نویسنده: نگار کریمی
بروزرسانی: 19 دی 1400
ستاره | سرویس مادر و کودک – پنومونی در کودکان که با نام‌های دیگری مانند سینه پهلو، سیاه سرفه و یا ذات الریه نیز معرفی می‌شود، نوعی بیماری التهابی در نواحی تنفسی و اغلب کیسه‌های هوایی موجود در شش‌ها است. این بیماری معمولا نوعی عفونت ویروسی است، اما در موارد نادر می‌تواند در اثر فعالیت سایر عوامل بیماری زا مانند باکتری‌ها و قارچ‌ها نیز ایجاد گردد. به علت اینکه این بیماری دستگاه تنفسی را مورد هجوم قرار می‌دهد و باعث التهاب و تورم در مجاری و کیسه‌های هوایی می‌شود بیمار بنا بر سن و شرایط فیزیولوژیک می‌تواند مشکلات تنفسی با درجات مختلفی را تجربه کند.
علت بروز پنومونی در کودکان
معمولا احتمال ابتلا به پنومونی در هر فصل و سنی قابل وقوع است. با این حال در فصل زمستان و به دنبال بیماری‌هایی مانند سرما خوردگی و ناتمام گذاشتن طول درمان احتمال ابتلا به پنومونی را بیشتر می‌کند (به خصوص پنومونی‌های با عوامل ویروسی که به دنبال ضعف کلی بدن ایجاد می‌شوند). همچنین از سایر عواملی که می‌تواند ابتلا به پنومونی را تشدید کند می‌توان مواردی مانند: تنفس دود سیگار به شکل دود اصلی و یا دود دست دوم، بیماری‌های مزمن پیشین و استفاده از دارو‌های سرکوب کننده نقص ایمنی بدن را نام برد.
علائم پنومونی در کودکان چیست؟
پنومونی در کودکان خود را با علائمی از جمله تب و لرز، سرفه‌های خشن و خلط دار و مشکلات تنفسی مانند تنفس‌های سریع و پی در پی نشان می‌دهد. در کودکان با سنین بالاتر کودک می‌تواند علائمی مانند تنگی نفس، درد در قفسه سینه و احساس گیجی را گزارش کند. برای تشخیص بیماری در کوکان با سنین پایین که نمی‌توانند در مورد علائم صحبت کنند و همچنین در نوزادان می‌توان علائم دیگری از بیماری را مانند: تغییر سطح هوشیاری، استفراغ‌های بیش از حد، کبودی پوست و تب و لرز‌های شدید را مد نظر قرار داد.
تشخیص بیماری در کودکان مبتلا
برای تشخیص قطعی پنومونی می‌توان پس از مشاهده علائم مشکوک و مراجعه به پزشک از روش‌های تشخیصی مانند عکس برداری از قفسه سینه، چکاپ‌های تنفسی و سنجش تورفتگی قفسه سینه با مقایسه با معیار‌های سلامتی بهره برد. معمولا در کودکان مبتلا به پنومونی علائم تنفسی شامل بیش از ۶۰ بار تنفس در دقیقه برای نوزادان زیر دو ماه، بیش از ۵۰ بار تنفس در دقیقه برای کودکان دو ماهه تا یک ساله و بیش از ۴۰ بار تنفس در دقیقه برای کودکان بین سنین یک سال تا پنج سال تعریف می‌شود. علاوه بر موارد ذکر شده شنیدن صدا‌های تق تق از ناحیه قفسه سینه با گوشی‌های پزشکی نیز می‌تواند تایید کننده ابتلا به بیماری باشد.
تشخیص عامل ایجاد کننده پونومونی در کودکان
همان طور که پیش از این گفتیم پنومونی می‌تواند عوامل مختلف ویروسی، باکتریای و قارچی داشته باشد. زمانی که پنومونی عامل ویروسی یا باکتریایی داشته باشد معمولا علائم بسیار به هم شبیه بوده و تفاوت‌های اندکی می‌توان مشاهده کرد. با این حال از آنجا که پنومونی با منشا ویروسی معمولا به دنبال عفونت بدن با ویروس‌های آنفولانزا و سرماخوردگی ایجاد می‌شود علائمی شبیه‌تر به آنفولانزا و سرماوخوردگی نشان می‌دهد و وجه مشخص کننده آن از سایر عوامل ایجاد کننده پنومونی خس خس سینه خواهد بود.
حال آن که زمانی که پنومونی در اثر عوامل باکتریای ایجاد شود علائم متمایزتری می‌توان دید. برای مثال در پنومونی ناشی از عامل باکتریایی به نام لژیونلا پنومونیه علائم شامل درد در ناحیه شکم، اسهال و استفراغ و سرگیجه هستند. در پنومونی ناشی از استرپتوکوک پنومونیه (عامل باکتریایی گرم مثبت) علائم به سمت سرفه‌های خلط دار با خلط‌های قهوه‌ای رنگ تغییر می‌کنند و در پنومونی ناشی از کلبسیلا پنومونیه (عامل باکتریایی گرم منفی) بیماری با خلط خونی مشخص می‌شود.
اگر عامل ایجاد کننده پنومونی در کودک میکروارگانیسم و یا غفونت قارچی باشد کودک با تورم در ناحیه گلو و گره‌های لنفاوی، درد در مفاصل و گا‌ها عفونت گوش میانی روبرو می‌شود.
اگر عامل ایجاد کننده پنومونی در کودک میکروارگانیسم و یا غفونت قارچی باشد کودک با تورم در ناحیه گلو و گره‌های لنفاوی، درد در مفاصل و گا‌ها عفونت گوش میانی روبرو می‌شود.
درمان پنومونی در کودکان
معمولا پنومونی در کودکان می‌تواند با مراجعه به پزشک و پیگیری درمان در خانه به طور کامل بهبود یابد. درمان به طور کلی شامل مصرف آنتی بیوتیک‌های خوردنی، استراحت و بهره گیری از مایعات گرم است. با این حال در موارد خاصی که کودک بیماری‌های تنفسی یا بیماری‌های کبدی مزمن داشته باشد نیاز به بهره گیری از اقدامات پزشکی گسترده‌تر می‌باشد. طبق آمار‌های علام شده از سازمان جهانی بهداشت و سلامت از کل کودکان مبتلا به پنومونی ۷ الی ۱۱ درصد ایشان نیاز به پیگیری روند درمان در بیمارستان و بستری شدن دارند. در کودکان مبتلا به پنومونی که مشکلات تنفسی حاد نشان می‌دهند و اشباع ظرفیت اکسیژن کیسه‌های هوایی شان کمتر از ۹۰ درصد می‌باشد، بستری کردن و نظارت اورژانسی از ضروریات درمان می‌باشد.
پیشگیری از پنومونی در کودکان
با انجام یک سری راهکار‌ها و در نظر گرفتن برخی نکات بهداشتی می‌توان به سادگی از بروز این بیماری جلوگیری کرد. در ادامه مطلب با چند مورد از روش‌های پیشگیری اصلی بیماری پنومونی آشنا می‌شوید.
- از تنفس دود سیگار و یا سیگار کشیدن در محیطی که کودکان حضور دارند اجتناب کنید. سیگار باعث تخریب بافت‌های ریه و مجاری تنفسی شده و بدن را مستعد ابتلا به بیماری‌های مختلف و به ویژه پنومونی می‌کند.
- برای پنومونی‌های با عوامل باکتریایی واکسیناسیون انجام می‌شود؛ بنابراین واکسیناسیون کودک خود را به تعویق نیاندازید و یادآوری‌ها را نیز به موقع تکرار کنید.
- از حضور خود و کودکتان در محل‌های آلوده به بیماری و افراد منتقل جلوگیری کنید. پنومونی با عامل ویروسی به راحتی می‌تواند از طریق راه‌های تنفسی و هوای آلوده منتقل شود.
در صورت همه گیر شدن نوع خاصی از آنفولانزای فصلی به خوبی کودکتان را مقابل مبتلا شدن به آن محافظت کنید و در صورت امکان کودک و سایر اعضای خانواده تان را نسبت به آنفولانزای ایجاد شده واکسیناسیون کنید تا احتمال ابتلا به آنفولانزا و در ادامه آن پنومونی ناشی از آنفولانزا محافظت کنید.
