چرا حوصله درس خواندن ندارم؟ (بررسی ۹ مانع برای درس خواندن و ۱۰ قدم برای مبارزه با آنها )

همه ما در دوره های مختلف تحصیلی و حتی پس از ورود به دانشگاه بی حوصلگی هنگام درس خواندن را تجربه کرده ایم و بارها به بهانه کلافگی از درس خواندن، تکالیفمان را انجام نداده یا برای امتحانات میان ترم یا پایان ترم آماده نشده ایم. اما به خوبی می دانیم که این اهمال کاری تنها به ضرر خود و آینده ما تمام می شود. 

ولی مشکل اینجاست که اکثر افراد می گویند نمی دانم چرا حوصله درس خواندن ندارم و چطور انرژی خود را برای درس خواندن در طول روز جمع کنم. اگر شما هم با این مشکل مواجه شده اید، این نوشته از مجله ستاره برای شماست که با موانع سر راه درس خواندن و راه های پشت سر گذاشتن این موانع آشنا شوید. 

چرا حوصله درس خواندن ندارم؟

اینکه بسیاری از دانش‌اموزان و دانشجویان حس و حال درس خواندن خود را از دست می‌دهند فقط چند دلیل روانشناختی ساده دارد که در این بخش باهم بررسی می‌کنیم. با پیدا کردن ریشه این حس و نداشتن اراده برای درس خواندن، می‌توانید راحت‌تر مشکل خود را ریشه‌یابی و حل کنید. اگر شما هم مدام می گویید حوصله درس خواندن ندارم، این عوامل مهم را که در ادامه می خوانید در خود بررسی کنید.

۱- اهداف کوتاه مدت دارید

یکی از دلایل از دست دادن حس درس خواندن این است که به خود فرصت نمی‌دهید و مدام اهداف کوتاه مدت برای خود وضع می‌کنید. برای مثال اگر خواندن زیست برای شما کار سختی است، آن را به جمعه موکول کنید. اینطوری وقت بیشتری برای خواندن دارید و البته که واقع بینانه‌تر هم عمل می‌کنید.

۲- عادت به درس خواندن ندارید

بسیاری از ما از سر اجبار تا مقطعی درس خواندیم و بعد از آن انگیزه خود را از دست دادیم و از خود پرسیدیم چگونه حس درس خواندن پیدا کنیم؟ در حالی که اگر درس خواندن را به یک عادت همیشگی تبدیل کنید دیگر برای شما سخت نخواهد بود. ضمیر ناخودآگاه شما به خورد چای شیرین اول صبح عادت دارد و اگر روزی آن را نخورید خیلی سریع گرسنه می‌شوید و حالتان بد می‌شود.

۳- شما انسان کمال گرایی هستید

کمال‌گرا بودن برعکس اسم و رسمی که دارد اصلا عادت خوشایندی نیست. خصلتی است که شما را از انجام تمام کارها و رسیدن به اهداف بزرگ زندگی‌تان باز می‌دارد. چون شما فکر می‌کنید باید همه چیز عالی و ایده‌آل پیش برود پس هیچوقت انگیزه کافی پیدا نخواهید کرد. باید در نظر بگیرید که ما نمی‌توانیم نتیجه ۱۰۰ درصدی دریافت کنیم و باید به ۸۰ و ۹۰ درصد هم راضی باشیم.

اگر بخواهیم همه چیز عالی پیش برود و هیچ گاه خطا نکنیم و همیشه نمره ۲۰ بگیریم، هیچوقت جسارت تلاش برای آن را پیدا نخواهیم کرد. پس کمی به خودتان آسان‌تر بگیرید.

۴- شما فرد اهمال کاری هستید

اهمال‌کار بودن به این معناست که فرد از زیر بار کارها و فعالیت‌های روزمره خود شانه خالی می‌کند. اگر برای خودتان یک برنامه ریزی منطقی انجام دادید و ددلاین درستی برای اهداف گذاشتید و باز هم سراغ درس خواندن نرفتید، یعنی اهمال کار هستید. باید بپذیرید که مسئول درس خواندن و نخواندن خودتان هستید نه شرایط نه مدرسه و نه فرد دیگری. همینطور فقط خودتان می‌توانید به خودتان کمک کنید.

۵- به ازای تلاشی که می کنید پاداش دریافت نمی کنید!

مغز ما مانند یک کودک نیاز به تشویق و تنبیه دارد. تا زمانی که بابت کارهای خوب و به موقع خود به او پاداش ندهید، خسته و بی انگیزه می‌گردد. اگر یک روز به اغلب کارهای خود رسیدید و خوب پیش رفتید، از خودتان تعریف و تمجید کنید و به خود انرژی بدهید. نترسید کسی به شما نمي‌گوید که خودخواه یا دیوانه هستید! فقط کافی‌ست به خودتان ارزش بدهید.

۶- رقابت اشتباهی با دوستان خود دارید

ذهن ما ناخودآگاه خود را با افراد زیادی مقایسه می‌کند و مدام خودش را در یک رقابت بی‌انتها می‌بیند. این مسئله نه فقط در درس خواندن بلکه در پیدا کردن شغل و داشتن درآمد بالا هم همینطور است. شما خیلی باید مراقب افکار خود باشید. اگر به طور مداوم خود را با تیزهوش‌ترین فرد شهر مقایسه کنید، فقط خودتان را سرزنش می‌کنید و انگیزه را از خودتان می گیرید.

برای خودتان رقابت‌های سالم و هم سطح ایجاد کنید. ابتدا سعی کنید بین گروه دوستان خودتان بهترین شوید، سپس در کلاس و سپس در مدرسه و بعد از آن به رقابت با دانش‌آموزان شهر بپردازید.

پیشنهاد: در ستاره می توانید راز موفقیت در درس خواندن، چگونه هنگام درس خواندن خسته نشویم و انشا در مورد کلاس درس را نیز بخوانید.

۷- تمرکز ندارید

احتمال دارد حواس شما به چیزهای مختلفی مانند حرف زدن دیگر افراد خانواده، گوشی موبایل یا تلویزیون، حرف زدن با دوستان، فکر کردن به آمال و آرزوها یا چیزهای منفی پرت می شود. 

۸- سرعت کم هنگام مطالعه یا انتخاب روش غلط برای درس خواندن

احتمالا سرعت مطالعه شما پایین است. بنابراین زمان زیادی پای کتاب و دفتر هستید تا یک مبحث را تمام کنید و به همین خاطر خسته و کسل می شوید. علاوه بر این ممکن است روش صحیحی برای مطالعه انتخاب نکرده باشید و به همین دلیل مجبور می شوید چندباره یک مبحث را بخوانید و زمان زیادی را صرف آن کنید.

۹- عدم استراحت کافی

اگر استراحت کافی نداشته باشید، ساعات زیادی پشت سر هم درس می خوانید یا حجم زیادی از دروس را روی هم تلمبار کرده اید و نمی دانید چطور آن ها را تمام کنید، به احتمال زیاد دچار خستگی از درس خواندن می شوید. 

۱۰ قدم برای مبارزه با بی حسی هنگام درس خواندن

اگر سوال شما هم این است که چرا حوصله درس خواندن ندارم، این قدم ها را دنبال کنید. 

۱- ایجاد انگیزه برای درس خواندن

احتمالا یکی از دلایل تعویق درس خواندن یا بهتر بگویم نداشتن حس درس خواندن همین مسئله‌ی ساده و پیش پا افتاده است. انگیزه ندارید! انجام کار بی‌انگیزه دقیقا مثل کار رباتی است که فقط می‌خواهد مسئولیتش را به اتمام برساند. بیش از حد که کار کند داغ می‌کند چون انگیزه‌ای برای ادامه فعالیت ندارد. برای همین است که همواره با جمله حس درس خواندن ندارم مواجه می‌شوید. در صورتی که افزایش انگیزه برای درس خواندن می‌تواند به شما در غلبه بر این مشکل کمک کند.

برای خودتان یا فرزندتان هدفی را تعیین کنید که باعث انگیزه‌اش می‌شود. اگر آینده‌ی شغلی و درآمد زیاد مهم است، نوید درآمد بالا را سر دهید، اگر دوست دارید به پارک بروید برای خودتان جایزه تعیین کنید، مثلا بگویید تا فلان صفحه می‌خوانم و بعد به پارک می‌روم. همچنین اگر قصد یادگیری زبان انگلیسی برای مهاجرت را دارید،‌ بهترین انگیزه را ایجاد کرده‌اید.

۲- چگونه بدون اجبار حس درس خواندن پیدا کنیم

همیشه قرار نیست که آمادگی کارهای اجباری را داشته باشید. ببینید چه علاقه‌ای دارید. یعنی اگر همین الان دلتان می‌خواهد که به اینستاگرام سری بزنید، جلوی خودتان را نگیرید، ولی برای خودتان حد مشخص کنید. مثلا ۵ دقیقه سراغ گوشی بروید و بعد آن را در دورترین نقطه‌ی خانه قرار دهید و شش دنگ حواستان را به درس مشغول کنید. بعد از ۴۵ دقیقه مطالعه مفید دوباره به سراغ گوشی بروید و فقط در حد ۵ دقیقه از ان استفاده کنید. این‌ کار باعث می‌شود که مغزتان در آرامش باشد. اینطور بگویم اجبار بعضی وقت‌ها که نه، اکثر اوقات نتیجه‌ی کاملا برعکس دارد و به هیچ عنوان جوابگو نیست.

پیشنهادم این است که برای جلوگیری از خستگی هنگام مطالعه، از تکنیک پومودورو استفاده کنید. برای استفاده از این تکنیک کافی است بعد از هر ۲۵ دقیقه مطالعه، ۵ دقیقه استراحت کنید. سپس بعد از هر ۴ بار مطالعه، به جای ۵ دقیقه، ۱۵ دقیقه استراحت کنید. این تکنیک به ظاهر ساده تا حد بسیار زیادی مطالعه کردن را برای شما ساده‌تر می‌کند.

بیشتر بخوانیم: داشتن دقت و تمرکز بالا به شما در خواندن درس کمک بسیاری می‌کند. پیشنهاد می‌کنیم ابتدا به دنبال تکنیک‌های تقویت حافظه باشید و اگر جواب نگرفتید به دنبال داروی تقویت حافظه باشید.

۳- فکر کنید در شهربازی هستید

خیلی از دانش‌آموزان بارها این سوال را از ما پرسیده‌اند که چگونه عاشق درس خواندن شویم و من هربار این پاسخ را داده‌ام که علاقه پیدا شدنی نیست، درست کردنی است! این حرف یعنی چه؟بگذارید مثالی برایتان بزنم. من از درس شیمی متنفر بودم هر کاری می‌کردم متوجه می‌شدم که مغزم نمیکشه درس بخونم! بعد از اینکه پایین‌ترین نمره کلاس را گرفتم متوجه شدم که باید با این نفرت مقابله کنم، چطوری؟

خیلی ساده، از درس شیمی به عنوان ابزاری تفریحی استفاده کردم. مثلا می‌خواستم بازی کنم خودم را معلمی شیمی فرض می‌کردم که ‌می‌خواهد به کودن‌ترین دانش آموز جهان تدریس کند. بارها درس را برای دانش آموز کودنم تکرار می‌کردم و حتی از کوره هم در می‌رفتم که چرا درس نمی‌خواند و مدام به دنبال بازیگوشی است. آنقدر در جلد معلم دلسوز و فداکار فرو رفتم که به به خودم آمدم و دیدم واقعا معلم شیمی تمامی همکلاسی‌هایم شدم. من درس خواندن را برای خودم شهربازی کرده بودم و از درس شیمی به عنوان ابزار سرگرمی استفاده کردم و در آخر هم موفق شدم.

۴- محیط را پر از وسایل درس خواندن کنید

همین قدر که این تیتر ساده است، همان قدر هم سوال برانگیز است. اگر کودک بازیگوشی دارید اتاقش را پر از نوشت افزار زیبا کنید که به عشق استفاده از ‌آن‌ها به سراغ درس خواندن برود! محیط درس خواندن باید عاری از هرگونه وسیله‌ی غیر ضروری باشد. تبلت، لپ تاپ و کامپیوتر، تلفن همراه، اسباب بازی، لاک! و هرچیزی که ممکن است که حواس را پرت کند باید از اتاق مطالعه شما دور شود. فقط و فقط کتاب درسی، مداد و خودکار و چند دفترچه کوچک برای نوت برداری. حتی اگر گل‌های قالی هم برای‌تان جذاب است سعی کنید زیراندازی سفید و ساده بر روی زمین پهن کنید تا تنها حواستان جلب درس خواندن شود.

اگر هم خیلی دلتان برای گوشی موبایل و لپ تاپتان تنگ می‌شود، حتما در برنامه خود زمانی را برای استفاده از آن‌ها در نظر بگیرید. به این ترتیب می‌توانید بدون آنکه نگران حواس پرتی خود باشید، از گوشی خود هم استفاده کنید. علاوه بر این استفاده از این روش باعث می‌شود زمان‌های استراحت شما هنگام استفاده از پومودورو جذاب‌تر باشد. البته به شرطی که مدت زمان استفاده شما از آن‌ها محدود به همان زمان گفته شده در پومودورو باشد!

۵- شلخته نباشید

محیط‌های شلوغ اصلی‌ترین دلیل برای حواس پرتی است. قبل از شروع به درس خواندن دوش بگیرید، محیط را تمیز کنید و در فضایی مرتب شروع کنید به درس خواندن اگر باز هم انگیزه‌ای برای درس خواندن نداشتید مورد بعدی را بخوانید. یکی از مهمترین دلایل عدم تمرکز در نوجوانان هم همین شلوغ بودن محل مطالعه آنها است که باعث خستگی ذهن آنها می‌شود.

البته سبک مطالعه شما هم باید از شلختگی به دور باشد. مثلا زمانی که ما به خیال خودمان با دقت بالا و سرعت پایین مطالعه می‌کنیم، احتمال حواس‌پرتی ما بیشتر می‌شود. چرا؟ چون به قدری سرعتمان پایین است که احتمالا فکر کردن به هر چیز دیگری جز درس هم وجود دارد. در حالی که اگر بتوانیم به جای آهسته خواندن، سرعت خودمان را بالا ببریم، دیگر مجالی برای حواس پرتی نخواهیم داشت. درست مثل مقایسه دو راننده که یکی با سرعت پایین و دیگری با سرعت بالا در حال حرکت است. راننده اول علیرغم اینکه آهسته می‌کند، اما حواسش به همه جا جمع است. اما راننده دوم نمی‌تواند به چیزی جز جاده توجه داشته باشد.

۶- چگونه با ایجاد رقابت حس درس خواندن پیدا کنیم

یکی از راه‌های ایجاد انگیزه برای درس خواندن این هست که حس رقابت و حسادتتان را تحریک کنید. با مغرور‌ترین همکلاسی‌تان دوست شوید! قطعا غرور هردوی شما حس رقابت‌تان را تحریک می‌کند و باعث می‌شود که انگیزه‌ی بیشتری برای درس خواندن داشته باشید. اما سوال اینجاست که چگونه می‌توانیم در این رقابت از دوست خود سبقت بگیریم؟ راه چاره‌اش همان چیزی است که در ابتدای مقاله گفتیم. برای اینکه بتوانید مطالب درسی را سریعتر از گذشته بخوانید، باید مهارت‌های مطالعه را یاد بگیرید. در این مورد هم بهترین مهارتی که به شما کمک می‌کند تندخوانی است.

تندخوانی مهارتی است که سرعت مطالعه شما را بدون ذره‌ای افت کیفیت تا ۵ برابر افزایش می‌دهد. این یعنی بدون اینکه از بابت کاهش درک مطلب خود نگران باشید، می‌توانید به کمک تندخوانی مطالب درسی را مطالعه کنید. چنین چیزی نه تنها برای خود شما بسیار مفید است، بلکه به دوست شما هم کمک می‌کند تا با تلاش بیشتر خودش را به سطح شما برساند. این یعنی شما با یک تیر دو هدف را شکار می‌کنید. اتفاقی که موجب پیشرفت همزمان شما و دوستتان می‌شود.

۷- حس عذاب وجدانت را تحریک کن

اگر از آن دسته از افراد خیال پرداز هستید و دائما موقع درس خواندن رویا پردازی می‌کنید بهتر است از این قدرت تخیل استفاده صحیح کنید. حتما از خودتان می‌پرسید که با خیالبافی چگونه به درس خواندن علاقه پیدا کنیم! جواب خیلی ساده است.. هر زمان فکرتان به سمت دیگری معطوف شد به این فکر کنید که در صورت درس نخواندن معتادی در گوشه‌ی خیابان هستید و درحالی که سرنگ تزریقات در دستتان است دارید نفس‌های آخر زندگی را می‌کشید. فکرش هم ترسناک هست نه؟ پس حالا به درس خواندن ادامه دهید و آینده‌ی زیبای خود را به صورت واقعی ترسیم کنید.

البته یادتان باشد هرکسی که درس نخواند لزوما معتاد نخواهد شد و کسانی که درس خوانده‌اند هم از اعتیاد در امان نیستند. اما ساخت چنین تصاویر می‌تواند وجدان شما را تحریک کند که بهتر و بیشتر از قبل مطالعه کنید.

۸- از درس خواندن متنفرم!

من هم از درس خواندن متنفرم! حتی با وجود اینکه به مهارت تندخوانی مسلطم و می‌توانم تا ۵ برابر سریعتر از افراد معمولی مطالعه کنم. ولی این آخر دنیا نیست؛ باید راهی را با هم پیدا کنیم که چگونه از درس خواندن لذت ببریم؟ چه دوست داشته باشیم و چه نداشته باشیم آینده‌ی ما تا حد زیادی وابسته به تحصیلاتی است که داریم. کافی است برای خودمان هدف تعیین کنیم. این مورد را در موارد بالا نیز گفته بودم اما انقدر موضوع مهمی است که فکر می‌کنم باز هم باید تکرارش کنم. برای خودتان، فرزندتان یا دوست‌تان که حس درس خواندن ندارد ایجاد انگیزه کنید، اما اجبار نکنید. یادتان باشد که شما ربات نیستید! انقدر خودتان را خسته نکنید که ۵ ساعت بی وقفه، آن هم بدون کوچک‌ترین استراحتی پای درس بنشینید.

این کار برای آینده‌ی تحصیلی‌تان سم است. اگر نتوانستید از تکنیک پومودورو به خوبی استفاده کنید، یک قانون را همواره رعایت کنید. قانونی که خیلی ساده است! قانون ۴۵ به ۱۵ را رعایت کنید. بعد از هر ۴۵ دقیقه درس خواندن، ۱۵ دقیقه هر کاری که دلتان می‌خواهد انجام دهید. در این صورت انرژی شما در بالاترین حالت باقی می‌ماند و نسبت به درس خواندن هرگز دل چرکین نمی‌شوید. علاوه بر آن ما بعد از مدتی یاد میگیریم که چگونه به درس خواندن عادت کنیم و درس خواندن به بخشی از برنامه روزانه ما تبدیل خواهد شد.

۹- چگونه حس درس خواندن پیدا کنیم ، زمان مهم است!

نگویید« اووو، کلی وقت دارم که درس بخونم» از کوتاه ترین لحظات زندگی‌تان نهایت استفاده را بکنید. با نشستن بر روی کاناپه و خیره شدن به دیوار هیچ کاری درست نمی‌شود. لحظه‌ی نود درس خواندن، بیشترین فشار را بر روی مغز و آرامش شما خواهد گذاشت. زمان بندی درستی انجام دهید؛ مثلا اگر سه شنبه امتحان دارید و امروز جمعه است، کتاب درسی را طوری تقسیم بندی کنید که تا دوشنبه تمام شده باشد و دوشنبه شب فقط مطالب را مرور کنید. خیال آسوده بهترین دوست شماست.

البته در این راه هم می‌تواند از برخی مهارت‌های دیگر کمک بگیرید. مثلا خود من اگر به هر دلیلی زمان کافی برای مطالعه را نداشته باشم، خیلی نگران نخواهم بود. می‌پرسید چرا؟ چون من یک فرد تندخوان هستم. این یعنی می‌توانم در همان یک ساعت زمانی که برای مطالعه در اختیار دارم، به اندازه ۵ ساعت مطالعه افراد معمولی درس بخوانم. به همین دلیل هم زیاد نگران کمبود زمان نیستم. حتی اگر زمان کافی برای مطالعه داشته باشم هم می‌‌توانم علاوه بر درس خواندن، بخشی از آن را صرف مرور مطالب کنم. مرور مطالب راهکار فوق‌العاده است که به ما کمک می‌کند هرچیز را با یکبار خواندن یاد بگیریم.

۱۰- وقت‌شناس باشید

بعد از آبگوشت ناهار، بعد از ورزش سنگین و باشگاه، بعد از باخت شدید در اتک کلش! بعد از جروبحث با صمیمی‌ترین دوستتان؛ این‌ها بدترین زمان‌هایی است که بخواهید به سراغ درس خواندن بروید. قطعا در این زمان ها با جمله‌ی حس درس خواندن ندارم رو به رو می‌شوید. بعد از استراحت کافی و همانطور که در قدم پنجم گفتم، مرتب کردن فضای مطالعه‌تان، راحت‌ترین لباستان را به تن کنید، تنقلات کافی را کنار خود بگذارید و شروع به درس خواندن کنید. آخر شب، و اول صبح بلافاصله بعد از بیدار شدن زمان مناسبی برای درس خواندن نیست. وقت شناس باشید! به خودتان، به درسی که می‌خوانید، به نوشته‌ی نویسنده و از همه مهم تر به مغزتان احترام بگذارید و حس درس خواندن را در بهترین زمان ممکن تقویت کنید. برنامه ریزی برای درس خواندن به شما کمک خواهد کرد تا به بهترین شکل این موضوع را مدیریت کنید.

سخنی با والدین و نقش آن ها در کاهش حس بی حوصلگی هنگام درس خواندن

گاهی ممکن است که دانش آموزان واقعاً بی حوصله باشند و بگویند حوصله درس خواندن ندارم. در این مواقع فشار آوردن و عصبانی شدن والدین فقط شرایط را بدتر می کند. فرزندان هم مثل ما گاهی بی حوصله، بی انگیزه، بی حال و بی علاقه می شوند.

پس در این مواقع بهتر است مانند یک دوست در کنارش بمانیم و با دلسوزی کمکش کنیم.

شاید بهترین شرایط برای مطالعه و ایجاد انگیزه برای درس خواندن این باشد که خود ما والدین هم همراه فرزندمان مشغول مطالعه باشیم. این که همه اعضای خانواده در یک زمان مشخص مطالعه می کنند، علاوه بر ایجاد فرهنگ مطالعه،حس و حال خوبی را در فرزندان ایجاد می کند. در نهایت انجام کارهای مشترک با فرزندان باعث می شود تا آنان حس بهتری نسبت به والدین داشته باشند.