۱۴ اسفند؛ روز احسان و نیکوکاری

ستاره | سرویس عمومی – تو نیکی می‌کن و در دجله انداز که ایزد در بیابانت دهد باز؛ چقدر به این ضرب‌ المثل‌ معتقدید و به آن عمل می‌کنید؟ در فرهنگ غنی ایرانی_اسلامی ما احسان و نیکوکاری جایگاه بسیار بالایی دارد و از این خصلت والای انسانی سخن‌ها رفته است. آنقدر که سعدی شیرین‌سخن باب دوم بوستانش را به «احسان» اختصاص داده است.

روز ۱۴ اسفند در روزهایی که به ایام عید نزدیک می‌شویم مناسبتی با نام “روز احسان و نیکوکاری” هست که به ما فرصت می‌دهد به همنوعان نیازمند خود در کشور کمک کنیم تا روزهای شادتری داشته باشند. برای آشنایی با این روز و اهدافش و همچنین معنای دقیق‌تری از احسان و نیکوکاری و نتایجش با ما همراه باید. 

تاریخچه روز احسان و نیکوکاری

تعریفی از احسان و نیکوکاری

واژه «احسان» برگرفته از حسن است که به دو معنای نعمت بخشیدن به دیگری و نیکی در کار و عمل گسترش می‌یابد. کسی که دانش مفیدی را بیاموزد یا کار خیری را انجام دهد، نیکوکار محسوب می‌شود. در سخنان امامان معصوم علیهم السلام، کمک به برادران و خواهران دینی، برابر با صد مرتبه طواف واجب خانه خدا است.

آثار نیکوکاری

احسان و نیکوکاری به معنای نعمت بخشیدن به دیگری آثار مثبت فراوانی در ابعاد شخصی و اجتماعی دارد که به برخی از آن‌‌ها می‌پردازیم.

• دوستی و صمیمیت

احسان و نیکوکاری بین افراد جامعه دوستی و صمیمت ایجاد می‌کند و در نتیجه از نفاق و اختلاف کاسته می‌شود.سخن زیبایی از حضرت علی علیه السلام هست که می‌گوید: بخشش بیش از خویشاوندی محبت می‌آورد.

• خیر و سعادت دنیا و آخرت

خداوند در قرآن در مورد اجر و پاداش دنیوی احسان و نیکوکاری می‌فرماید: «فئاتهم الله ثواب الدنیا و حسن ثواب الاخره و الله یحب المحسنین» خداوند پاداش این جهان، و پاداش نیک آن جهان را به آن‌ها داد و خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد. (آل عمران: ۱۴۸)

• تعدیل اقتصادی

بسیاری از جرم و جنایت‌ها در هر جامعه‌ای، ناشی از فقر و تنگدستی است؛ امام علی علیه السلام خطاب به فرزندش می فرماید: «ای فرزندم! من از تهی دستی بر تو هراسانم. از فقر به خدا پناه ببر؛ چرا که فقر، دین انسان را ناقص و عقل را سرگردان می کند و عامل دشمنی است.» احسان و نیکوکاری، اگر در بین اقشار مختلف جامعه، توسعه و گسترش پیدا کند و به صورت یک فرهنگ دربیاید؛ مسلما مقدار زیادی از مشکلات جامعه را که زاییده فقر و محرومیت است، از بین برده و ریشه کن می‌سازد. در آموزه‌های دینی ما بین احسان و نیکوکاری و نجات جامعه از فقر و فلاکت، رابطه تنگاتنگی وجود دارد؛ در قرآن کریم می‌خوانیم: «و انفقوا فی سبیل الله و لاتلقوا بایدیکم الی التهلکه و احسنوا ان الله یحب المحسنین» و در راه خدا، انفاق کنید و (با ترک انفاق) خود را به دست خود، به هلاکت نیندازید و نیکی کنید که خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد. (سوره بقره: ۱۹۵)
اگر ثروت‌ها در دست گروهی معدود جمع گردد و در برابر آنان، اکثریتی محروم و بینوا وجود داشته باشد، طولی نمی‌کشد که انفجار عظیمی در جامعه به وجود آمده، اموال و دارایی ثروتمندان نیز در آتش آن خواهد سوخت. بنابراین، انفاق، قبل از آن که به حال محرومان، مفید باشد، به نفع ثروتمندان خواهد بود؛ زیرا تعدیل ثروت، حفظ کننده ثروت است.
پیامبر اکرم (س) در جمله کوتاهی به این حقیقت اشاره می‌فرمایند: «اموال خویش را با دادن زکات حفظ کنید.»

• آمرزش گناهان

همه انسان‌ها به جز انبیا و اولیای الهی در زندگی خود دچار خطا و لغزش شده، گناهان کوچک و بزرگی را مرتکب می‌شوند. احسان و نیکوکاری در حق بندگان خدا و خدمت به مخلوقات الهی باعث می‌شود آثار گناه و خطاهای انسان از بین برود و حتی تبدیل به حسنات گردد.

• آرامش روحی

یکی دیگر از آثار ارزشمند احسان و نیکوکاری، آرامش روحی است. این کلام الهی است که می‌فرماید: «الذین ینفقون امولهم بالیل و النهار سرا و علانیه فلهم اجرهم عند ربهم و لا خوف علیهم ولا هم یحزنون» آن‌ها که اموال خود را شب و روز، پنهان و آشکار، انفاق می‌کنند، مزدشان نزد پروردگارشان است؛ نه ترسی بر آنهاست و نه غمگین می‌شوند. (سوره بقره: ۲۷۴)

• محبوبیت نزد خداوند

احسان و نیکوکاری، باعث محبوبیت انسان نزد خداوند می‌گردد. جمله زیبای «الله یحب المحسنین» پنج بار در آیات قرآن کریم، تکرار شده است که بیان‌گر جایگاه و ارزش احسان و نیکوکاری در پیشگاه خداوند است.

جملات مشهور درباره احسان و نیکوکاری

* خداوند درباره احسان می فرماید: من جاء بالحسنه فله عشر امثالها؛ هرکسی عمل نیکی آورد پس برای او ده برابرش است. (انعام، آیه ۱۶۰) 

* کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می کنند، همانند بذری هستند که هفت خوشه برویاند، که در هر خوشه، یکصد دانه باشد و خداوند آن را برای هرکس بخواهد (و شایستگی داشته باشد)، دو یا چند برابر می کند و خدا (از نظر قدرت و رحمت) وسعت دهنده و (به همه چیز) داناست. (بقره، آیه ۲۶۵)

* کسی که حاجت برادر مؤمن اش را برآورد، مانند کسی است که همه عمرش را به عبادت گذارنده است. (حضرت علی علیه السلام)

* آنکه پاداش الهی را باور دارد، در بخشش سخاوتمند است. (حضرت علی علیه السلام)

* و نیکوکاری هرگز ضایع نشود و جزای بدکرداران به هیچ تأویل در توقف نماند. (کلیله و دمنه)

* تو هرگز رسیدی به فریاد کس/ که می خواهی امروز فریادرس؟ (از مجموعه اشعار سعدی)

* ببخش مال و مترس از کمی که هرچه دهی/ جزای آن به یکی، ده ز دادگر یابی (سلمان ساوجی)

* دراز است دست فلک بر بدی/همه نیکویی کن اگر بخردی/ چو نیکی کنی، نیکی آید برت/ بدی را بدی باشد اندرخورت (از مجموعه اشعار فردوسی)

*  بر این رواقِ زبرجد نوشته اند به زر / که جز نکوییِ اهلِ کرم نخواهد ماند (حافظ)

هدف از برگزاری روز و هفته احسان و نیکوکاری

آنچه هدف نامگذاری و برگزاری روز احسان و نیکوکاری و هفته نیکوکاری است در آثار نیکوکاری بطور مفصل ذکر شد؛ به این امید که با فرهنگ سازیِ بخشش و نیکوکاری و کمک به نیازمندان در جامعه، عدالت اجتماعی و عشق و دوستی برقرار باشد.