال را می‌توان در منزل انجام داد.  البته نمی‌توان برای این کار نیت اعتکاف را در نظر گرفت مگر اینکه مراجع فتوا بدهند.

حجه الاسلام و المسلمین میرلوحی در ابن باره می‌گوید:

مثلا کسانی که توانایی روزه گرفتن را دارند نیت می‌کنند که برای ماه رجب روزه می‌گیرم البته توجه کنیدکسی که روزه واجب بر گردنش است نمی‌تواند روزه مستحب بگیرد، زیرا اول باید روزه واجب بگیرد و بعد اعمال روز‌های اعتکاف را انجام دهد.

عزیزان مفاتیح‌ها را باز کنند. اعمال ماه رجب را ملاحظه و پس از دیدن اعمال روز‌های اعتکاف آن‌ها را انجام بدهند. یکی از نماز‌هایی که ما هر ساله در روز‌های اعتکاف انجام می‌دادیم، نمازی است که بعد از مغرب ادا می‌شود. در قالب این نماز سوره هایی، چون یاسین و ملک قرائت می‌شوند. قرائت قرآن و خیلی استغفار کردن در روز‌های ماه رجب از اعمال دیگر است. گفته شده در این ماه خیلی قل هو الله بخوانید و سوره‌های قرآن را به ذوات مقدسه معصومین تقدیم کنید.

در میان اعمال روز نیمه ماه رجب نیز عمل ام داوود ذکر شده است. در قالب اعمال این روز قرائت ۶یا۷جز قرآن و خواندن یک دعای مخصوص ذکر شده است.