نویسنده: زهرا روشنایی
بروزرسانی: 18 مرداد 1401
ستاره | سرویس خواص شناسی – گوجه فرنگی از محصولات بومی آمریکای جنوبی است. با وجود اینکه از نظر گیاه‌شناسی یک میوه به شمار می‌آید، اما به طور کلی مانند یکی از اعضای خانواده سبزیجات مصرف می‌شود. گوجه فرنگی منبع خوراکی اصلی آنتی اکسیدان لیکوپن است. لیکوپن با کاهش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها نظیر بیماری‌های قلبی و سرطان ارتباط مستقیم دارد. آنها همچنین منبعی عالی از ویتامین C، پتاسیم، فولات و ویتامین K هستند. گوجه فرنگی در حالت بالغ قرمز رنگ است، اما می‌تواند به طور کلی رنگ‌های زرد، نارنجی و سبز نیز داشته باشد. علاوه بر این، بسیاری از گونه‌های گوجه‌فرنگی با شکل‌ها و طعم‌های مختلف پرورش داده می‌شوند. در این مطلب تمام آنچه که باید در مورد خواص گوجه فرنگی، ارزش غذایی و عواض جانبی آن بدانید را به شما می‌گوید، با ما همراه باشید.
خواص گوجه فرنگی
مصرف گوجه فرنگی و فرآورده‌های حاوی آن فواید بسیاری برای سلامتی دارد. در ادامه با مهم‌ترین خواص گوجه فرنگی آشنا می‌شویم.
۱. بهبود سلامت قلب
بیماری‌های قلبی، از جمله سکته قلبی و سکته مغزی، شایع‌ترین علل مرگ و میر در سراسر جهان هستند. یک مطالعه روی مردان میانسال، مشخص کرد که سطح پایین لیکوپن و بتاکاروتن خون با افزایش خطر حمله سکته قلبی و مغزی مرتبط است. علاوه بر این شواهد به دست آمده از آزمایشات بالینی نشان می‌دهد که مصرف مکمل لیکوپن می‌تواند به کاهش کلسترول بد خون کمک کند. مطالعات دیگری که روی محصولات به دست آمده از گوجه فرنگی انجام شده‌اند، نشان می‌دهند که مبارزه با استرس اکسیداتیو و التهاب از دیگر خواص گوجه فرنگی هستند. این تحقیقات همچنین اثرات محافظتی روی لایه داخلی رگ‌های خونی را نشان دادند که ممکن است خطر لخته شدن خون را نیز کمتر کند.
۲. پیشگیری از سرطان
سرطان رشد غیر قابل کنترل سلول‌های غیرطبیعی است که فراتر از مرز‌های عادی خود گسترش می‌یابند و اغلب به قسمت‌های دیگر بدن حمله می‌کنند. مطالعات مشاهده‌ای ارتباط میان گوجه فرنگی و فرآورده‌های حاصل از آن، و کاهش احتمال سرطان پروستات، ریه و معده را ذکر می‌کنند. همینطور در یک مطالعه روی زنان مشخص شد که غلظت بالای کروتنوئید‌ها که به مقدار زیاد در گوجه فرنگی یافت می‌شوند، ممکن است آنها را از سرطان پستان محافظت کند.
۳. حفظ سلامت پوست
به علاوه کلاژن یکی از اجزای اساسی پوست، مو، ناخن و بافت همبند است، تولید کلاژن در بدن وابسته به ویتامین ث است. کمبود ویتامین ث منجر به بیماری اسکوروی می‌شود. از آنجا که این ویتامین یک آنتی اکسیدان قدرتمند است، مصرف کم آن با افزایش آسیب‌پذیری پوست در برابر نور خورشید و آلودگی همراه است. این می‌تواند منجر به ایجاد چین و چروک، افتادگی پوست، لکه‌های پوستی و سایر عوارض سلامتی پوستی شود.
۴. کنترل فشار خون
کنترل مصرف سدیم به حفظ فشار خون طبیعی کمک می‌کند. با این‌حال، افزایش مصرف پتاسیم به دلیل اثرات منبسط کننده آن روی شریان‌ها نیز ممکن است به همان اندازه مهم باشد. براساس آمار، کمتر از دو درصد از بزرگسالان ایالات متحده میزان مصرف روزانه نرمال پتاسیم که ۴ هزار و ۷۰۰ میلی گرم است را رعایت می‌کنند. افزایش مصرف پتاسیم و کاهش مصرف سدیم با کاهش ۲۰ درصد مرگ و میر همراه است. همانطور که می‌دانید گوجه سرشار از پتاسیم است و به نظر می‌رسد باید در رژیم غذایی شما وجود داشته باشد.
۵. کمک به درمان دیابت
مطالعات نشان داده‌اند که افراد مبتلا به دیابت نوع یک که رژیم‌های غذایی پر فیبر دارند، سطح قند خون پایین‌تری را تجربه می‌کنند. درحالی‌که افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز ممکن است در سطح قند خون، انسولین و چربی بهبود داشته باشند. یک فنجان گوجه فرنگی حدود ۲ گرم فیبر برای بدن تامین می‌کند. انجمن دیابت آمریکا توصیه می‌کند که برای کنترل قند خون روزانه حدود ۲۵ گرم فیبر در زنان و حدود ۳۸ گرم فیبر در مردان باید مصرف شود.
۶. درمان یبوست
خوردن خوراکی‌هایی مثل گوجه فرنگی که سرشار از آب و فیبر هستند، می‌تواند در آبرسانی و کمک به حرکات روده اثر مثبت داشته باشد. از این‌رو گوجه فرنگی اغلب به عنوان یک میوه ملین توصیف می‌شود. فیبر حجم مدفوع را بیشتر می‌کند و برای کاهش یبوست مفید است. با این حال، حذف فیبر به طور کامل از رژیم غذایی نیز با تاثیرات مثبتی بر یبوست همراه بوده است، بنابراین برای تائید خواص گوجه فرنگی در این زمینه به تحقیقات بیشتری نیاز است.
۷. کمک به سلامت چشم
گوجه فرنگی منبع غنی لیکوپن، لوتئین و بتاکاروتن است. این‌ها آنتی اکسیدان‌های قدرتمندی هستند که نشان داده شده‌است از چشم در برابر صدمات ناشی از نور، ایجاد آب مروارید و دژنراسیون ماکولا وابسته به سن محافظت می‌کند. مطالعه‌ای که اخیرا روی بیماری‌های چشم مربوط به سن انجام شده است، نشان داد که افرادی با رژیم غذایی پر لوتئین کاروتنوئید و زاگزانتین دارند، ۳۵ درصد کمتر در معرض خطر بیماری‌های دژنراسیون ماکولا وابسته به سن قرار می‌گیرند.
۸. پیشگیری از نقص لوله عصبی جنین
مصرف کافی فولات قبل و در دوران بارداری برای محافظت در برابر نقص لوله عصبی در نوزادان ضروری است. اسید فولیک شکل مصنوعی فولات است. اگرچه این ماده در مکمل‌ها موجود است، اما می‌توان از طریق رژیم غذایی نیز آن را تامین کرد. معمولا به زنان باردار توصیه می‌شود از مکمل‌های اسید فولیک استفاده کنند، درحالی‌که گوجه فرنگی یک منبع خوب از فولات طبیعی است. این امر به همان اندازه که در زنان باردار اهمیت دارد، برای زنانی که قصد بارداری دارند نیز باید مهم باشد.
۹. کاهش وزن
مصرف روزانه گوجه فرنگی یا حتی نوشیدن آب آن، می‌تواند به افزایش چربی سوزی کمک کند و همچنین میل به غذا را کاهش دهد، چرا که گوجه فرنگی می‌تواند تخمیر در روده‌ها را متوقف می‌کند و در نتیجه اشتها کاهش می‌یابد.
ارزش غذایی گوجه فرنگی
۹۵ درصد از گوجه فرنگی را آب تشکیل می‌دهد. ۵ درصد دیگر آن نیز عمدتا از کربوهیدرات و فیبر تشکیل شده است. در جدول زیر مواد مغذی موجود در یک فنجان گوجه فرنگی خام خرد شده را مشاهده می‌کنید.
| ارزش غذایی | مقدار |
| کالری | ۳۲ کیلوکالری |
| آب | ۱۷۰/۱۴ گرم |
| پروتئین | ۱/۵۸ گرم |
| کربوهیدرات‌ها | ۵/۸ گرم |
| کلسترول | ۰ گرم |
| فیبر | ۲/۲ گرم |
به نظر می‌رسد که طبخ گوجه فرنگی، میزان مواد معدنی کلیدی آن، از جمله کارتنوئید‌های لیکوپن، لوتئین‌ها و زاکسانتین را افزایش می‌دهد. گوجه فرنگی‌های خشک شده در آفتاب و گوجه فرنگی گیلاسی خام نیز مقدار بیشتری از لوتئین و زاکسانتین مورد نیاز بدن را تامین می‌کنند.
ویتامین‌ها و مواد معدنی
گوجه فرنگی سرشار از ویتامین‌هاست که از آن جمله می‌توان اشاره کرد به:
- ویتامین ث: این ویتامین یک ماده‌ی مغذی اساسی و آنتی اکسیدان است. یک گوجه فرنگی متوسط می‌تواند حدود ۲۸ درصد از میزان مصرف توصیه شده در یک روز را تامین کند.
- ویتامین K1: همچنین به عنوان فیلوکینون شناخته می‌شود، ویتامین K برای لخته شدن خون و سلامت استخوان‌ها مهم است.
- فولات (ویتامین B۹): یکی از ویتامین‌های B، فولات است که برای رشد طبیعی بافت و عملکرد سلول‌ها مهم است. این ویتامین برای زنان باردار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
سایر ترکیبات گیاهی
محتوای ویتامین و ترکیبات گیاهی موجود در گوجه فرنگی می‌تواند تا حد زیادی در میان انواع مختلف این خوراکی و دوره برداشت آنها متفاوت باشد، اما به طور کلی ترکیبات اصلی گیاهی در گوجه فرنگی عبارتند از:
- بتاکاروتن: آنتی اکسیدانی که اغلب رنگ‌های زرد یا نارنجی به خوراکی‌ها می‌دهد و در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود.
- لیکوپن: رنگدانه قرمز و آنتی اکسیدان به دلیل تاثیرات مثبت فراوان بر روی سلامتی مورد مطالعه قرار گرفته است. لیکوپن فراوان‌ترین کاروتنوئید موجود در گوجه فرنگی رسیده است. این ماده در بالاترین غلظت خود در پوست گوجه وجود دارد. به طور کلی هرچه گوجه فرنگی قرمزتر باشد، لیکوپن بیشتری دارد.
- نارینگن: این ماده در پوست گوجه فرنگی یافت می‌شود. نارینگن فلاونوئیدی است که باعث کاهش التهاب و محافظت در برابر بیماری‌های مختلف می‌شود.
- کلروژنیک اسید: یک ترکیب آنتی اکسیدانی قدرتمند، کلروژنیک اسید ممکن است فشار خون را در افرادی که به بیماری فشار خون بالا مبتلا هستند کاهش دهد.
کلروفیل‌ها و کاروتنوئید‌ها مانند لیکوپن مواد دیگری هستند که رنگ گوجه فرنگی را به وجود می‌آورند. با شروع فرآیند رسیدن گوجه فرنگی، کلروفیل (سبز) تخریب شده و کاروتنوئید‌ها (قرمز) سنتز می‌شوند.
موارد احتیاط و عوارض جانبی
گوجه فرنگی به طور کلی به خوبی توسط بدن انسان تحمل می‌شود و حساسیت و عوارض جانبی در اثر مصرف آن بسیار نادر است، با این وجود افرادی که به گرده چمن حساسیت دارند به احتممال زیاد به گوجه فرنگی نیز حساس خواهند بود. این بیماری به عنوان سندروم آلرژی غذای گرده یا سندروم حساسیت دهانی شناخته می‌شود. در سندروم حساسیت دهانی، سیستم ایمنی بدن به پروتئین میوه‌ها و سبزیجات که شبیه به گرده هستند، حمله می‌کند. این امر منجر به واکنش‌های آلرژیک مانند خارش در دهان، سوزش گلو یا تورم دهان یا گلو می‌شود. همچنین کسانی که به لاتکس آلرژی دارند، نیز ممکن است نسبت به گوجه فرنگی واکنش نشان دهند.
نحوه مصرف گوجه فرنگی
روش‌های آسانی برای اضافه کردن گوجه فرنگی به رژیم غذایی وجود دارد. حتما گوجه فرنگی تازه را در دمای اتاق نگهداری کنید و از قرار دادن آن در یخچال خودداری کنید چراکه این کار باعث از دست رفتن طعم آن می‌شود. با استفاده از نکات زیر می‌توانید گوجه فرنگی بیشتری وارد رژیم غذایی خود کنید:
- گوجه فرنگی گیلاسی را داخل ماست بزنید و به عنوان میان وعده میل کنید.
- گوجه فرنگی خرد شده را به ساندویچ‌های خود اضافه کنید.
- هنگام تهیه ماکارانی از گوجه فرنگی و از سس‌های کچاپ کم سدیم استفاده کنید.
- از گوجه فرنگی پخته شده در سوپ‌های خود استفاده کنید.
- یک تکه نان تست با برش‌های آووکادو و گوجه فرنگی بخورید.
- با گوجه فرنگی سالاد شیرازی درست کنید.
- گوجه فرنگی تازه را تفت دهید و آن را به برنج و لوبیا اضافه کنید یا با آن املت گوجه فرنگی درست کنید.
- گوجه فرنگی را خرد کنید و سپس با ریحان و سرکه بالزامیک نوش جان کنید.
سخن پایانی
گوجه فرنگی آبدار و شیرین، مملو از آنتی اکسیدان است و می‌تواند در مبارزه با بسیاری از بیماری‌ها به بدن کمک کند. آنها به ویژه غنی از نظر لیکوپن هستند. این ترکیب گیاهی به بهبود سلامت قلب، پیشگیری از سرطان و محافظت در برابر آسیب‌های آفتاب کمک می‌کند. با توجه به خواص ذکر شده برای گوجه فرنگی اگر قصد دارید این ماده غذایی را به رژیم خود اضافه نمایید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب مصرف گوجه خام بهتر است یا پخته؟ را نیز مطالعه فرمایید تا به این ترتیب بهترین شکل گوجه فرنگی را مصرف کنید. نظر شما در مورد خواص گوجه فرنگی چیست؟ چگونه آن را به رژیم غذایی خود اضافه کرده‌اید؟ فراموش نکنید نظرات و تجربیات خود را با ما و سایر همراهان ستاره به اشتراک بگذارید.
برگرفته از: medicalnewstoday و healthline
