کاربرد ضریب بتا در سرمایه گذاری

ستاره | سرویس علوم – ضریب بتا در سرمایه گذاری سهامداران بازار بورس، یکی از روش‌های مهم در فرآیندهای تصمیم گیری است تا ریسک معاملات آن‌ها روی یک سهم/ سبد/ صندوق سرمایه‌گذاری مشترک در مقایسه با ریسک بازار، از طریق یک معیار، پیش‌بینی و ارزشیابی شود. ضریب بتا برای تشخیص سودآوری یک سهم، یک صنعت خاص و یک صندوق سرمایه گذاری مشترک به کار می‌رود و عدم دانستن آن، برای سهامدار خرد، مشکل ساز نیست. ضریب بتاβ ، به ما کمک می کند تا میزان ریسک نماد یک شرکت بورسی یا فرابورسی و سبد سهام یا پرتفو یک صندوق سرمایه گذاری مشترک را با توجه به ریسک بازار، تخمین بزنیم. برای مشاهده ضریب بتای سهام و صندوق‌ها، باید به سایت مرکزی پردازش اطلاعات ایران مراجعه کنید. در این گفتار، به تعریف ضریب بتا، شیوه محاسبه و کارکردهای آن اشاره کردیم.

 

 

(کافی است برای محاسبه ضریب بتا صندوق‌های سرمایه گذاری، اطلاعات آن‌ها را از بخش صندوق‌ها در سایت مرکز پردازش اطلاعات مالی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، استخراج کنید)

 

 

ضریب بتا در سرمایه گذاری چیست؟

هر چیزی برای بررسی و ارزشیابی و احراز صلاحیت،‌ نیاز به یک معیار با چارچوب مشخصی دارد تا آن چیز را با آن معیار، سنجیده و ارزیابی کنیم. ضریب بتا (BETA COEFFICIENT)، نقش همان معیار را دارد که توسط آن، عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سرمایه، مورد بررسی قرار می‌گیرد. این ضریب، یک معیار آماری است و به سرمایه گذاران نشان می‌دهد که رابطه بین مقایسه بازده سهام مورد نظر آن‌ها با شاخص بازار، چگونه است.

میزان ریسک سیستماتیک سبد سهام را نسبت به ریسک پرتفو بازار توسط ضریب بتا محاسبه می‌کنند. این ضریب، میزان نوسان قیمت سهم را در مقایسه با وضعیت کلی بازار سرمایه نشان داده و از یک فرمول ریاضی تبعیت می‌کند که به شرح زیر است. ضریب بتای بازار را همیشه عدد ۱ در نظر می گیرند.

 

 

بازه زمانی در محاسبه ضریب بتا سهم، یک صنعت و یک سبد و یک صندوق سرمایه گذاری، اهمیت دارد. پس، بازدهی بازار و بازدهی دارایی باید دیده شود. هر چقدر، ضریب بتای یک سهم، بیشتر باشد، قدرت بیشتری پیدا می‌کند و زمانی که قیمت‌ها در بورس کاهش می‌یابد، معمولا سهامی که بتا بالای ۱ دارد، با رشد بازار،‌ بیشتر حرکت می‌کنند و سود شما بیشتر می‌شود.
پس در محاسبه ضریب بتا، شما باید، بازدهی روزانه سهم و شاخص را در اختیار داشته باشید. 

 

ضریب بتا چه چیزی را نشان می‌دهد؟

تفسیر ضریب بتا برای سبد گردان‌ها،‌ اهمیت دارد. به موارد زیر در گزارش‌های بورسی توجه کنید:

• اگر ضریب بتا یک سهم، ۱ باشد، مبین این واقعیت است که تغییرات قیمت این سهام، مطابق با نوسانات بازار همراه بوده و اگر وضعیت شاخص کل، مثبت باشد، احتمالا وضعیت این سهم نیز صعودی و مثبت است.
• اگر بتای این سهم، از یک بزرگ تر باشد، در نتیجه، افزایش قیمت سهم یا کاهش قیمت سهم، از تغییرات بازار، بیشتر خواهد بود. به این سهام، تهاجمی گفته می شود و معمولا ریسک بالاتری به نسبت دیگر سهام بازار دارند.
• اگر بتای سهمی، زیر یک باشد اما از صفر بزرگ تر باشد، تغییرات قیمت سهم، از تغییرات روند کلی بازار،‌ کم تر است. این سهام که ضریب بتا بین صفر و یک دارند را سهام تدافعی می نامند.
• اگر ضریب بتا سهمی،‌ برابر صفر باشد، در واقع هیچ گونه رابطه ای بین تغییرات قیمتی سهم و نوسانات بازار وجود ندارد.
• اگر ضریب بتا سهمی، زیر صفر باشد یا منفی باشد، به این معنی است که حرکت نوسانات قیمت سهم، خلاف جهت روند کلی بازار بوه است.

اگر سهمی ، ‌ضریب بتا بزرگی داشته باشد، پتانسیل بیشتر برای بازدهی داشته اما احتمالا از ریسک سیستماتیک بیشتری نیز برخوردار است.

اگر قیمت‌ها در بورس افت کند، سهمی که ضریب بتا بالایی دارد، گزینه خوبی برای معامله است. چرا؟ به خاطر این که با کاهش ریسک سیتماتیک، قیمت سهم با شتاب بیشتری، افزایش خواهد یافت.

 

 

آیا ضریب بتا فقط برای یک سهم است؟

خیر. ضریب بتا یک صنعت خاص در بورس را نیز می‌توان با ضریب بتا محاسبه کرد و میزان بازدهی سرمایه گذاری را تخمین زد.

اگر بتا سهمی برابر با ۱.۵ باشد، یعنی پنجاه درصد بیش از متوسط بازار، قابلیت توسعه داشته و اگر بتای سهمی، هشتاد و پنج صدم باشد، یعنی این سهم (۱۰۰-۸۵)، ۱۵ درصد کمتر از متوسط بازار سرمایه، قابلیت توسعه دارد. 

حال اگر ضریب بتا یک صنعت، ۱/۱ باشد، اگر شاخص کل بورس در یک مقطع زمانی رشد کند، شاخص صنعت مورد نظر نیز ۱۰ درصد می‌تواند بیشتر رشد کند.

اگر بتا سهمی برابر با ۲ باشد و بازار ۱۰ درصد رشد کند، سرمایه گذارانی که ریسک پذیری پایین دارند، باید بر روی سهامی سرمایه گذاری کنند که بتای پایین دارند و بالعکس.

 

(اطلاعات نوسانات قیمت و تکنیک های تابلوخوانی را از طریق TSETMC.COM یاد بگیرید)

 

(اطلاعات آماری سهام و صنایع و نمادهای بورس را در TSE.IR‌بدست آورد که در محاسبه ضریب بتا به شما کمک خواهد کرد)

 

چگونه ضریب بتا یک صندوق سرمایه گذاری محاسبه شود؟

برای محاسبه ضریب بتای یک سبد از دارایی سهام یا صندوق سرمایه گذاری مشترک، باید بتای هر یک از سهامی که در پرتفو وجود دارد به تفکیک محاسبه شده و میانگین موزون گرفته شود و ضریب بتا آن، محاسبه شود. میانگین موزن، معادل بتای آن صندوق یا پرتفو از دارایی‌ها محسوب خواهد شد.

 

(جدول چگونگی استفاده از ضریب بتا در معاملات بورسی مربوط به بازدهی صندوق)

 

کاربرد ضریب بتا در سرمایه‌گذاری این است که می‌توان تشخیص داد که آیا، تغییرات بازار بر روی سهام یک شرکت یا سبدی از سهام شرکت‌های مختلف، تاثیر مثبت یا منفی داشته است یا خیر؟
پس اگر، ضریب بتا صندوق سرمایه‌گذاری مشترک، از یک کوچکتر باشد، در زمان کاهش ارزش بازار، ارزش دارایی های آن، کم‌تر از بازار کاهش یافته و ریسک سبد، در مقابل ریسک بازار، پایین‌تر خواهد بود.

 

مخاطب گرامی؛ محاسبه ضریب بتا سهم و صندوق‌های سرمایه گذاری، نیاز به دانش آماری و تحلیل ریاضی دارد که از حوصله این بحث خارج است. عزیزانی که نیاز به اطلاعات بیشتر دارند، می‌توانند از فایل‌های PDF آموزشی یا ویدیوهای انگلیسی زبان آموزشی در یوتیوب استفاده کنند. بخش آموزش تالار مجازی سازمان بورس ایران، برای یادگیری عملی این مفاهیم، توصیه می‌شود.

مطالب پیشنهادی:

•  آشنایی با اصول و تکنیک های تابلو خوانی سهام در بازار بورس ایران
• حداقل سرمایه برای ورود به بازار بورس ایران
•  نحوه سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار