علت و علائم افتادگی دریچه میترال چیست؟

ستاره | سرویس سلامت – افتادگی دریچه میترال (Mitral valve prolapse) شایع‌ترین علت نارسایی اولیه میترال می‌باشد. این اختلال در زنان شایع‌تر از مردان است و تا آخر عمر همراه بیمار باقی می‌ماند؛ ولی اغلب برای بیماران مشکلی ایجاد نمی‌کند. علی‌رغم این موضوع، همواره برای بیمار و اطرافیان او نگرانی‌هایی باقی می‌ماند. در این مطلب سعی خواهد شد با ارائه اطلاعات دقیق از میزان نگرانی شما کاسته شود و شما خواهید دانست که آیا افتادگی دریچه میترال قلب خطرناک است؟ یا خیر.

 

علت افتادگی دریچه میترال چیست؟

قلب از چهار دریچه تشکیل شده است: دو دریچه دهلیزی – بطنی و دو دریچه هلالی

دریچه‌ دهلیزی – بطنی در بطن چپ دارای دو لت (لنگه) می‌باشد که به آن میترال گفته می‌شود (این دریچه بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار گرفته است) و در بطن راست دارای سه لت می‌باشد که به آن سه لتی گفته می‌شود. این دریچه‌ها مانع برگشت خون بطنی به دهلیزها می‌شوند.

دریچه‌های هلالی (آئورتی و ریوی) که در حد فاصل بطن‌ها و شریان‌های بزرگ قرار دارند، مانع برگشت خون شریانی به بطن‌ها می‌شوند. هر دو دریچه هلالی سه لتی می‌باشند.

همانگونه که گفته شد دریچه میترال مابین دهلیز چپ و بطن چپ قرار گرفته است و دو وظیفه متفاوت ایفا می‌کند: به هنگام انقباضِ بطن چپ (به اصطلاح در وضعیت سیستول) این دریچه به کمک زائده‌های خود که leaflet نامیده می‌شوند بسته شده و از بازگشت خون به دهلیز ممانعت به عمل می‌آورد. وظیفه‌ی دیگر آن به هنگام انبساط بطن چپ می‌باشد (به اصطلاح در وضعیت دیاستول) که در این وضعیت این دریچه باز شده و اجازه ورود خون اکسیژنه از دهلیز به بطن را می‌دهد. حال افرادی که به افتادگی دریچه میترال مبتلا هستند، کلاژن تشکیل دهنده این دریچه به صورت غیرطبیعی رشد کرده و دریچه میترال به طور غیرعادی ضخیم و بزرگ می‌شود؛ بنابراین در زمان انقباض (زمانی که خون اکسیژنه برای رسیدن به سایر اعضای بدن از قلب خارج می‌شود) زائده‌های مذکور (leaflet) به داخل دهلیز چپ افتادگی پیدا می‌کنند و در موارد شدیدتر آن باعث بازگشت کمی خون از بطن به داخل دهلیز می‌شوند. با وجود آنکه علت دقیق ابتلا به این بیماری مشخص نیست، این عارضه می‌تواند به طور ارثی به فرد منتقل شود.

 

 

انواع افتادگی دریچه میترال

پرولاپس دریچه میترال به دو نوع “با نارسایی” و “بدون نارسایی” میترال تقسیم بندی می‌شود.

در نوع بدون نارسایی خطری فرد را تهدید نمی‌کند و فرد به هنگام مراجعه به دندانپزشکی نیازی به استفاده از آنتی‌بیوتیک ندارد (در خصوص بحث دندانپزشکی و این عارضه در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.)، ولی افرادی که دچار نارسایی میترال همراه با افتادگی دریچه قلب هستند، هنگام انقباض قلب خون مختصری به دهلیز چپ آنها وارد می‌شود که این امر موجب می‌شود تا دریچه میترال تحت فشاری نامتناسب قرار گیرد و در این حالت فرد مستعد نشستن میکروب‌ها بر روی لت (لنگه) دریچه قلبش و ایجاد عفونت در قلب خواهد شد. نکته دیگر در خصوص افرادی که نارسایی دارند این است که این افراد به درجات مختلفی از این بیماری مبتلا خواهند شد و ریسک ابتلا به بیماری‌های عفونی در آن‌ها یکسان نیست؛ این مسئله به شدت، به نارسایی میترال قلب آن‌ها بستگی دارد. هر چه شدت نارسایی بیشتر باشد، خطر ایجاد عفونت دریچه‌ای بیشتر خواهد شد. در مواقعی که شدت نارسایی زیاد است، بیمار نیاز به ترمیم یا تعویض دریچه قلب پیدا می‌کند.

 

علائم افتادگی دریچه میترال چیست؟

بسیاری از افراد بدون داشتن علائمی از این بیماری دچار این افتادگی می‌باشند و به همین دلیل از وجود آن در خود بی‌خبر هستند. اما این بیماری در برخی دیگر از افراد علائمی بالینی نیز با خود به همراه دارد که در رده سنی دبستان و دبیرستان بیشتر ظاهر می‌شوند؛ این علائم شامل موارد زیر می‌باشد:

• احساس خستگی
• اختلال در تنظیم ضربان قلب و تنفس
• احساس خستگی به هنگام ورزش کردن
• تپش قلب که در بعضی مواقع ممکن است شدید و ناراحت کننده باشد
• ضربان غیر طبیعی در بالای بطن‌ها
• درد غیر اختصاصی قلب که به صورت نقطه‌ای و گذرا در قلب احساس می‌شود
• اضطراب، سرگیجه و سبکی سر
• تحریک پذیری
• افسردگی و سردرد میگرنی

از عوارض این بیماری می‌توان به عفونت قلب، بزرگ شدن قلب، نارسایی قلبی و نامنظمی ضربان قلب (آریتمی) اشاره کرد.

بیمار پس از مراجعه به پزشک معاینه می‌شود که صداهای غیرطبیعی شنیده شده از قلب می‌تواند نشانه این بیماری باشد. اکوکاردیوگرافی (بررسی صدای قلب به کمک دستگاه مخصوص که به آن پژواک ‌نگاری قلب نیز گفته می‌شود.) دقیق‌ترین روش تشخیص این بیماری در افراد می‌باشد. از آنجایی که این بیماری ارثی است، انجام اکوکاردیوگرافی از بستگان درجه یک برای تشخیص این بیماری ضروری می‌باشد.

 

 

اقدامات مفید برای افراد مبتلا به افتادگی دریچه میترال چیست؟

• به افراد مبتلا به این عارضه توصیه می‌شود که بهداشت دهان و دندان خود را به خوبی رعایت کنند و حتی‌المقدور از جویدن آدامس پرهیز نمایند؛ زیرا عفونت‌های ساده دهان می‌تواند بر روی سطح دریچه میترال منتقل شده و بر روی آن بنشیند و باعث عفونت قلب شود. به همین علت است که پزشکان به افراد مبتلا به پرولاپس دریچه میترال توصیه می‌کنند که قلب از کشیدن دندان و انجام برخی عمل‌های جراحی به منظور جلوگیری از انتقال عفونت به دریچه میترال، آنتی بیوتیک مصرف نمایند.
• نیازی نیست که این افراد فعالیت‌های ورزشی خود را محدود یا متوقف نمایند؛ چراکه انجام ورزش‌های منظم و مفید هوازی می‌توانند موثر واقع شوند (مگر در مواردی که این بیماری همراه با نارسایی شدید دریچه میترال همراه باشد که در این وضعیت باید از پرداختن به ورزش‌هایی همچون کشتی، وزنه برداری و… خودداری کرد.)
• زنانی که به این بیماری مبتلا هستند، باردار شدن برایشان مشکل‌ساز نیست ولی باید تحت نظر پزشک قرار داشته باشند؛ چرا که بارداری در آن‌ها باعث تپش و درد در ناحیه قلب خواهد شد و این موضوع به اضطراب در آن‌ها منجر خواهد شد.
• بیماران مبتلا به این عارضه در فصل تابستان مایعات بیشتری مصرف نمایند تا علائم بیماری در آنان خفیف‌تر ظاهر شود. در نظر داشته باشید که ایستادن و خستگی زیاد باعث تشدید علائم این بیماری خواهد شد.

 

راه های درمان افتادگی دریچه میترال چیست؟

همانگونه که در ابتدای مطلب بیان شد، این بیماری اغلب مشکلی برای افراد ایجاد نمی‌کند و صرف دادن اطمینان کافی از خوش خیم بودن آن به فرد بیمار و خانوادره آن‌ها بسیاری از نگرانی‌ها رفع می‌شود. بیماران با افتادگی شدید دریچه میترال، ضربان غیرطبیعی قلب، طپش شدید قلب، درد در قفسه سینه و اضطراب ممکن است به درمان نیاز داشته باشند. داروهایی نظیر متوپرولول و پروپرانولول که جزو بتا بلوکرها بحساب می‌آیند، موارد انتخابی برای درمان این بیماری هستند. در مواردی که بیمار بتا بلوکرها را نتواند خوب تحمل کند می‌توان از وراپامیل یا دیلتیازم استفاده کرد. در موارد حاد این بیماری ممکن است به تعویض دریچه میترال نیاز باشد.

 

منابع: ویکی‌پدیا – سلامت نیوز – دکتر نجفی