نویسنده: نوید اسحاقیان
بروزرسانی: 17 اردیبهشت 1401
ستاره | سرویس مذهبی _ اعمال شرعی بین الطلوعین شامل چه مواردی می‌شود؟ به فاصله زمانی میان اذان صبح و طلوع آفتاب، بین الطلوعین می‌گویند. این زمان خاص، در روایات اسلامی و احادیث ائمه (علیهم‌السلام) بسیار مورد توجه قرار گرفته و اعمال خاصی برای آن سفارش شده است. در این مقاله، قصد بررسی اعمال مخصوص بین‌الطلوعین و فضلیت‌های آن را داریم.
اعمال بین الطلوعین
چنانکه گفته شد، برای بین‌الطلوعین اعمال بسیاری سفارش شده است. بیشتر این اعمال، ادعیه و اذکار سفارش شده از زبان مبارک ائمه (ع) هستند. در این قسمت، این اعمال را همراه با دسته‌بندی معرفی می‌کنیم:
ادعیه مخصوص بین‌الطلوعین
از امام محمد باقر (ع) نقل شده که فرموده‌اند: ابلیس در دو ساعت از شبانه‌روز، لشکریان خود را در زمین پراکنده می‌کند؛ در زمان غروب و طلوع آفتاب. پس در این دو ساعت، بسیار خداوند را یاد کنید و از شر شیطان و لشکریان او، به خداوند پناه ببرید.
مهم‌ترین ادعیه مخصوص بین‌الطلوعین به شرح زیر هستند:
۱. دعای شیخ طوسی
اللّٰهُمَّ أَنْتَ صاحِبُنا فَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَ أفْضِلْ عَلَیْنا.
خدایا تو یاور مایی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و برما فزونی بخش، خدایا
اللّٰهُمَّ بِنِعْمَتِکَ تَتِمُّ الصَّالِحاتُ فَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَأَتْمِمْها عَلَیْنا.
به نعمت تو کار‌های شایسته به پایان می‌رسد، پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست و آنها را برای ما به پایان رسان.
عائِذاً بِاللّٰهِ مِنَ النَّارِ، عائِذاً بِاللّٰهِ مِنَ النَّارِ، عائِذاً بِاللّٰهِ مِنَ النَّارِ.
پناهنده‌ام به خدا از آتش، پناهنده‌ام به خدا از آتش، پناهنده‌ام به خدا از آتش.
- پس از خواندن دعای بالا، بگو:
ای شکافنده‌ی سپیده از جایی که نمی‌بینم و بیرون‌آورنده‌ی آن از جایی که می‌بینم، بر محمّد و خاندانش درود فرست و قرار ده آغاز این روز را شایستگی و میانه‌اش را رستگاری و پایانش را کامیابی.
- سپس ده مرتبه بگو:
اللّٰهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنَّهُ مَا أَصْبَحَ بِی مِنْ نِعْمَةٍ أَوْ عافِیَةٍ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیا فَمِنْکَ وَحْدَکَ لَاشَرِیکَ لَکَ.
خدایا من تو را گواه می‌گیرم که هرچه سپیده‌دمان به من می‌رسد، از نعمت یا سلامت کامل در دین یا دنیا، تنها از جانب توست، یگانه‌ای و برای تو شریکی نیست.
لَکَ الْحَمْدُ، وَلَکَ الشُّکْرُ بِها عَلَیَّ حَتَّىٰ تَرْضَىٰ وَبَعْدَ الرِّضا
تو را ستایش و بر من است سپاس بر آن تا خشنود شوی و بالاتر از خشنودی.
۲. دعای وحدت
دعای زیر که تماما شامل ستایش پروردگار مهربان می‌شود، برای بین‌الطلوعین سفارش شده‌است. امام باقر (ع) درباره این دعا می‌فرمایند: هرکس در هنگام طلوع صبح صادق، این دعا را ده مرتبه بخواند و ده بار بر محمد و آل او درود بفرستد و ۳۵ مرتبه “سبحان الله” و ۳۵ مرتبه “لا اله الا الله” و ۳۵ مرتبه “الحمد لله” بگوید، نامش در آن روز، در میان غافلان نوشته نخواهد شد.
متن دعا
لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ، وَلَهُ الْحَمْدُ، یُحْیِی وَ یُمِیتُ.
معبودی جز خدا نیست، یگانه است و شریکی ندارد، فرمانروایی و ستایش از آن اوست، زنده می‌کند و می‌میراند.
وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی، وَ هُوَ حَیٌّ لَایَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَ هُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ
و می‌میراند و زنده می‌کند و او زنده‌ای است که نمی‌میرد، خیر تنها به دست اوست و او بر هر چیز تواناست.
۳. دعای هنگام اذان صبح
و تسبیح فرشتگانت، این‌که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و توبه‌ام را بپذیری که تویی توبه‌پذیر و بخشنده.
۴. دعای پیامبر گرامی اسلام (ص)
پس اگر رو گرداندند، بگو: خدا مرا بس است که معبودى جز او نیست. بر او توکل کنم که او پروردگار عرش بزرگ است.
۵. دعای امام باقر (ع)
و ستایش بسیار خاص خدا پروردگار جهانیان است که شریکى ندارد و درود خدا بر محمّد و آلش.
۶. دعای امام علی (ع)
قطب راوندی از امام علی (ع) روایت کرده‌اند که ایشان می‌فرمایند از رسول خدا (ص) شنیدم که فرمود: می‌ترسم هرکس که شب را صبح کند و از چهار نعمت خدا یاد نکند، خداوند این چهار نعمت را از وی زایل گرداند. این چهار نعمت و شکر بر آنها، به شرح زیر است:
ستایش خدایى را سزاست که گناهان و عیبهایم را پوشاند و در میان مردم رسوایم نکرد.
۷. دعای صباح
از دیگر ادعیه سفارش شده برای بین‌الطلوعین، دعای صباح امام علی (ع) است. با کلیک کردن بر روی عبارت دعای صباح امیرالمومنین (متن و فایل صوتی با صدای فرهمند)، متن دعای صباح و ترجمه آن در دسترس شما قرار خواهد گرفت.
۸. ستایش‌نامه خداوند
کُلَّما هَلَّلَ اللّهَ شَى ءٌ وَ کَما یُحِبُّ اللّهُ اَنْ یُهَلَّلَ وَ کَما هُوَ اَهْلُهُ وَ کَما یَنْبَغى لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلالِهِ.
وَ اللّهُ اَکْبَرُ عَلى کُلِّ نِعْمَهٍ اَنْعَمَ بِها عَلَىَّ وَ عَلى کُلِّ اَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ.
و از تو از بهترین چیزیکه امید دارم و از بهترین چیزیکه امید ندارم درخواست می‌کنم، و به تو پناه می‌آورم از شر آنچه که پرهیز می‌کنم و از شر آنچه که نمی‌پرهیزم.
اذکار مخصوص بین‌الطلوعین
خواندن اذکار زیر در ساعت بین‌الطلوعین، بسیار سفارش شده‌است:
۱. ذکر باقیات صالحان
سفارش شده که این ذکر را در هنگام بین‌الطلوعین، بسیار بگویید:
خدا پاک و منزّه است و ستایش تنها او را سزاست و خدایی جز او نیست و خدا بزرگتر از هر وصفی است.
۲. تسبیحات حضرت زهرا (س)
تسبیحات حضرت فاطمه (س) از دیگر اذکار سفارش شده برای بین‌الطلوعین است. تسبیحات حضرت زهرا به شرح زیر است:
- ۳۴ بار الله اکبر؛
- ۳۳ بار الحمدلله؛
- ۳۳ بار سبحان الله.
۳. ذکر لا اله الا الله
این ذکر را دویست بار بگویید:
۴. ذکر “الحی”
معروف است که گفتن ذکر “الحی” در بین‌الطلوعین، ذهن را شکوفا و باز می‌کند.
قرآن در بین‌الطلوعین
شیخ صدوق از امام علی (ع) نقل کرده که ایشان می‌فرمایند: هر شخصی که سوره‌های توحید، قدر و آیه‌الکرسی را یازده بار پیش از طلوع آفتاب بخواند، از خسارت‌های مالی در امان خواهد بود. امام همچنین می‌فرمایند: هر کسی که سوره‌های “قل هو الله احد” و “انا انزلناه” را در بین‌الطلوعین بخواند، هنگام روز گناهی از وی سر نخواهد زد، حتی اگر شیطان برای گناه کردن وی بسیار تلاش کند.
سخن آخر
بین‌الطلوعین از جمله زمان‌های مخصوصی است که بزرگان دین بسیار به آن توجه داشته‌اند. ادعیه و اعمال بسیاری برای ساعت بین‌الطلوعین معرفی شده‌است که بسیاری از آنها، از زبان ائمه (ع) جاری شده‌اند. علاوه بر زمان بین الطلوعین، زمان‌های دیگری نیز هستند که برای دعاکردن سفارش شده اند؛ به همین سبب پیشنهاد می‌کنیم با بهترین زمان‌‌ها برای دعا کردن نیز آشنا شوید. شما چه زمانی را برای دعا کردن انتخاب می‌کنید و دلیل انتخابتان چیست؟ از طریق قسمت “نظرات و پرسش‌ها”، دیدگاه‌ها و نظراتتان را با ما و دیگر همراهان ستاره درمیان بگذارید.
