۲۰ مهر؛ روز بزرگداشت حافظ

بیستم مهرماه روز بزرگداشت حافظ است که در این روز جشن‌ها و برنامه‌های متنوعی در شیراز و سایر نقاط جهان برگزار می‌شود. عمده برنامه‌های این روز شامل شب شعر، گل افشانی آرامگاه حافظ، نمایش و رونمایی از دیوان‌های شعر حافظ و… است.

 

 

روز بزرگداشت حافظ
تاریخ	۲۰ مهر
علت نامگذاری	علت نامگذاری این روز به عنوان روز بزرگداشت حافظ: نخست آنکه در فصل پاییز و به ویژه مهر ماه، آب و هوای شیراز شکلی بهاری به خود می‌گیرد. دیگر آنکه کلمه مهر در اشعار حافظ زیاد تکرار شده است.

 

تاریخچه روز بزرگداشت حافظ

در سال ۱۳۷۵ بود که اختصاص روزی از سال به حافظ و سعدی توسط کوروش کمالی سروستانی، پژوهشگر، زبان‌شناس و نویسنده آثار ادبی، مطرح شد. وی در آن زمان، ریاست بنیاد فارس شناسی را بر عهده داشت و برنامه‌هایی برای توسعه فرهنگی استان در نظر گرفته بود. پس از در میان گذاشتن این ایده با جمعی از ادیبان آن زمان، در نهایت در سال ۱۳۷۶، روز اول اردیبهشت ماه به سعدی و بیستم مهرماه به حافظ اختصاص یافت. این در حالی بود که پیش از این تصمیم، هیچ روزی در ایران به عنوان یک روز فرهنگی و به نام شاعر یا نویسنده ای خاص نامگذاری نشده بود.

در مورد روز سعدی که دلیل مشخص بود چرا که این شاعر بزرگ، گلستان و بوستان را در اردیبهشت ماه سروده و در ابتدای گلستان نیز از اردیبهشت یاد کرده است؛ اما در مورد اختصاص بیستم مهر ماه به روز حافظ دلایل خاصی وجود داشت؛ نخست آنکه امکان این نبود که هر دو روز حافظ و سعدی در فصل بهار باشد و آب و هوای نه چندان مناسب شیراز در دو فصل تابستان و زمستان هم این دو فصل را از گزینه ها حذف می کرد. به همین دلیل پاییز انتخاب شده چرا که آب و هوای شیراز در این فصل و به وی‍ژه مهر ماه شکلی بهاری به خود می گیرد.

تکرار زیاد کلمه مهر در اشعار حافظ نیز دلیل دیگری برای این انتخاب بود چرا که در دیوان این شاعر فقط خود کلمه مهر و بدون مشتقاتش حدود ۷۰ بار به کار رفته است. این کلمه به معانی مختلف از جمله محبت، خورشید و اشاره به جشن مهرگان نیز در این دیوان به چشم می خورد.

تاریخ روز بزرگداشت حافظ در سال ۱۴۰۱ برابر است با چهارشنبه ۲۰ مهر ماه

 

 

برای انتخاب روز، ۲۰ بهترین عدد بود چرا که به خوبی در یاد می ماند و می تواند یک ارزش گذاری برای شعر حافظ هم تلقی شود. از سوی دیگر در بیستم مهر ماه، مدت زمان قابل توجهی از آغاز به کار مدارس و دانشگاه ها گذشته و اذهان مردم مشغول اتفاقات شروع سال تحصیلی نیست.

با ارسال مجموعه پیام تبریک روز بزرگداشت حافظ این روز را در اذهان دوستان و نزدیکانتان ماندگار کنید.

 

آشنایی با حافظ

خواجه شمس‌الدین محمد بن بهاءالدّین حافظ شیرازی (حدود ۷۲۷ – ۷۹۲ هجری قمری برابر با ۷۰۶ – ۷۶۹ هجری شمسی)، شاعر بزرگ سدهٔ هشتم ایران (برابر قرن چهاردهم میلادی) و یکی از سخنوران نامی جهان است. بیش‌تر شعرهای حافظ غزل هستند که به‌ غزلیات حافظ شهرت دارند. گرایش حافظ به شیوهٔ سخن‌پردازی خواجوی کرمانی و شباهت شیوهٔ سخنش با او مشهور است. او از مهم‌ترین تأثیرگذاران بر شاعران پس از خود شناخته می‌شود.

اطلاعات چندانی از خانواده و اجداد خواجه حافظ در دست نیست و ظاهراً پدرش بهاءالدین نام داشته و مادرش نیز اهل کازرون بوده‌است. در اشعار حافظ که می‌تواند یگانه منبع موثّق زندگی او باشد اشارات اندکی از زندگی شخصی و خصوصی او یافت می‌شود. آنچه از فحوای تذکره‌ها به دست می‌آید بیشتر افسانه‌هایی است که از این شخصیّت در ذهن عوام ساخته و پرداخته شده‌است. با این همه آنچه با تکیه به اشارات دیوان او و برخی منابع معتبر قابل بیان است آن است که حافظ در خانواده‌ای از نظر مالی در حد متوسط جامعه زمان خویش متولد شده‌است. (با این حساب که کسب علم و دانش در آن زمان اصولاً مربوط به خانواده‌های مرفه و بعضاً متوسط جامعه بوده‌است). در نوجوانی قرآن را با چهارده روایت آن از بر کرده و از همین رو به حافظ ملقب گشته‌است.

 

در دوران امارت شاه شیخ ابواسحاق (متوفای ۷۵۸ ق) به دربار راه پیدا کرده و احتمالاً شغل دیوانی پیشه کرده‌است. علاوه بر شاه ابواسحاق در دربار شاهان آل مظفر شامل شاه شیخ مبارزالدین، شاه شجاع، شاه منصور و شاه یحیی نیز راه داشته‌است.

شاعری پیشه اصلی حافظ نبوده و امرار معاش او از طریق شغلی دیگر (احتمالاً دیوانی) تأمین می‌شده‌است. در این خصوص نیز اشارات متعددی در دیوان او وجود دارد که بیان کننده اتکای او به شغلی جدای از شاعری است، از جمله در تعدادی از این اشارات به درخواست وظیفه (حقوق و مستمری) اشاره دارد. دربارهٔ سال دقیق تولد او بین مورخین و حافظ‌شناسان اختلاف نظر وجود دارد و آنچه مسلم است ولادت او در اوایل قرن هشتم هجری و بعد از ۷۱۰ واقع شده و به گمان غالب بین ۷۲۰ تا ۷۲۹ ق روی داده‌است.

در مورد سال درگذشت او اختلاف کمتری بین مورخان دیده می‌شود و به نظر اغلب آنان ۷۹۲ ق است. از جمله در کتاب مجمل فصیحی نوشته فصیح خوافی (متولد ۷۷۷ ق) که معاصر حافظ بوده و همچنین نفحات الانس تألیف جامی (متولد ۸۱۷ ق) به‌صراحت این تاریخ به‌عنوان سال درگذشت خواجه قید شده‌است. محل تولد او شیراز بوده و در همان شهر نیز روی در نقاب خاک کشیده‌است.

 

 

روایت است هنگامی که قصد دفن حافظ را داشتند، عده‌ای از متعصبان با استناد به اشعار حافظ دربارهٔ می‌گساری با دفن وی به شیوهٔ مسلمانان مخالف بودند و در مقابل عدهٔ دیگر وی را فردی مسلمان و معتقد می‌دانستند. قرار شد که از دیوان حافظ فالی بگیرند که این بیت آمد:

 

قدم دریغ مدار از جنازهٔ حافظ
که گرچه غرق گناه است، می‌رود به بهشت

این شعر در بدخواهان شاعر تأثیر بسیاری می‌کند و همه را خاموش می‌کند.

 

هدف از روز بزرگداشت حافظ

هدف از روز بزرگداشت حافظ تبیین آرا و اندیشه‌های شاعر صاحب نام ایرانی و شناساندن ذوق و قریحه این شاعر بلند آوازه است.