عینک، وسیله‌ای ساده اما حیاتی است که نقش بزرگی در بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها داشته است. شاید امروز استفاده از عینک برای بسیاری از ما امری عادی به نظر برسد، اما جالب است بدانیم که این ابزار پرکاربرد، تاریخچه‌ای طولانی و جذاب دارد.
در ایران از قرن‌ها پیش، مردم به دنبال راه‌هایی برای اصلاح بینایی و محافظت از چشم‌های خود بوده‌اند. از عدسی‌های ابتدایی گرفته تا عینک‌های مدرن امروزی، مسیر پیشرفت این ابزار در کشور ما داستانی شنیدنی دارد. در اینجا قصد داریم نگاهی به تاریخچه استفاده از عینک در ایران بیندازیم و ببینیم این وسیله ارزشمند از چه زمانی وارد زندگی ایرانیان شد و چگونه به یکی از پرمصرف‌ترین وسایل روزمره تبدیل گردید.
اولین عینک در ایران
نخستین نشانه‌های استفاده از عینک در ایران به دوران صفوی یعنی حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. زمانی که ارتباط ایران با اروپا گسترش پیدا کرده بود و کالاهای نوظهور از طریق بازرگانان و سفیران وارد کشور می‌شدند. در آن دوران، عینک، بیشتر به عنوان وسیله‌ای لوکس و مخصوص درباریان و روحانیون بود که برای مطالعه متون دینی یا علمی از آن استفاده می‌کردند. در آن زمان، عینک‌ها اغلب از شیشه‌های صیقل داده‌شده و قاب‌های فلزی یا استخوانی ساخته می‌شدند و هنوز خبری از شکل‌های امروزی و ظریف نبود.
به مرور زمان، با رشد علم و گسترش چاپ و کتاب خوانی در ایران، نیاز به عینک در میان مردم عادی نیز افزایش یافت. در دوره قاجار، کارگاه‌های محدودی در شهرهایی مانند تهران و تبریز به تعمیر یا حتی ساخت ابتدایی عینک‌ها می‌پرداختند. از همین دوران بود که عینک به عنوان وسیله‌ای پزشکی و کاربردی در جامعه ایرانی شناخته شد و کم‌کم از حالت تجملی خارج شد.
ورود عینک‌های آفتابی به ایران
برخلاف عینک‌های طبی که سابقه‌ای چندصدساله در ایران دارند، عینک‌های دودی یا آفتابی نسبتا پدیده‌ای جدیدتر است. نخستین عینک آفتابی اورجینال در حدود اوایل قرن بیستم یعنی دوره پهلوی اول وارد ایران شدند. زمانی که روابط تجاری با اروپا و آمریکا بیشتر شد و استفاده از این نوع عینک در میان افسران ارتش و چهره‌های سرشناس رواج پیدا کرد. در ابتدا، عینک آفتابی بیشتر جنبه تزیینی و نشانه موقعیت اجتماعی داشت و فقط افراد خاصی از آن استفاده می‌کردند.
اما به مرور زمان، با افزایش آگاهی درباره‌ی مضرات نور شدید خورشید، مردم به اهمیت محافظت از چشم در برابر اشعه‌ی UV پی بردند. همین موضوع باعث شد عینک آفتابی از کالایی لوکس به ابزاری کاربردی و ضروری تبدیل شود. از دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی، فروشگاه‌های عینک‌سازی در شهرهایی مانند تهران، تبریز و شیراز شروع به عرضه مدل‌های متنوع‌تری کردند و برندهای خارجی نیز به بازار ایران راه یافتند.
امروزه عینک آفتابی نه تنها بخشی از پوشش روزمره مردم است، بلکه نقش مهمی در سلامت چشم‌ها و حتی مد و استایل ایفا می‌کند. از مدل‌های کلاسیک تا طرح‌های اسپرت و فشن، بازار عینک آفتابی در ایران به سرعت در حال رشد و تنوع است.
پیشرفت صنعت عینک‌سازی
صنعت عینک‌سازی در ایران طی چند دهه اخیر رشد کاملا چشمگیری داشته است. اگر در گذشته بیشتر عینک‌ها از کشورهای اروپایی و آسیایی وارد می‌شدند، امروزه بسیاری از مراحل ساخت، مونتاژ و حتی طراحی فریم در داخل کشور انجام می‌گیرد. کارگاه‌ها و برندهای داخلی توانسته‌اند با بهره‌گیری از فناوری‌های جدید و استفاده از مواد اولیه باکیفیت، عینک‌هایی تولید کنند که از نظر ظاهر و دوام با نمونه‌های خارجی رقابت می‌کنند.
در کنار تولید، اپتومتریست‌ها و فروشگاه‌های تخصصی عینک نیز نقش بزرگی در ارتقای این صنعت داشته‌اند. در این میان، چند عامل مهم از جمله پیشرفت تجهیزات بینایی سنجی، افزایش آگاهی مردم نسبت به سلامت چشم و البته توجه به زیبایی و استایل باعث شده بازار عینک در ایران رو به رشد باشد.
امروزه مصرف‌کنندگان ایرانی می‌توانند از میان صدها مدل مختلف فریم و لنز، محصولی را انتخاب کنند که هم نیاز بینایی‌شان را برطرف کند و هم با سلیقه شخصی‌شان هماهنگ باشد.
ریبن، پایه‌گذار مد در ایران
وقتی صحبت از عینک آفتابی می‌شود، نام برند ریبن (Ray-Ban) فورا به ذهن هر شخص می‌رسد. این برند محبوب در دهه ۱۹۳۰ میلادی توسط شرکت آمریکایی Bausch & Lomb معرفی شد و به‌سرعت توانست جایگاه عینک آفتابی را در میان مردم سراسر دنیا متحول کند. مدل معروف Aviator که ابتدا برای خلبانان نیروی هوایی آمریکا طراحی شده بود، نه تنها محافظ چشم در برابر نور خورشید بود بلکه به یک نماد سبک و اعتماد به نفس تبدیل شد.
به مرور زمان، ریبن توانست جایگاه خود را به عنوان پایه‌گذار مدرن‌سازی عینک آفتابی در جهان تثبیت کند. در ایران نیز، از دهه‌های گذشته تا امروز، عینک‌های ریبن همواره جزو محبوب‌ترین و پرطرفدارترین برندها بوده است. از خیابان‌های پرآفتاب جنوب گرفته تا کوهستان‌های شمال کشور، این برند جای خود را در میان نسل‌های مختلف باز کرده است.
آمار و ارقام فروش عینک در کشور
بازار فروش عینک در ایران طی دهه گذشته رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. رشدی که بیشتر آن را مدیون افزایش تعداد سایت عینک با فروش غیر حضوری و عرضه محصولات با هزینه اقتصادی است. بر اساس آمارهای بین‌المللی، ارزش کلی بازار عینک در ایران تا سال ۲۰۲۵ میلادی به حدود ۸۹ میلیون دلار خواهد رسید که رقم بالایی محسوب می‌شود. از طرفی دیگر، پس از دوران کرونا، تقاضا برای عینک‌های طبی حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است.
علت این رشد، استفاده طولانی‌تر مردم از نمایشگرها، گوشی‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌ها و در نتیجه خستگی چشم و ضعف بینایی بوده است. در مقابل، در همین دوره، به دلیل افزایش نرخ ارز و فشارهای اقتصادی، فروش عینک‌های آفتابی برند تا حدی کاهش یافته و بسیاری از خانواده‌ها به سراغ مدل‌های اقتصادی‌تر رفته‌اند.
با وجود این نوسانات، صنعت عینک در ایران همچنان فعال و در حال توسعه است. برندهای داخلی در تلاش‌اند تا با تولید فریم‌های باکیفیت و قیمت مناسب، سهم بیشتری از بازار را در اختیار بگیرند و وابستگی کشور به واردات کاهش یابد.
آینده صنعت عینک در ایران
با نگاهی به مسیر طی‌شده می‌توان گفت صنعت عینک در ایران امروز در جایی ایستاده که هم ظرفیت رشد بالایی دارد و هم با سختی هایی هم همراه است. از طرفی مردم نسبت به گذشته از عینک‌های آفتابی و یا طبی، بیشتر استفاده می‌کنند و از طرفی دیگر نیز اغلب خریداران بیشتر به برندهای خارجی علاقه‌مند هستند.
برای همین، تولیدکنندگان داخلی در زمینه فروش و برندسازی محصولاتشان قطعا دچار مشکلات زیادی خواهند شد. با این وجود، به دلیل قیمت پایین‌تر محصولات ایرانی نسبت به مدل های خارجی و برنده شدن در رقابت قیمتی، هنوز هم می‌توان در این زمینه سرمایه‌گذاری کرد.
