همه چیز درباره مسجد النبی (معرفی، تاریخچه و عکس)

ستاره | سرویس گردشگری – مسجدالنبی، مسجد پیامبر اکرم(ص) در شهر مدینه در کشور عربستان سعودی که مرقد پیامبر نیز در آن جای دارد. این مسجد پس از مسجدالحرام دومین مسجد از مقدس‌ترین مساجد اسلام است و پیامبر اکرم(ص) در سال اول هجرت آن را ساخته است. خانه پیامبر(ص) و خانه علی(ع) و فاطمه(س) نیز در کنار این مسجد بوده که در توسعه‌های مسجد، به آن ملحق شده است. مسجدالنبی از مهمترین زیارتگاه‌های مسلمانان است و نزد شیعیان جایگاه ویژه‌ای دارد.

مسجد النبی در مدینه منوره

تاریخچه مسجد النبی

به لحاظ تاریخی، مسجدالنبی دومین مسجد پس از مسجد قبا است که در اسلام ساخته شد. زمانی که پیامبر اکرم(ص)وارد یثرب شد، بسیاری از مردم مدینه علاقه داشتند که او میهمان آنان باشد. پیامبر(ص) شتر خود را رها کرد و قرار را بر این نهاد که هر جا شتر از حرکت باز ایستاد، همانجا محل سکونت ایشان باشد. شتر در محل فعلی مسجد زانو زد و مسجد و خانه پیامبر را همانجا ساختند. پیش از ساخته شدن خانه و مسجد، پیامبر در خانه ابوایوب انصاری سکونت گزید که نزدیک‌ترین خانه به آن محل بود.

در ساخت مسجد، پیامبر(ص) و مسلمانان، همگی، شرکت داشتند. نقل شده که نخستین بنای مسجد متشکل از دیوارهایی از جنس خشت و گل و سقفی از شاخه‌های درخت خرما بود که بر ستون‌هایی از خشت و گل استوار بود و مساحتی حدود ۱۰۵۰ متر مربع را شامل می‌شد. این مسجد در سالها و قرون بعدی توسعه یافت. با ساخته شدن مسجد، بسیاری از مسلمانان در پیرامون آن خانه ساختند و بدین سان، مسجدالنبی در توسعه شهر مدینه، محوریت یافت.

بخشی از مسجد با شاخه درخت نخل مسقف شده بود و هنگام بارندگی، آب از سقف به درون مسجد نفوذ می‌کرد و کف مسجد از خاک بود. بنای اغازین مسجد سه در داشته که یک در در دیوار جنوبی، دری در دیوار شمالی و دری در دیوار غربی. تغییر قبله از بیت المقدس به مکه در سال دوم هجری موجب تغییراتی در مسجد شد و بخش مسقف مسجد به جنوب مسجد انتقال یافت و صفّه که پیش از آن، در قسمت جنوبی مسجد بود، به قسمت شمالی مسجد منتقل گشت. با این تغییر، در دیوار جنوبی که اینک رو به قبله قرار داشت، مسدود شد. در سال هفتم هجری، گسترش اسلام و افزایش شمار مسلمانان، ضرورت توسعه مساحت مسجد را ایجاب کرد و مساحت آن به ۲۴۷۵ متر مربع رسید و شکل مسجد به صورت مربع درآمد.

نمایی از داخل مسجد النبی

امروزه در دوره آل سعود آخرین مرحله توسعه مسجد را ملک فهد بن عبد العزیز سال ۱۴۰۵ق./ ۱۹۸۴م. آغاز کرد. کار عمران به طور رسمی از محرم سال ۱۴۰۶ آغاز شد. کارهای زیرسازی آن در سال ۱۴۱۰ پایان پذیرفت و پس از آن برای معماری خود مسجد دست به کار شدند. تا پیش از این توسعه، مساحت مسجد ۱۶۳۲۷ متر بود و در توسعه جدید بنا به ۸۲۰۰۰ متر مربع رسید که جای ۱۳۷۰۰۰ نمازگزار را داشت. افزون بر مساحت کف مسجد، پشت بام نیز برای نماز آماده گردید، به طوری که در آنجا نیز ۹۰۰۰۰ نفر میتوانستند اقامه نماز کنند و به این ترتیب تعداد گنجایش نمازگزار در مسجد در طبقه پایین و بالا به ۲۵۷۰۰۰ نفر رسید. افزون بر پله های سنگی، چندین مورد پله برقی ساخته شد که میتوان به راحتی توسط آنها به پشت بام مسجد رفت.

معماری مسجد النبی

مسجد النبی با گذشت زمان و در دوره های مختلف تاریخ عربستان، تغییرات زیادی کرده است، از کوچک ترین جزییات تا بازسازی کامل مجموعه. آخرین بازسازی ها در دوران پادشاه فهد اتفاق افتاد که اندازه ی مسجد به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافت و در نتیجه تعداد بسیار زیادی زائر و نمازگزار را در خود جای داد. ضمنا امکانات و تجهیزات مدرن بسیاری مانند سیستم تهویه ی هوا به مجموعه اضافه شد.

ساختمان امروزی مسجد النبی شامل یک پلان مستطیلی شکل در دو طبقه و نمازخانه ی عثمانی رو به جنوب است. نمازخانه ی اصلی کل طبقه ی اول را اشغال کرده است. محوطه ی مسجد اکنون ۱۰۰ برابر بزرگ تر از اولین بنای مسجد است که توسط پیامبر ساخته شد و می تواند بیش از نیم میلیون نمازگزار را در خود جای دهد.

مسجد پیامبر دارای یک بام صاف سنگفرش شده است که ۲۴ گنبد متحرک بر پایه هایی مربعی در چند نقطه ی آن سر برون آورده اند. سوراخ هایی که درون پایه ی هر گنبد ایجاد شده اند، فضاهای داخلی را روشن می کنند. در زمان های اوج شلوغی، از بام نیز برای برپایی نماز استفاده می شود، به این صورت که ۲۴ گنبد بر روی شیارهای فلزی می لغزند و بر روی بخش های مختلف سقف سایه می اندازند و در عین حال چشمه هایی برای ورود نور به نمازخانه فراهم می آورند. در این اوقات، حیاط مسجد عثمانی نیز با سایبان هایی که به ستون ها اضافه شده اند، پوشیده می شوند.

گنبد سبز پیامبر در مسجد النبی

قابل توجه ترین ویژگی مسجد پیامبر، گنبد سبز پیامبر است که از گنبد های سفید دیگر بلندتر است. اینجا مکانی است که مقبره ی حضرت محمد (ص) واقع شده و رهبران مسلمان، ابوبکر و عمر بن الخطاب نیز در جوار این بخش دفن شده اند.در قلب مسجد، ناحیه ی کوچکی است که روضه ی نبوی نام دارد و از آرامگاه پیامبر تا منبر او را در بر می گیرد. همه ی زائران می کوشند از روضه دیدن کرده و در آن نماز بگزارند، زیرا عقیده ی مرسومی وجود دارد که دعاها و مناجات هایی که در آنجا ادا می شوند، بی پاسخ نمی مانند. منبر حضرت محمد (ص) اکنون یک منبر مرمری است که توسط عثمانی ها ساخته شده است؛ منبر اصلی بسیار کوچک تر و از چوب درخت نخل ساخته شده بود.

داخل مسجد النبی در مدینه منوره

مرقد مطهر رسول خدا صلی الله علیه و آله

يكى از بهترين نقاط مسجد، مدفن رسول خدا صلی الله علیه و آله است؛ پيامبرى كه محبوب خدا و خلق بوده و ميراث گرانبهاى اسلام، حاصل تلاش بيست و سه ساله اوست. در كناره شرقى مسجد، حجره هايى براى زندگى همسران رسول خدا صلی الله علیه و آله ساخته شد كه تا قريب نود سال پس از رحلت آن حضرت نيز سرپا بود.

ابتدا حجره اى براى سوده، پس از آن عايشه و در امتداد آن، حجره اى براى حضرت فاطمه سلام الله علیها ساخته شد. مورخان نوشته اند كه رسول خدا صلی الله علیه و آله در حجره اى كه وفات يافت، مدفون شد. طبق آنچه اهل سنت روايت كرده اند رسول خدا صلی الله علیه و آله در حجره عايشه بوده است.احتمال ديگر نيز آن است كه حجره اى در ميان حجره عايشه و حجره حضرت فاطمه سلام الله علیها بوده كه آن حضرت براى استراحت در آنجا بسر مى برده و اختصاص به هيچ يك از همسرانش نداشته است. رسول خدا صلی الله علیه و آله در آنجا بسترى بود و در همان جا وفات يافت. پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله اين حجره دو نيمه شد، نيمى دربرگيرنده قبر رسول خدا صلی الله علیه و آله و نيمى ديگر در اختيار عايشه بوده است. 

مرقد رسول خدا در زمان خليفه دوم در اتاق كوچكى قرار داشت و تا زمان توسعه مسجد در عهد وليد، به همان شكل باقى بود. در آن زمان كه قسمت شرقى مسجد توسعه يافت، مرقد مطهر در مسجد قرار گرفت و گرد آن يك پنج ضلعى كشيده شد.اكنون محدوده حجره طاهره كه مرقد نيز در داخل آن قرار دارد، ۲۴۰ متر (۱۶ متر طول و ۱۵ متر عرض) مساحت دارد كه ضريحى مطلاّ در اطراف آن كشيده شده است.

در چهارگوشه حجره طاهره چهار ستون مستحكم بنا شده كه گنبد سبزى بر روى آن قرار دارد. اين حجره داراى چند در است: درِ حجره فاطمه سلام الله علیها كه نشانه محل حجره آن حضرت سلام الله عليها است، درِ تهجّد در شمال حجره درِ وفود يا باب الرحمه در جهت غرب و درِ توبه يا باب الرسول در جهت جنوب. (قبله)در حجره طاهره، محلى به عنوان قبر فاطمه سلام الله علیها مشخص شده است. اين قبر بر اساس روايات و اقوالى است كه مدفن آن بانوى گرامى را در خانه خود مى داند. محل قبر با بقعه كوچكى مشخص شده و در داخل ضريح جاى گرفته است. در قسمت جنوبى اين بقعه محراب فاطمه سلام الله علیها قرار دارد.

محراب پیامبر در مسجد النبی

کلام آخر