اختلال خواندن یا دیسلکسیا چیست و چه علایمی دارد؟

ستاره | سرویس روانشناسی – اختلال خواندن یا دیسلکسیا یا خوانش پریشی یک اختلال یادگیری است که به دلیل ناتوانی در تشخیص صداها و مرتبط کردن حروف و لغات در برخی کودکان به وجود می‌آید و آنها را در مدرسه دچار مشکل می‌کند. این کودکان بینایی و شنوایی و همچنین هوش طبیعی دارند و احتمالا به دلیل ویژگی‌های موروثی دچار این اختلال می‌‌شوند. به هرحال اکثر کودکان مبتلا به خوانش پریشی با آموزش‌ها و برنامه‌های خاص و همچنین حمایت‌های عاطفی لازم می‌توانند موفق عمل کنند.

 

اختلال یادگیری چیست؟

هر اختلالی که در آن موفقیت تحصیلی فرد با توجه به سن و آموزش و هوش و همچنین براساس آزمون‌های معیار خواندن و نوشتن و محاسبه از آنچه انتظار می‌رود بسیار کمتر باشد، اختلال یادگیری توصیف می‌شود.

هوش کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری کمابیش عادی است، به خوبی صحبت می‌کنند، مانند سایر کودکان بازی و مثل همسالان خود با سایرین ارتباط بر قرار می‌کنند. درخانه نیز یاری‌های لازم را دارند و کارهایی را که والدین به آنان واگذار می‌کنند به خوبی انجام می‌دهند. لیکن توانایی لازم برای به جریان اندازی اطلاعات برای بیان کردن و به ویژه نوشتن را ندارند. اختلالات یادگیری به زیر گروه‌های زیر تقسیم می‌شوند:

1. اختلال خواندن
2. اختلال ریاضی
3. بیان نوشتاری
4. نوع نامشخص

 

اختلال خواندن یا خوانش پریشی

خوانش پریشی (Dyslexia) با ناتوانی شناخت کلمات و آهسته و نادرست خوانی، ضعف در درک و فهم، وجود داشتن هوش عادی یا بالاتر و بدون داشتن نواقص حسی و قابل توجه شناخته می‌شود. این ناتوانی موجب اختلال در روان‌خوانی و یا درک مطلب شده و می‌تواند خود را به عنوان یک مشکل در رابطه با واج‌خوانی، رمزگشایی، دیکته، مهارت شنوایی، حافظه‌کوتاه‌مدت و یا نامگذاری‌سریع آشکار کند. ناتوانی خوانش، یا دیسلکسیا یکی از معمول‌ترین ناتوانی‌های آموزشی می‌باشد.

 

 

نشانه‌های اختلال خواندن

علایم پیش آگهی قبل از ورود به مدرسه:

• کودک صحبت کردن را دیر شروع می‌کند
• لغات جدید را به آهستگی فرا می‌گیرد
• در بیان اشعار کودکانه مشکل دارد
• در بیان ریتم و قافیه مشکل دارد

نشانه‌های وجود دیسلکسیا پس از ورود به مدرسه:

• حروف را به تنهایی می‌شناسد ولی نمی‌تواند آنها را ترکیب کرده و یک کل بسازد. مثال : ب ، ا ، د را تک تک می‌خواند ولی «باد» را نمی‌تواند بخواند. یعنی نمی‌تواند حروف آنها را ترکیب کند و کل را تشخیص دهد.
• معمولا حروف اضافه یا آخر فعل‌ها را حذف می‌کند. مثال: «آمدند» را «آمدن» می‌خواند.
• در واقع در خواندن کلمات مشکلی ندارد و لیکن در خواندن حروف و یا بخشی از یک کلمه با مشکل روبرو می‌شود. به عبارتی ممکن است کل کلمه را به عنوان یک شکل حفظ کرده باشد.
• برخی از کودکان توانایی خواندن (حتی گاهی روان خوانی متن) را به خوبی دارند ولیکن قادر به پاسخ دادن به سوالات مربوط به متن مطالعه شده نیستند. یا به عبارتی آنچه را می‌خوانند درک نمی‌کنند. این مشکل ممکن است ناشی از ضعف در شناخت روابط اجزای متن به دلیل مشکلات دستور زبان باشد.
• جمله یا متن را می‌خواند ولی سرعت خواندن خیلی پایین است.
• واژه‌ها را برعکس و مانند آیینه می‌نویسند.
• دیکته‌ کودک بسیارضعیف است و تمایل به نوشتن حروف بیشتر و یا کمتر در هنگام نوشتن واژه‌ها دارد.
• کودک با توانایی کمتر از سطح انتظار خود می‌خواند.
• در پردازش و درک آنچه می شنود، مشکل دارد.
• دستورالعمل‌ها را نمی‌تواند سریع درک کند.
• در هنگام خواندن، واژه‌ها را جابه‌جا می‌خواند.
• در مشاهده شباهت‌ها و تفاوت‌های مربوط به حروف و لغات مشکل دارد.
• در بیان تلفظ یک لغت ناآشنا مشکل دارد.
• در یادگیری زبان خارجی دچار مشکل می‌شود.
• معمولا فرد خوانش‌پریش سطح نوشتاری‌اش بسیار پایین‌تر از سطح معلومات و هوش عمومی‌اش است و از همین طریق می‌توان به خوانش‌پریشی وی، پی برد.
• از نشانه‌های سنین بالاتر، می‌توان به ناتوانی و یا مشکل در هجا کردن واژه، یافتن هم‌قافیه برای واژه و یا مشکل در تلفظ صدا یا ترکیب واژه‌ها و صداها اشاره کرد.
• مشکل در فهم جوک‌ها و اصطلاحاتی که دارای معنای واضح و مشخصی نیستند، به عنوان مثال درک عبارت آب خوردن که به معنای راحت است، ممکن است برای فرد مبتلا به خوانش پریشی سخت باشد.
• همچنین آنان در مدیریت زمان و خلاصه کردن یک داستان مشکل دارند.

 

درمان اختلال خواندن

• دسلکسی یا خوانش پریشی با استفاده از دیدگاه‌ها و تکنیک‌های آموزشی قابل درمان است و هر چه زودتر مداخلات درمانی شروع شوند بهتر خواهد بود. تست‌های روانشناسی به معلم کودک برای تعیین برنامه‌های آموزشی مناسب کمک خواهد کرد.
• کودکان مبتلا به این اختلال که در دوره مهد کودک یا کلاس اول کمک دریافت می‌کنند، معمولا به خوبی در مهارت خواندن در سنین بالاتر پیشرفت می‌کنند.
• کودکانی که تا کلاس‌های بالاتر کمکی دریافت نمی‌کنند، ممکن است در مهارت خواندن دچار مشکلات دایمی شوند. کودک مبتلا به خوانش پریشی شدید ممکن است هرگز در زمان خواندن احساس راحتی نداشته باشد، اما می‌تواند مهارت‌های تقویت خواندن را یاد بگیرد.
• مشکلات آکادمیک لزوما به معنای عدم موفقیت فرد مبتلا به خوانش پریشی نیست. دانش آموزان مبتلا به این اختلال ممکن است دارای مهارت و هوش بالایی باشند. بسیاری از این افراد خلاق هستند و دارای استعدادهای ریاضی، علوم و هنر نیز می‌باشند.

 

چند راهبرد درمانی برای درمان اختلال خواندن

• خواندن متن با صدای بلند
• راهبرد تکرار
• خواندن گروهی
• خواندن معلم
• خواندن معلم و دانش آموز با یکدیگر
• خواندن دانش آموز

 

نقش والدین در کمک به کودک دارای اختلال خواندن

• اگر فکر می‌کنید فرزندتان به خوانش پریشی مبتلاست، زودتر به پزشک مراجعه کنید. اقدام سریع‌تر به بهبود علایم کمک می‌کند.
• برای کودک خود با صدای بلند بخوانید. خواندن با صدای بلند را از زمانی که کودک ۶ ماهه یا حتی کمتر است، شروع کنید.
• با مدرسه کودک همکاری کنید. با معلم کودک خود در مورد چگونگی کمک کردن به او صحبت کنید.
• برای بهبود مهارت‌های خواندن، کودک باید تمرین کند. بنابراین کودک را به خواندن مطالب مختلف تشویق کنید.