آیا میدانید تفاوت تار و سه تار چیست؟

ستاره | سرویس هنر – موسیقی بسیار آرامش‌بخش است و این سازها هستند که با نواختن نت‌ها، این آرامش را به ما تقدیم می‌کنند. اما در این میان برخی از افراد سازها را به دلیل شباهت‌های ظاهری و اسمی، نمی‌توانند از یکدیگر تشخیص دهند. این مقاله مجالی را فراهم کرده تا اطلاعاتی را درباره دو نمونه از سازهای موسیقی سنتی یعنی ساز سه تار و ساز تار کسب کنید. در این مطلب تفاوت تار و سه تار را بررسی خواهیم کرد؛ با ما همراه باشید.

 

تفاوت تار و سه تار

حتما می‌دانید که در کشورهای مختلف، سازهای متفاوتی نواخته می‌شوند. در کشورهایی نظیر آذربایجان، ارمنستان، افغانستان و تاجیکستان، رد پای تار را به شکلی برجسته و پررنگ در موسیقی کلاسیک‌ آن‌ها می‌بینیم‌. سه تار را نیز در گذشته سه سیم می‌گفتند و قدیمی‌ترین نوع آن به حدود سال ۱۲۰۰ تعلق دارد.  

 

 

• به لحاظ ظاهری، در پیکره تار دو حباب رویت می‌شود و این در حالی است که سه تار یک حباب واحد دارد.
• ساز تار را می‌توان به کدویی مشابه دانست که کاسه آن به واسطه چوب تنه درخت توت ساخته می‌شود و روی کاسه پوستی وجود دارد که در مقابل تغییرات دمایی و هوایی، می‌تواند تغییر آوا دهد. ساز سه تار اما شکلی شبیه به گلابی دارد و کاسه چوبی آن متشکل از ترکه‌های چوب است و با نوسانات دما و هوا تغییری در آوای آن پدید نمی‌آید.
• صدای تار در قیاس با آوای سه تار زیرتر و ضعیف‌تر به نظر می‌آید، در حالی که صدای تار پژواکی وسیع‌تر و آوایی قوی‌تر دارد.
• در ساختمان ساز تار، شش عدد رشته سیم مشاهده می‌شود در حالی که سه تار چهار تا سیم (از جنس فلز برنز یا فلز فولاد) دارد.
• نواختن سه تار اینگونه است که برای به صدا در آمدن تارهایش باید به واسطه ناخن انگشت اشاره و ناخن انگشت وسط سیم‌ها را به ارتعاش درآوریم (دست راست)؛ اما نواختن تار با استفاده از مضراب (قطعه فلزی از جنس برنج که دارای موم است) صورت می‌گیرد.
• سه تار برخلاف تار، جعبه گوشی (جهت کوک کردن سیم‌ها) ندارد.
• اهالی موسیقی آموزش نواختن تار را دشوارتر از سه تار می‌دانند.
• دسته تار پهن‌تر از دسته سه تار و خرک آن نیز بلندتر است.
• سه تار به دلیل صدای ضعیف‌ترش بیشتر برای تک‌نوازی مناسب است. در حالی که صدای قوی تار آن را برای نواخته شدن در موسیقی گروهی و ارکستر، محدود نمی‌کند‌.

 

 

شباهت تار و سه تار

پس از بیان تفاوت‌ها، خوب است با شباهت‌های این دو ساز که گاهی ممکن است با یکدیگر اشتباه گرفته شوند، آشنا شویم.

• هر دو از سازهای مورد استفاده در دستگاه موسیقی اصیل و سنتی ایران هستند.
• هر دو جزء دسته سازهای زهی به شمار می‌آیند.
• در هر دوی این سازها خرک یا شکم، گردن یا دسته و سری که گوشی‌های کوک کردن در آن تعبیه شده‌اند، دیده می‌شود‌.
• هر دوی این سازها دارای ۲۵ پرده هستند.

 

سخن پایانی

همان‌طور که ملاحظه کردید، در کنار آنچه که از تفاوت میان ساز تار و سه تار عنوان کردیم، این دو ساز  با یکدیگر شباهت‌های زیادی دارند. تار و سه تار هر دو از سازهای سنتی محسوب می‌شوند و بسیاری از افراد مجذوب صدای تولید شده از ارتعاش سیم‌های این دو ساز هستند. چنانچه شما به سازهای موسیقی ایرانی علاقمند هستید، پیشنهاد می‌کنیم با سازهای موسیقی دستگاهی ایران و ساز‌های موسیقی نواحی ایران نیز در ستاره آشنا شوید.