آشنایی با قوانین بیلیارد و و روش انجام بازی (ایت بال آمریکایی)

بیلیارد یک بازی دونفره است که اولین بار توسط انگلیسی‌ها به جهان معرفی شد. امروزه این بازی به چندین روش در سرتاسر دنیا بازی می‌شود که مهمترین آن‌ها عبارتند از:

• ایت بال (eight ball)
• انگلیسی UK
• امریکایی US
• ناین بال (nine ball)
• اسنوکر 
• انگلیسی
• آزاد

در ادامه ما قوانین و نحوه بازی ایت بال آمریکایی را شرح می‌دهیم. ابتدا با صراحت می‌گوییم که باید با اصطلاحات این بازی آشنا شوید تا قوانین آن را بفهمید!

 

اصطلاحات بیلیارد

• پاکت: به شش سوراخی که در چهار گوشه و در وسط دو دواره طولی قرار دارند گفته می‌شود.
• پاکت کردن: اکر توپی را به داخل یک پاکت هدایت کرد و توپ داخل پاکت بیفتد به اصطلاح پاکت کردن گفته می‌شود.
• کیو بال: به توپ سفیدی که با چوب بیلیارد به آن ضربه زده می‌شود کیو بال می‌گویند.
• شار: به توپ‌های رنگی که در طول بازی باید آن‌ها را پاکت کرد می‌گویند.
• ایت بال: به توپ سیاه که ضربه به آن قبل از پاکت کردن کلیه شار‌ها پیتوک (خطا) محسوب می‌شود.
• پیتوک: خطا در بیلیارد پیتوک نام دارد.
• باند: به دیواره‌های زمین بازی از داخل باند گفته می‌شود.
• وگل: به چهار پاکت که در چهار گوشه میز قرار دارند گفته می‌شود.
• سُردی: به دو پاکت که در وسط میز قرار دارد می‌گویند.
• شکستن: در شروع بازی که توپ‌ها به وسیله مثلث چیده می‌شوند، با ضربه توپ سفید، توپ‌ها پخش می‌گردند. به این عمل شکستن گفته می‌شوند.
• شارون: اگر برای پاکت کردن یا شار، از شار دیگر استفاده شود یعنی توپ سفید به یک شار برخورد کرده و شار به یک شار دیگر خورده و پاکت شود. به این عمل شارون می‌گویند.
• ماکس: اگر شار حریف یا ایت بال مانع از برخورد مستقیم توپ سفید به شار مورد نظر باشد و برای ضربه زدن بالاجبار باید از باند‌ها استفاده کرد ماکس گفته می‌شود.
• دوبل: اگر برای پاکت کردن یک شار از باند استفاده شود اصطلاحا دوبل گفته می‌شود.
• سه بانده: اگر قبل از پاکت شدن شار به سه باند برخورد کند به اصطلاح سه بانده گفته می‌شود.

 

وسایل مورد نیاز برای بازی بیلیارد

چوب

در این بازی از چوب بازی برای ضربه به cue ball یا همان توپ سفید استفاده می‌شود. این چوب در حالت استاندارد ۵۸ اینچ (معادل یک و نیم متر) طول و بین ۵۰۰ تا ۶۱۰ گرم وزن دارد. چوب بیلیارد اکثرا از جنس چوب است، ولی مدل‌های آلمینیومی، کربن و فایبرگلاسی آن نیز وجود دارد. چوب حالتی مخروطی دارد که اکثرا نوک آن از جنس چرم یا فوم است.

 

 

شار‌ها

در ایت بال امریکایی سه نوع شار وجود دارد که به دو دسته تک رنگ و دو رنگ و ایت بال تقسیم می‌شود.

• از شار شماره یک تا هفت تک رنگ، هشت ایت بال و از نه تا پانرده متعلق به دو رنک است.
• قطر این توپ‌ها حدود ۶۲ میلی متر و وزن آن‌ها بین ۲۱۰ الی ۲۲۰ گرم است.

 

 

گچ

نوک چوب بیلیارد که قبلا اشاره کردیم از جنس فوم یا چرم است. این دو ماده اصطکاک کافی برای انتقال نیرو به توپ سفید را ندارند. برای رفع این مشکل از وسیله‌ای به نام گچ (chalk) که باعث افزایش اصطکاک نوک‌ چوب و در نتیجه انتقال نیرو به توپ سفید می‌گردد. جنس گچ از پودر نرمی که تالک نام دارد، پدید می‌آید.

 

 

مثلث

مثلث (rack) وسیله‌ای است که از آن برای چیدمان توپ‌ها استفاده می‌شود. این وسیله باعث می‌شود که توپ‌ها به صورت کاملا مثلثی و به هم چسبیده روی میز قرار گیرند. اگر در ابتدای توپ‌ها به صورت کامل بهم چسبیده نباشند نیرویی که توپ سفید به همه‌ی توپ‌ها باید وارد شود که آن‌ها به صورت کامل پخش شوند انجام نمی‌شود.

 

 

رست

رست وسیله‌ای است که تقریبا شبیه چوب بیلیارد است با این تفاوت که در نوک چوب یک سر ضربدری وجود دارد. این وسیله برای موقعی که بازیکن نمی‌تواند با دست، تکیه گاه برای ضربه به توپ سفید ایجاد کند از این وسیله استفاده می‌شود. رست به دو نوع تقسیم می‌شود:

• رست معمولی
• رست اسپایدر

 

 

رست اسپایدر بیشتر در اسنوکر کاربرد دارد. این نوع رست در مواقعی استفاده دارد که توپ از لبه میز دور به نحوی که رست معمولی کوتاه باشد و یا وقتی پشت توپ سفید یک توپ رنگی باشد که این نوع رست با پایه‌های بلندی که دارد باعث می‌شود راحت‌تر به توپ ضربه زد.

 

قوانین بیلیارد و نحوه بازی کردن

ابتدا با کمک مثلث توپ‌ها را موازی با عرض میز به طوری که نوک مثلث مماس بر خط یک چهارم میز (که خط فرضی و با کمک نقطه‌ای کنار میز مشخص است) قرار می‌دهیم. در مثلث توپ باید در وسط ردیف سوم قرار گیرد.

بعد از چیدن توپ‌ها در یک چهارم آخر میز باید توپ سفید قرار گیرد و با ضربه‌ای محکم مثلت را شکسته و توپ‌ها پخش شوند. اگر کمتر از ۴ توپ با باند‌ها برخورد کند شکستن تکرار می‌شود. در ضمن توپ سفید را می‌توان در هر نقطه‌ای از یک‌ چهارم قرار داد و عمل شکستن را انجام داد. 

اگر پس از عمل شکستن، یک شار پاکت شود دوباره نوبت ضربه زدن کسی است که عمل شکستن را انجام داد. اگر توپی پاکت نشود، نوبت به بازیکن دوم می‌رسد.

برای تعیین نوع توپی که هر بازیکن باید پاکت کند، بدون توجه به شار‌هایی که پس از شکستن پاکت شد، بعد از شکستن اولین بازیکنی که شاری با تعیین قبلی پاکت، پاکت کند آن نوع از شار که پاکت شده متعلق به آن بازیکن شده و شار‌های نوع دیگر متعلق به حریف می‌شود.

اگر پس از شکستن، توپ سفید پاکت شود، حریف توپ را برداشته و در با اختیار در هر نقطه از یک چهارم اول می‌تواند بگذارد و به سمت شار‌هایی که از نصف میز رو به رو هست تلاش برای پاکت کردن بکند.

اگر پس از شکستن، ایت بال پاکت شود، بازی از اول شروع می‌گردد.

پس از تعیین نوع توپ‌های بازیکنان، هر بازیکن باید سعی کند که تمامی شار‌های خود را پاکت کند. پس از پاکت کردن هر شار دوباره نوبت به همان بازیکن است.

قبل از ضربه زدن باید شار و پاکت مورد نظر مشخص شود و اگر شار مورد نظر وارد پاکت نشود نوبت به حریف است حتی اگر همان شار وارد پاکت دیگر شود.

پس از تمام کردن شار‌ها توسط هر بازیکن، باید تلاش برای پاکت کردن ایت بال کند.

برای پاکت کردن ایت، باید مانند شار‌های قبل پاکت انتخاب شود و اگر شار وارد پاکتی جز پاکت منتخب شود بازیکن بازنده خواهد شد.

اگر بازیکن در هنگام ضربه به ایت مرتکب پیتوکی شود، بازی را باخته است.

اگر بازیکن بدون پیتوک، ایت بال را در پاکت انتخاب شده پاکت کند برنده بازی می‌شود.

 

پیتوک در بیلیارد

در بازی بیلیارد خطا‌هایی وجود دارد که به آن‌ها پیتوک گفته می‌شود. پیتوک‌ها عبارتند از:

• توپ سفید به هیچ شاری برخورد نکند (پس قانون این است که حتما باید برخورد کند).
• توپ سفید به ایت بال برخورد کند.
• توپ سفید قبل از برخورد با توپ خود با توپ حریف برخورد کند.
• اگر پس از ضربه به شار خود، هیچ کدام از شار‌های که در حرکت هستند و توپ سفید به باند برخورد نکنند.
• اگر با بدن یا چوب با شار‌های روی میز برخورد کند و باعث جا به جایی هریک از شار‌ها و یا توپ سفید شود.
• اگر با ضربه به توپ سفید ازمیز بازی خارج شود.
• در تمامی این حالت‌ها پیتوک صورت کرفته و حریف می‌تواند توپ سفید را در هر نقطه دلخواه روی میز می‌تواند قرار دهد و بازی را ادامه دهد.
• اگر بازیکنی قبل از تمام شدن شار‌ها ایت بال را پاکت کند، بازنده بازی می‌شود.
• اگر بازیکنی باعث بیرون افتادن ایت بال از میز بازی شود، بازنده بازی می‌شود.
• اکر هریک از شار‌ها از میز بازی خارج شود، پیتوک شده و توپ سفید در اختیار حریف قرار می‌گیرد. همچنین شار بیرون رفته پاکت می‌شود.

 

آیا شما تجربه بازی بیلیارد را داشته اید؟ کدام تنوع این بازی را بیشتر دوست دارید؟ نحوه بازی مورد علاقه خود را می‌توانید در انتهای این صفحه در قسمت “ارسال نظر” با ما و سایر مخاطبان ستاره به اشتراک بگذارید.

 

نویسنده و راهنما: مهدی صابری