همه چیز درباره مهریه از دید اسلام

ستاره | سرویس مذهبی – مهریه یا مهر مالی است که مرد به هنگام ازدواج، برای پرداخت به زن بر عهده می‌گیرد. مهریه حق زن است و او می‌تواند بلافاصله پس از عقد آن را مطالبه کند، این حق پس از فوت زن به ورثه او می‌رسد و آنان می‌توانند آن را از مرد مطالبه کنند

مهریه در احادیث

در روایات یکی از نشانه‌های بدقدمی زن، مهریه بالای او دانسته شده و آن را موجب کینه در خانواده معرفی می‌کنند.

• پیامبر اکرم(ص) فرمود: سه گروه از زنان عذاب قبر ندارند و در قیامت با حضرت زهرا (س) محشور می‌شوند: زنی که با فقر و تنگدستی همسر خود بسازد، زنی که با بداخلاقی همسر، صبر خود را از دست ندهد و زنی که مهریه خود را به همسرش ببخشد.
• امام باقر (ع) فرمود: «الصداق ما تراضیا علیه قل او کثر» یعنی آنچه طرفین ازدواج به آن راضی می‌شوند کم باشد یا زیاد همان مهریه است. در مورد حداکثر مهریه از نظر شرعی نمی‌توان مقدار معینی تعیین کرد.
• امام صادق (ع) یکی از مواردی که در قیامت بخشیده نمی‌شود را مهریه‌های پرداخت نشده زنان معرفی می‌کنند.
• در حدیثی از امام رضا (ع) میزان مهریه در سنت، که به مَهرُ السُّنه مشهور است، پانصد درهم تعیین شده است. منابع تاریخی میزان مهریه حضرت زهرا (س) را بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ درهم ذکر کرده‌اند که حدود ۱۲۵۰ تا ۱۵۰۰ گرم نقره است و با توجه به اینکه در آن زمان هر ده درهم نقره معادل یک دینار طلا بوده، مهر السنه معادل حدود ۱۷۰ تا ۲۲۳ گرم طلا بوده است.

 

 

مهریه از دید اسلام و  قرآن

کلمه «مهر» در قرآن به کار نرفته است بلکه عناوین «صَدُقات» و «اجور» (بیشتر در مورد متعه و ازدواج با کنیزان) و “صداق” و “فریضه” به جای مهریه به کار رفته‌اند. در قرآن نپرداختن مهریه که ملک خاص زن است ظلم و گناه آشکار خوانده شده است

 

انواع مهریه

مَهر المسمی مهریه ای است که زن و شوهر قبل از انعقاد عقد نسبت به مقدار و میزان آن توافق نموده و آن را در عقد ذکر می‌کنند یا پس از عقد بر روی مقدار معینی توافق می‌کنند. مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آنها بشود مشخص باشد نه اینکه چیز گنگ و مبهمی باشد.

 

مهر المثل

اگر در زمان انعقاد عقد دائم راجع به مهریه توافق نشده یا اینکه مهریه تعیین شده باطل باشد ولی عمل زناشوئی بین زوجین صورت گرفته باشد، در این حالت بر اساس عرف و عادت محل و وضعیت خاص زوجه مانند خانواده، تحصیلات، سن، شغل و امثال آن مهریه‌ای هم‌شأن زنان مشابه وی تعیین می‌گردد که به این نوع مهریه، مَهرُالمِثل می‌گویند یعنی مهریه‌ای معادل زنان مثل او

 

مهر المُتعَه

هرگاه در عقد نکاح مهریه ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهر المتعه است

 

موارد تعلق نصف مهریه

• اگر در عقد، مهریه معین شده یا بعد از عقد تعیین شده است و قبل از نزدیکی طلاق صورت گیرد زن مستحق نصف مهر المسمی خواهد بود.
• در صورتی که مهر تعیین نشده و عقد به علت عیب عَنَن (عدم توانایی جنسی مرد) فسخ شود، زن مستحق نصف مهر المثل است.
  

 

تفاوت مهریه عند المطالبه یا عند الاستطاعه

یکی از راه‌هایی که قانون برای کاهش زندانیان پیش‌بینی کرده وجود قید «عند الاستطاعه یا عند المطالبه» در حین عقد است. چنانچه هنگام اجرای صیغه ازدواج و ثبت آن قید «عند الاستطاعه» امضا شود، به هنگام مطالبه مهریه توسط زن، در صورت عدم توانایی مرد در پرداخت مهریه، مرد از بازداشت (در صورت اعمال ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی) رها می‌شود ولی کماکان همه مهریه را باید مطابق توانایی خود به مرور پرداخت کند. در صورت امضای قید «عند المطالبه» یا عدم وجود قید خاصی در عقدنامه، زن می‌تواند همه مهریه را مطالبه کرده و در صورت عدم توانایی پرداخت مرد، مجازات حبس را نیز در شرایطی درخواست کند

 

 

راهکاری برای زمانی که شوهر مهریه را نمی پردازد

اگر شوهر با وجود تمکن مالی مهریه زن را نپردازد، آیا زن می‌تواند بدون اجازه، آن را از اموال همسرش بردارد؟

آیت الله سیستانی:

به عنوان تقاص اشکال ندارد

آیت الله صافی گلپایگانی:

چنانچه با وجود تمکن مالی، از دادن مهر امتناع کند زن می‌تواند از مال شوهر تقاص کند ولی بنابر احتیاط واجب با اجازه حاکم شرع جامع الشرائط این کار را انجام دهد

آیت الله مکارم شیرازی:

در فرض سوال، این کار بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست

آیت الله نوری همدانی:

چنانچه مهریه حال باشد و زوج از پرداخت آن استطاعت داشته باشد مع ذلک مماطله کند زن می‌تواند آن را از اموال وی اخذ کند هر چند تحصیل رضایت اولی است

 

 

شرایط دریافت مهریه در عقد موقت

در عقد موقت اگر نزدیکی صورت نگیرد و قبل از دخول، مرد مدت را ببخشد.

امام خمینی: نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله اراکی: نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله بهجت: نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله تبریزی: نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله خوئی: نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله سیستانی: نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله شبیری زنجانی: بنابر احتیاط (واجب) تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله صافی گلپایگانی: نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله فاضل لنکرانی: نصف مهر به او تعلق می گیرد.

آیت الله گلپایگانی: نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله مکارم شیرازی: نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله مکارم شیرازی: نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله نوری همدانی: نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله وحید خراسانی: نصف مهر به زن تعلق می گیرد

 

در عقد موقت اگر نزدیکی صورت نگیرد و مدت تمام شود و مرد نزدیکی نکند.

امام خمینی: تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله بهجت: تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله تبریزی: تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله خوئی: تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله سیستانی: تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله صافی گلپایگانی: تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله فاضل لنکرانی: تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله گلپایگانی: تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله وحید خراسانی: تمام مهر به زن تعلق می گیرد

 

در عقد موقت اگر نزدیکی صورت نگیرد و زن تمکین نکند.

امام خمینی: به نسبت مدت تمکین، مهر به زن تعلق می گیرد. پس اگر نصف مدت تمکین کرده باشد نصف مهر، اگر یک سوم مدت باشد؛ (ثلث) یک سوم مهر به او تعلق می گیرد.

آیت الله بهجت: به نسبت عدم تمکین، مهر ساقط می شود.

آیت الله تبریزی: به نسبت مدتی که تمکین نکرده، مهر ساقط می شود.

آیت الله خوئی: به نسبت مدتی که تمکین نکرده، مهر ساقط می شود.

آیت الله سیستانی: به نسبت مدتی که تمکین نکرده، مهر ساقط می شود.

آیت الله صافی گلپایگانی: به نسبت مدتی که تمکین کرده، مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله فاضل لنکرانی: به نسبت مدتی که تمکین نکرده، مهر ساقط می شود.

آیت الله گلپایگانی: به نسبت مدتی که تمکین کرده، مهر به زن تعلق می گیرد.

آیت الله مکارم شیرازی: تنها آن مقدار از زمان که زن تمکین کرده مهریه اش لازم است.

آیت الله وحید خراسانی: به نسبت مدتی که تمکین نکرده مهر ساقط می شود.

 

جدیدترین قانون مهریه در مورد میزان مهریه و روش مطالبه آن را نیز در ستاره بخوانید.