نویسنده: محمد میرلوحی
بروزرسانی: 28 فروردین 1401
ستاره | سرویس فرهنگ و هنر – پروپاگاندا چیست؟ پروپاگاندا یک شیوه از تبلیغات سیاسی است که در آن اطلاعات و اخبار صحیح و غلط به منظور القای یک نوع تفکر خاص به مردم ارائه می‌شوند. در این مقاله به انواع و روش‌های پروپاگاندا پرداخته ایم.
پروپاگاندا چیست؟
پروپاگاندا در اصل به معنای تبلیغات است اما در اصطلاح به معنای ارائه مجموعه اطلاعات واقعی و غیر واقعی به افراد به منظور ترویج یک دیدگاه یا نظر خاص به شمار می‌آید. این ارائه اطلاعات همراه با غرض ورزی بوده و تلاش اصلی در پروپاگاندا تأثیرگذاری بر ذهن افراد و تشویق به انجام کار‌های خاص خواهد بود.
پروپاگاندا معمولاً شیوه مورد علاقه احزاب و فرقه‌های سیاسی است، اما در بسیاری از زمینه‌های دیگر نیز استفاده می‌شود. افرادی که از پروپاگاندا استفاده می‌کنند بر این سعی‌اند تا عملکرد‌های گروه‌شان را توجیه کرده و با تزریق اطلاعاتی که با هدفمندی قبلی آماده شده‌اند نظر عموم افراد را درباره فعالیت‌هایشان جلب کنند و مورد قبول افراد باشند.
تولد پروپاگاندا و تبلیغات سیاسی
نازی‌ها و فاشیست‌ها در اوایل قرن بیستم میلادی با بهره مندی از شیوه‌های خاص تبلیغات موفق شدند بسیاری از مردم و توده‌ها را به خدمت اهداف سیاسی خود بگیرند. در این جریان، طراحان پشت پرده تبلیغات از پروپاگاندا استفده کردند و هرکدام از جبهه‌ها تلاش کردند تا مشروعیت حکومت خود به اذهان عمومی تلقین کنند.
این روش باعث شد کنترل اجتماعی در دست حزب‌های مختلف سیاسی بیفتد و افکار خاص سیاسی بدین وسیله در اذهان مردم ریشه بدواند. اولین روز‌هایی که پروپاگاندا به معنای تبلیغات سیاسی مورد استفاده قرار گرفت در همین دوران بود و به عبارتی می‌توان مدعی شد تولد پروپاگاندا در نیمه اول قرن بیستم میلادی بود. اگرچه پیش از آن از پروپاگاندا در تبلیغات مذهبی در کلیساها استفاده می‌شده است.
انواع پروپاگاندا
پروپاگاندا همواره به شیوه‌های متفاوت و جدید در میان جوامع وجود داشته است و در هر زمانی با شیوه‌ای متناسب با وضعیت اجتماعی به کار گرفته شده است. به طور کل می‌توان پروپاگاندا را در یک دسته بندی به سه نوع تقسیم کرد که بدین شرح است:
۱. پروپاگاندای سفید
پروپاگاندای سفید از منابع مشخص و کاملاً قابل دسترسی برخوردار است. در این روش مجموعه‌ای از اطلاعات با منابعی موثق و معین شده در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد و دقت در این آمار و اطلاعات بسیار بالاست. یکی از ویژگی‌های پروپاگاندای سفید این است که در روابط دوستانه محقق می‌شود. در این نوع، تشخیص اینکه حربه استفاده شده در این پروپاگاندا چیست بسیار مشکل است.
۲. پروپاگاندای خاکستری
زمانی که اخبار و اطلاعات از منبع واضحی به دست افراد نرسد و از اسم‌های مبهم برای ارجاع دهی استفاده شود، پروپاگاندای خاکستری رخ داده است. در این موارد پایان اخبار و اطلاعات از واژه “یک منبع موثق” استفاده می‌کنند و سعی می‌کنند به افراد القا کنند که این اطلاعات از منبعی قابل اعتماد به دست رسیده است. اطلاعات در این شیوه به صورت کاملاً برنامه ریزی شده در کنار هم قرار می‌گیرند و اذهان عمومی با عناوین مبهم به عنوان منابع خبری کنترل و جهت دهی می‌شوند.
۳. پروپاگاندای سیاه
تخریب، ترور شخصیتی و جعل در ابعاد گسترده در زمره پروپاگاندای سیاه قرار می‌گیرد. اطلاعاتی که در این نوع از پروپاگاندا رد و بدل می‌شوند از هیچ منبع مشخصی نشات نمی‌گیرند و دقت اطلاعات در این نوع از تبلیغات بسیار پایین است. در طول جنگ‌ها، فرستنده‌های رادیویی مدام اخباری بی پایه را مخابره می‌کنند تا بدین وسیله دست به پروپاگاندای سیاه زده باشند.
روش‌های پروپاگاندا
روش‌های رایج در پروپاگاندا چیست؟ برای دستیابی به اهداف تبلیغات سیاسی و پروپاگاندا از روش‌های زیادی می‌توان استفاده کرد. هر کدام از این روش‌ها با توجه به جامعه مخاطب و اهدافی که هر گروه دنبال می‌کند انتخاب می‌شوند. چند نمونه از روش‌های مشهور پروپاگاندا که بسیار مورد استفاده هستند را شرح می‌دهیم:
۱. ترور شخصیتی
در برخی از موارد هدف یک تفکر، یک شخصیت است. در این حالت افراد با استفاده از تهمت‌های رایج و ویران کننده که موجب تخریب شخصیت او می‌شود سعی می‌کنند از تأثیر گذاری افکار و سخنان او بکاهند. در این موارد پاسخ منطقی و بررسی علمی نظریات افراد دیگر مطرح نیست. به عنوان مثال به فردی که نظریات خاصی در مخالفت با یک حزب دارد تهمت روابط نامشروع می‌زنند یا او را متهم به تجاوز می‌کنند.
۲. سفید یا سیاه؟
در این شیوه تبلیغات به شکلی بر اذهان عمومی تأثیر می‌گذارند که افراد باور می‌کنند تنها دو گزینه پیش روی آنهاست، دوست بودن یا دشمن بودن. یکی از تاثیرات القای این تفکر این است که احزاب می‌توانند تعداد افراد بیشتری را در جبهه خود نگه دارند و با بزرگ نمایی مزیت‌هایی که دارند تمام عملکرد‌های منفی خود را در دیدگاه اجتماعی توجیه می‌کنند و آن‌را قابل چشم پوشی جلوه می‌دهند .
یک نمونه پروپاگاندا در جمهوری دموکراتیک کره
۳. دروغ‌ترین دروغ
دروغ‌های بسیار بزرگ نیاز به یک دروغگوی بسیار بزرگ دارند! در این روش از روش‌های پروپاگاندا یک دروغ بسیار بزرگ گفته می‌شود، دروغی که هیچکس باور نمی‌کند کسی بتواند تا این حد از حد و مرز دروغگویی گذر کند و چنین دروغ بزرگی بگوید. در نتیجه این دروغ بسیار بزرگ توسط آحاد جامعه باور می‌شود و سخنی از باطل بودن آن به میان نمی‌آید.
۴. ما بیشماریم!
نقش اکثریت در پروپاگاندا بسیار پر رنگ است. بدین شرح که افرادی که در پس زمینه پروپاگاندا مشغول طراحی و نقشه ریزی هستند سعی می‌کنند به افراد تلقین کنند که اعتقاد و روش آن‌ها راهی است که اکثریت پیش گرفته است و افراد به منظور همراهی با اکثریت و همنوایی با آن‌ها به این نوع رفتار و باور خاص روی می‌آورند.
۵. دشمن خیلی بد است!
یکی از روش‌های پروپاگاندا در القای ترس در میان مردم است. در این روش حکومت‌ها برای جذب حداکثری اذهان عمومی سعی می‌کنند افراد را از دشمنان و دیگر احزاب بترسانند و خطرات آن‌ها مدام گوشزد کنند. همچنین خبر از حمله قریب الوقوع دشمنان و القای ترس از دشمن باعث می‌شوند بسیاری از مردم در دام‌های تبلیغات سیاسی بیفتند.
یک پوستر ضد یهودی که توسط آلمانی‌ها طراحی شده است.۶. شرف و انسانیت!
از جمله راه‌های بهره مندی از پروپاگاندا طراحی شعار‌های فریبنده و تکرار مداوم آنهاست. گروه‌های مختلف با طراحی شعار‌هایی که اغلب حول محور شرافت، آزادگی، انسانی است و دین هستند سعی می‌کنند گروه‌های مختلف سنی و اعتقادی را با خود همراه کنند و از آن‌ها درباره عملکرد مثبت و منفی‌ای که داشته‌اند مهر تأیید بگیرند. این شیوه همیشه توسط حکومت‌ها استفاده می‌شود و یکی از تأثیر گذار‌ترین روش‌ها در تبلیغات سیاسی و پروپاگاندا است.
بیشتر بخوانید: پوپولیسم یا عوام فریبی چیست؟
نظر شما درباره پروپاگاندا چیست؟ آیا فکر می‌کنید شما نیز در دام تبلیغات سیاسی و پروپاگاندای گروه‌های اعتقادی مختلفی قرار گرفته‌اید؟ راه کاری برای تشخیص این گونه تبلیغات میدانید؟ تجربیات و اطلاعات خودتان را در بخش “ارسال نظرات” با ما و دیگر خوانندگان سایت ستاره به اشتراک بگذارید.
