زیارت اهل قبور از دیدگاه شیعیان و وهابیون

ستاره | سرویس مذهبی – از جمله شبهاتی که وهابیون به شیعیان وارد می کنند در مورد زیارت اهل قبور توسط شیعیان است. آنها معتقدند که پیامبر (ص) اجازه چنین سفری را نداده است در حالی که شیعیان بر طبق روایاتشان خلاف این ادعا را باور دارند. با ستاره باشید تا این شبهه و پاسخ به آن را بررسی کنیم.

 

وهابیون: پیامبر (ص) سفر به قصد زیارت قبور را نهی کرده

وهابیون بر این باورند که شیعیان مسافرت کردن به قصد زیارت پیامبر (ص) و امامان و امامزادگان را مستحب می دانند در حالی که پیامبر (ص) اجازه بار بستن به قصد زیارت قبر خود و دیگران را نداده است و فرموده:

«بار سفر را نبندید مگر به سه مسجد: مسجد الحرام، مسجد الاقصی و مسجد من.»

(مسند أحمد، ج ۲، ص ۳۶۷؛ سنن أبی داود السجستانی، ج ۱، ص ۴۵۳؛ مجمع الزوائد، ج ۴، ص ۳)

حضرت محمد (ص) در جای دیگری می فرماید:

«قبر مرا مکان جشن و سرور قرار ندهید، بلکه بر من صلوات بفرستید؛ زیرا صلوات شما هر کجا باشید به من می رسد.»

(صحیح مسلم، ج ۴، ص ۱۰۲ و ۱۲۶؛ صحیح البخاری، ج ۲، ص ۵۸ و ۲۵۰؛ مسند أحمد، ج ۳، ص ۷ و ج ۶، ص ۷؛ سنن الدارمی، ج ۱، ص ۳۳۰؛ سنن ابن ماجه، ج ۱، ص ۴۵۲؛ سنن الترمذی، ج ۱، ص ۲۰۵؛ سنن النسائی، ج ۲، ص ۳۷؛ السنن الکبری (البیهقی)، ج ۱۰، ص ۸۲)

 

 

شیعیان: زیارت اهل قبور مستحب و سنت پیامبر (ص) است

فقهای اکثر مذاهب اهل سنت زیارت اهل قبور را مستحب می دانند و هدف از این زیارت را عبرت گرفتن، توجه به آخرت، دل نبستن به دنیا، دعا برای اموات و قرائت قرآن در کنار قبر اموات می دانند. در ادامه به بیان روایاتی می پردازیم که زیارت اهل قبور را مستحب و از سنت های پیامبر (ص) دانسته اند؛

 

زیارت اهل قبور مستحب است

پیامبر (ص) در روایات مختلفی زیارت قبور را نهی کرده اند که علت این امر مخالفت با مشرکانی بود که به کنار قبر اموات خود می رفتند و آن قبرها را معبود خود می ساختند و بر آن ها سجده می کردند. اما پس از گذشت زمان که فرهنگ دینی مردم بالاتر رفت مردم را به زیارت قبر مسلمانان امر کردند و فواید آن را بیان کردند. بنابراین پیامبر (ص) ابتدا زیارت قبور را حرام دانسته و بعد از گذشت زمان حکم خود را نسخ کرده و مجوز زیارت قبور را داده اند. این یکی از مصادیق نسخ سنت به سنت می باشد که بسیاری از اندیشمندان اهل سنت نیز ان را قبول دارند.

در روایتی از پیامبر (ص) آمده است:

«من شما را در گذشته از زیارت قبرها نهی می کردم و اکنون [می گویم که] قبرها را زیارت کنید.»

(صحیح مسلم، ج ۶، ص ۸۲، سنن النسائی، ج ۴، ص ۸۹ و ج ۸، ص ۳۱۱؛ السنن الکبری (النسائی)، ج ۱، ص ۶۵۴ و ج ۳، ص ۲۲۵؛ المعجم الأوسط، ج ۳، ص ۱۳۳؛ نصب الرایه، ج ۶، ص ۲۳۹؛ کنز العمّال، ج ۱۲، ص ۴۴۳؛ المصنّف (ابن أبی شعیبه)، ج ۳، ص ۲۲۳)

در بعضی از منابع در ادامه این حدیث این نقل قول ها آمده است:

«نهیتکم عن زیاره القبور فزوروها…:

«من شما را در گذشته از زیارت قبرها نهی می کردم و اکنون [می گویم که] قبرها را زیارت کنید…:

…زیرا زیارت قبور موجب زهد در دنیا و یادآوری آخرت می گردد.»

(سنن ابن ماجه، ج ۱، ص ۵۰۱؛ مستدرک الصحیحین، ج ۱، ص ۳۷۵؛ صحیح ابن حبّان، ج ۳، ص ۲۶۱؛ سنن الدارقطنی، ج ۴، ص ۱۷۳؛ موارد الظمآن، ص ۲۰۱؛ مسند الشامیّین، ج ۳، ص ۳۴۷؛ الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۲۹۷؛ کنز العمّال، ج ۱۵، ص ۶۴۶)

 

…زیرا در زیارت قبور یادآوری هست.»

(سنن أبی داود السجستانی، ج ۲، ص ۸۷؛ السنن الکبری البیهقی، ج ۹، ص ۲۹۲؛ کنز العمّال، ج ۱۵، ص ۶۴۸)

 

…زیرا زیارت قبور یادآوری مرگ را به همراه دارد.»

(مستدرک الصحیحین، ج ۱، ص ۳۷۵؛ الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۶۷۷؛ کنز العمّال، ج ۵، ص ۶۴۷)

 

…زیرا زیارت قبور شما را به یاد آخرت می اندازد.»

(مسند أحمد، ج ۱، ص ۱۴۵؛ مجمع الزوائد، ج ۳، ص ۵۸؛ المصنّف (ابن أبی شیبه)، ج ۳، ص ۲۲۳؛ مسند أبی یعلی، ج ۱، ص ۲۴۰؛ کنز العمّال، ج ۱۵، ص ۶۵۲)

 

… زیرا در زیارت قبور پندآموزی وجود دارد.»

(مسند أحمد، ج ۳، ص ۳۸؛ مستدرک الصحیحین، ج ۱، ص ۳۷۵؛ مجمع الزوائد، ج ۳، ص ۵۸؛ المعجم الکبیر، ج ۲۳، ص ۲۷۸)

 

…زیرا زیارت قبور موجب دلسوزی و اشکبار شدن چشم و یادآوری آخرت می گردد پس قرها را زیارت کنید.»

 

(مسند أحمد، ج ۳، ص ۲۳۷؛ مستدرک الصحیحین، ج ۱، ص ۳۷۶؛ السنن الکبری البیهقی، ج ۴، ص ۷۷؛ مسندأبی یعلی، ج ۶، ص ۳۷۳- ۳۷۴؛ الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۲۹۷؛ کنز العمّال،، ج ۱۵، ص ۶۴۶)

 

… و زیارت خویش را همراه با نماز بر آنان و طلب آمرزش آنها قرار دهید.»

(کنز العمّال، ج ۱۵، ص ۶۵۲- ۶۵۳؛ المعجم الکبیر، ج ۲، ص ۹۴)

 

قرطبی (از علمای اهل سنت) در تفسیر دو آیه اول سوره تکاثر می گوید:

«در قرآن فقط در این سوره از مقبره ها یاد شده است و زیارت مقبره ها بهترین دارو برای دلهای سخت است. زیرا زیارت آنها یادآور مرگ و آخرت است و یادآوری مرگ و آخرت، موجب کوتاه شدن آرزوها و زهد در دنیا و ترک اشتیاق به ماندن در آن می گردد.»

(تفسیر القرطبی، ج ۲۰، ص ۱۷۰ و ۱۷۱)

 

در این دو آیه می خوانیم:

«أَلْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ. حَتَّىٰ زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ»

«افزون طلبی (و تفاخر)، شما را به خود مشغول داشته (و از خدا غافل نموده) است. تا آنجا که به ملاقات (اهل) قبور رفتید (و به جای آن که عبرت بگیرید آنجا هم به قبرهای مردگان خود بر هم مفاخرت کردید).»

 

قرطبی در ادامه تفسیر خود تنها راه علاج سنگدلی و تسلیم در برابر دستورات خداوند را در سه چیز می داند:

• یادآوری مرگ
• مشاهده افراد در حال مرگ
• زیارت قبور اموات

او تاکید می کند که هدف از رفتن به مقبره ها اصلاح قلب و توجه به خدا و قیامت و یا به قصد خواندن قرآن و قرائت فاتحه انجام شود.

 

زیارت قبور سیره پیامبر (ص) است

در کتاب های حدیث اهل سنت می خوانیم که پیامبر (ص) به زیارت قبر مادرش آمنه می رفت و گریه می کرد. بر اساس این روایات زیارت اهل قبور نه تنها مستحب است بلکه از جمله سنت های پیامبر (ص) به شمار می رفته است.

• ابوهریره نقل می کند که:

«رسول خدا (ص) قبر ماردش را زیارت کرده و در آنجا گریه کرد و دیگران را نیز گریاند و فرمود: از خدا خواستم به من اجازه بدهد تا برای مادرم طلب آمرزش کنم ولی خداوند اجازه نداد؛ از خدا خواستم قبر او را زیارت کنم و اجازه داد. پس قبرها را زیارت کنید زیرا قبور یادآور مرگ است.»

(مسند أحمد، ج ۲، ص ۴۴۱؛ صحیح مسلم، ج ۳، ص ۶۵؛ سنن ابن ماجه، ج ۱، ص ۵۰۱؛ سنن أبی داود السجستانی، ج ۹، ص ۸۷؛ سنن النسائی، ج ۴، ص ۹؛ مستدرک الصحیحین، ج ۱، ص ۲۷۵، السنن الکبری، ج ۴، ص ۷۰ و ۷۴

• روایت های زیادی هم وجود دارد که به زیارت مکرر قبور بقیع توسط پیامبر (ص) اشاره دارد. در روایتی عاشیه نقل می کند:

«رسول خدا (ص) از خانه بیرون رفت، من او را دنبال کردم تا به بقیع رسید و فرمود: السلام علیکم دارم قوم المومنین»

(مسند أبی یعلی؛ ج ۸، ص ۶۹)

• در جای دیگری از عایشه نقل شده است:

«هر شب که پیامبر (ص) نزد او می آمد، آخر شب به بقیع می رفت و می فرمود: السلام علیکم دار قوم مؤمنین، أتاکم ما توعدون غداًمؤجّلون و أنّا إن شاء اللَّه بکم لاحقون، اللّهمّ اغفر لأهل بقیع الغرقد.»

(صحیح مسلم، ج ۳، ص ۶۳؛ السنن الکبری البیهقی، ج ۴، ص ۷۹ و ج ۵، ص ۲۴۹؛ السنن الکبری النسائی، ج ۱، ص ۶۵۶؛ مسند أبی یعلی، ج ۸، ص ۱۹۹؛ صحیح ابن حبّان، ج ۷، ص ۴۴۴؛ ریاض الصالحین، ص ۳۰۸؛ ارواء الغلیل، ج ۳، ص ۲۱۳)

 

• بشیر بن خصاصه می گوید:

«به دنبال پیامبر (ص) رفتم و در بقیع به او رسیدم، شنیدم که می گفت: السلام علی اهل الدیار من المؤمنین.»

(المعجم الکبیر، ج ۲۲، ص ۳۴۷)

 

• در روایت دیگری نیز این گونه آمده است:

«رسول خدا (ص) در نیمه شب به بقیع رفت و در بقیع دعا کرد.»

(المعجم الکبیر، ج ۱، ص ۳۲۲)

 

• ابومویهبه، غلام پیامبر (ص) نیز می گوید:

«به همراه پیامبر (ص) به بقیع رفتم، او برای آمرزش اهل قبور دعا کرد.»

(المعجم الکبیر، ج ۲۲، ص ۳۴۶)

 

• ابن ابی الحدید هم در این باره می گوید:

«رسول خدا (ص) در هر سال به زیارت شهدای احد می رفت و با صدای بلند می فرمود: السلام علیکم بما صبرتم فنعم عقبی الدار»

(شرح نهج البلاغه ابن أبی الحدید، ج ۱۵، ص ۴۰)