اعمال روز جمعه | تمامی دعاها، ذکرها، نمازها و اعمالی که بهتر است در روز جمعه انجام دهید

جمعه، هفتمین روز هفته که دارای جنبه عبادی، فقهی و اجتماعی مهمی در فرهنگ اسلامی است. شما می‌توانید در این روز مقدس اعمال خاصی را به جا بیاورید تا هم ثواب زیادی برده باشید و هم به حاجات خود برسید. 

بهترین اعمال روز جمعه

روز جمعه زمانی به عنوان فرصت ویژه برای انسان در نظر گرفته شده است و باید از آن استفاده لازم را برد، جمعه نيز روزی مانند همه روز‌ها است، ولی نگاه خداوند به عبات کنندگان در این روز از جایگاه خاصی برخوردار و ثواب چند برابری برای عبادت کننده در نظر گرفته شده است.

دعای روز جمعه برای حاجت

یکی دیگر از اعمال مستحب روز جمعه، خواندن دعای روز جمعه است. شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان برای هر روز یک دعای کوتاه و نغز به نقل از صحیفه سجادیه آورده است. دعای روز جمعه که خواندن آن بعد از نماز صبح توصیه شده چنین است:

 

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْأَوَّلِ قَبْلَ الْإِنْشَاءِ وَ الْإِحْیَاءِ وَ الْآخِرِ بَعْدَ فَنَاءِ الْأَشْیَاءِ

الْعَلِیمِ الَّذِی لاَ یَنْسَی مَنْ ذَکَرَهُ وَ لاَ یَنْقُصُ مَنْ شَکَرَهُ‏

وَ لاَ یَخِیبُ مَنْ دَعَاهُ وَ لاَ یَقْطَعُ رَجَاءَ مَنْ رَجَاهُ‏

اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ کَفَی بِکَ شَهِیداً وَ أُشْهِدُ جَمِیعَ مَلاَئِکَتِکَ‏

وَ سُکَّانَ سَمَاوَاتِکَ وَ حَمَلَهَ عَرْشِکَ وَ مَنْ بَعَثْتَ مِنْ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ وَ أَنْشَأْتَ مِنْ أَصْنَافِ خَلْقِکَ

أَنِّی أَشْهَدُ أَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ وَ لاَ عَدِیلَ وَ لاَ خُلْفَ لِقَوْلِکَ وَ لاَ تَبْدِیلَ‏

وَ أَنَّ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ‏

أَدَّی مَا حَمَّلْتَهُ إِلَی الْعِبَادِ وَ جَاهَدَ فِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَقَّ الْجِهَادِ

وَ أَنَّهُ بَشَّرَ بِمَا هُوَ حَقٌّ مِنَ الثَّوَابِ وَ أَنْذَرَ بِمَا هُوَ صِدْقٌ مِنَ الْعِقَابِ‏

اللَّهُمَّ ثَبِّتْنِی عَلَی دِینِکَ مَا أَحْیَیْتَنِی وَ لاَ تُزِغْ قَلْبِی بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنِی‏

وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ‏ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ

وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَتْبَاعِهِ وَ شِیعَتِهِ وَ احْشُرْنِی فِی زُمْرَتِهِ‏

وَ وَفِّقْنِی لِأَدَاءِ فَرْضِ الْجُمُعَاتِ وَ مَا أَوْجَبْتَ عَلَیَّ فِیهَا مِنَ الطَّاعَاتِ‏

وَ قَسَمْتَ لِأَهْلِهَا مِنَ الْعَطَاءِ فِی یَوْمِ الْجَزَاءِ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ‏

علاوه بر این دعای عصر جمعه توصیه شده که تکمیل کننده این دعا است. 

دعای ندبه

دعای نُدبه از جمله دعاهای مشهورِ منتسب به حضرت مهدی عجل الله با موضوع اِستِغاثه (زاری و کمک خواستن) از ایشان و ابراز تأسف و ناراحتی از غیبت طولانی آن حضرت است. خواندن دعای ندبه به روایت سید ابن طاووس علیه الرحمه، در اقبال الاعمال در اعیاد اربعه (عید سعید فطر ، عید قربان، عید غدیر و روز جمعه) توصیه شده است.

دعا برای کفاره گناهان

مستحب است در تعقیب نماز صبح روز جمعه، پیش از هر سخنی، این دعا را بخواند تا کفّاره گناهان او از این جمعه تا جمعه ی دیگر باشد:

اللّٰهُمَّ مَا قُلْتُ فِی جُمُعَتِی هَذِهِ مِنْ قَوْلٍ، أَوْ حَلَفْتُ فِیها مِنْ حَلْفٍ، أَوْ نَذَرْتُ فِیها مِنْ نَذْرٍ، فَمَشِیْیّتُکَ بَیْنَ یَدَیْ ذٰلِکَ کُلِّهِ، فَمَا شِئْتَ مِنْهُ أَنْ یَکُونَ کَانَ، وَمَا لَمْ تَشَأْ مِنْهُ لَمْ یَکُنْ، اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِی وَتَجاوَزْ عَنِّی، اللّٰهُمَّ مَنْ صَلَّیْتَ عَلَیْهِ فَصَلاَتِی عَلَیْهِ، وَمَنْ لَعَنْتَ فَلَعْنَتی عَلَیْهِ.

خدایا! هر سخنی که در این جمعه ام بر زبان آورم و یا هر سوگندی که در آن ادا نمایم و یا هر نذری که در آن جاری کنم، خواست و اراده تو پیشاپیش همه ی این هاست، پس در این میان هرچه را تو بخواهی که بشود می شود و هرچه را که نخواهی نشود، بار خدایا! مرا بیامرز و از من درگذر. خدایا! هرکه را تو بر او درود فرستی پس درودم بر او باد و هرکه را تو لعنت کنی، پس لعنتم بر او باد.

همچنین شما می‌توانید برای رفتگان نیز دعای مخصوص روز جمعه را بخوانید. دعای شب جمعه اموات بسیار توصیه شده است. 

دعای شب جمعه برای اموات در صحیفه سجادیه ذکر شده است. همچنین در روایات علاوه بر دعای شب جمعه برای اموات تاکید بر صدقه دادن برای اموات شده است

تعقیب دیگر نماز صبح جمعه

شیخ طوسی رحمه الله روایت کرده که: سنّت است این دعا را در تعقیب نماز صبح روز جمعه بخواند:

اللّٰهُمَّ إِنِّی تَعَمَّدْتُ إِلَیْکَ بِحَاجَتِی، وَأَنْزَلْتُ إِلَیْکَ الْیَوْمَ فَقْرِی وَفَاقَتِی وَمَسْکَنَتِی، فَأَنَا لِمَغْفِرَتِکَ أَرْجَیٰ مِنِّی لِعَمَلِی، وَلَمَغْفِرَتُکَ وَ رَحْمَتُکَ أَوْسَعُ مِنْ ذُنُوبِی، فَتَوَلَّ قَضاءَ کُلِّ حَاجَهٍ لِی بِقُدْرَتِکَ عَلَیْهَا وَتَیْسِیْرِ ذٰلِکَ عَلَیْکَ، وَ لِفَقْرِی إِلَیْکَ فَإنِّی لَمْ أُصِبْ خَیْراً قَطُّ إِلّا مِنْکَ، وَلَمْ یَصْرِفْ عَنِّی سُوءً قَطُّ أَحَدٌ سِوَاکَ، وَلَسْتُ أَرْجُو لآخِرَتِی وَدُنْیایَ و لا لِیَوْمِ فَقْرِی یَوْمَ یُفْرِدُنِی النَّاسُ فِی حُفْرَتِی وَأُفْضِی إِلَیْکَ بِذَنْبِی سِوَاکَ.

خدایا! با حاجت خویش آهنگ تو کرده ام و امروز بر تو فرود آورده ام فقر و تنگدستی و درماندگی ام را و به آمرزش تو امیدوارتر از کردار خویشم و بخشایش و رحمت تو دامنه دارتر از گناهان من است، پس برآور نیاز مرا با قدرتی که بر آن داری و با سهولتی که نزد تو دارد و نیازی که من به تو دارم؛ چه من به خیری دست نیافته ام جز از سوی تو، جز تو هرگز کسی گزندی را از من نرانده است و برای آن جهان و این جهانم و نه برای گاه تهیدستی ام، آنگاه که مردم در قبرم تنها گذارند و گناهم را به نزد تو آورم، جز به مهر تو امید ندارم.

قرائت قرآن در روز جمعه

یکی دیگر از اعمال سفارش شده ی بزرگان دین برای روز جمعه، تلاوت قرآن است:

مستحب است پس از نماز صبح سوره مبارک الرَّحْمن را بخواند و بعد از آیه فَبِأَیِّ آلاٰءِ رَبِّکُمٰا تُکَذِّبٰانِ: کدامین نعمت های پروردگارتان را تکذیب می کنید، بگوید:

لَابِشَیْءٍ مِنْ آلآئِکَ رَبِّ أُکَذِّبُ

 هیچ یک از نعمت های تو را ای پروردگارم، تکذیب نمی کنم.

شیخ طوسی رحمه الله فرموده است:

و نیز مستحب است که پس از نماز صبح روز جمعه صد مرتبه سوره توحید را بخواند و صد مرتبه بر محمّد و آل محمّد صلوات فرستد و صد مرتبه استغفار کند و سپس سوره های نساء، هود، کهف، صافات، الرّحمن را بخواند.

ذکر روز جمعه برای حاجت

ذکر مخصوص روز جمعه، صلوات است.

ذکر صد مرتبه صلوات بر محمد و آل ایشان، در روز جمعه باعث عزیز شدن می شود. هرکس در روز جمعه و دیگر روزها پس از نماز ظهر و نماز صبح بگوید:

اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ.

خدایا بر محمّد و آل محمّد سلام و درود فرست و در ظهورشان تعجیل بفرما. نمیرد تا زمانی که حضرت قائم عجّل الله تعالی فرجه الشریف را دریابد و اگر صد مرتبه این صلوات را بخواند، خداوند شصت حاجت، سی حاجت از حاجات دنیا و سی حاجت از حاجات آخرتش را برآورده سازد.

ذکر دیگر روز جمعه

مستحب است که در پایان روز جمعه ده مرتبه این ذکر را بگویید :

«یَا دَآئِمَ الْفَضْلِ عَلی‏ الْبَریِّه، یا باسِطَ الْیَدَیْنِ بِالْعَطِیَّه، یا صاحِبَ الْمَواهِبِ السَّنِیَّه، صَلِّ عَلی‏ مُحَمِّدٍ وَ آلِهِ خَیْرِ الْوَری‏ سَجِیَّهً، وَ اغْفِرْ لَنا یا ذَاالْعُلَی‏ فِی‏ هَذِهِ الْعَشِیَّه» :

ای کسی که فضل و بخششت بر خلق دائمی است، و ای آن که دو دست احسانت به عطابخشی باز است، ای‏ دارنده بخشش های ارجمند، درود فرست بر محمّد و آلش که بهترین مردم اند در سرشت و نهاد، و ما را ای خدای بلند مرتبه در این شب بیامرز.

تسبیح مخصوص روز جمعه

یکی دیگر از اعمال توصیه شده ی روز جمعه، تسبیح گفتن است. مطلع نخست تسبیح این روز چنین است:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّ وَ تَأَزَّرَ بِهِ

سُبْحَانَ مَنْ تَعَطَّفَ بِالْمَجْدِ وَ تَکَرَّمَ بِهِ سُبْحَانَ مَنْ لَا یَنْبَغِی التَّسْبِیحُ إِلَّا لَهُ

سُبْحَانَ مَنْ أَحْصَی کُلَّ شَیْ‏ءٍ بِعِلْمِهِ سُبْحَانَ ذِی الطَّوْلِ وَ الْفَضْلِ

سُبْحَانَ ذِی الْمَنِّ وَ النِّعَمِ سُبْحَانَ ذِی الْقُدْرَهِ وَ الْکَرَمِ

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَعَاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِکَ وَ مُنْتَهَی الرَّحْمَهِ مِنْ کِتَابِکَ

وَ بِاسْمِکَ الْأَعْظَمِ وَ ذِکْرِکَ الْأَعْلَی وَ بِکَلِمَاتِکَ التَّامَّهِ وَ تَمَّتْ کَلِمَاتُکَ (صِدْقاً وَ عَدْلًا) (سوره انعام، آیه ۱۱۵)

لَا مُبَدِّلَ لِکَلِمَاتِکَ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزِیزُ الْکَرِیمُ یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ

أَسْأَلُکَ بِمَا لَا یَعْدِلُهُ شَیْ‏ءٌ مِنْ مَسَائِلِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ

وَ أَنْ تَجْعَلَ لِی مِنْ أَمْرِی فَرَجاً وَ مَخْرَجاً وَ أَنْ تُوَسِّعَ عَلَیَّ رِزْقِی فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَهٍ

سُبْحَانَ الْحَیِّ الْحَلِیمِ سُبْحَانَ الْحَلِیمِ الْکَرِیمِ سُبْحَانَ الْبَاعِثِ الْوَارِثِ

سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ سُبْحَانَهُ وَ بِحَمْدِهِ

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ کَمَا صَلَّیْتَ وَ بَارَکْتَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ

 

ذکر و تسبیح پیامبر اکرم صلی الله در آخر روز جمعه

تسبیح خداوند و ذکرصفات و عظمت پروردگار، با عبارات و اذکاری که پیامبر اکرم صلوات الله، تسبیح و تقدیس می فرمودند، در ساعات پایانی روز جمعه سفارش شده است:

سُبْحَانَکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ یَا بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ یَا ذَا الْجَلاَلِ وَ الْإِکْرَامِ‏

پاک و منزهی تو خدایا هیچ خدایی غیر از تو نیست ای مهربان ای صاحب منت بر خلق ای پدید آرنده آسمانها و زمین ای صاحب جلال و بزرگواری.

نماز روز جمعه برای حاجت

نماز حاجت در شب های جمعه، به نقل از مولایمان، حضرت صاحب الزّمان ارواحنافداه.

مرحوم سیّد بن طاووس در «مهج الدّعوات» از کتاب «کُنوز النَّجاح» ابوعلی فضل طبرسی، نماز درخواست حاجت را از حضرت صاحب الامرعلیه السلام نقل می کند که چکیده آن در متن زیر مشاهده می شود:

ابوعبدالله حسین بن محمّد بَزُوفَری گفت: از ناحیه مقدّسه امام زمان علیه السلام نوشته ای خارج شد که مضمون آن، چنین است:

اگر کسی حاجتی و درخواستی از خداوند متعال داشت، این نماز و دعا را بخواند. کسی که این دعا و نماز را بخواند، حاجتش برآورده می شود، هر حاجتی که باشد، مگر آن که قطع صله رحمی را تقاضا کرده باشد. هیچ زن و مرد مؤمنی نیست که این نماز و دعا را با اخلاص بخواند، مگر آن که درهای آسمان به منظور اجابت حاجتش گشوده می شود، و دعای او در همان شب، و در هر زمان که باشد، مستجاب خواهد شد. این، از فضل خداوند بر ما و بر مردم می باشد.

دستور این نماز و دعا چنین است:

شب جمعه، بعد از نیمه شب، غسل کند و به جایگاهی که نماز می خواند برود و ۲ رکعت نماز بخواند، به این صورت:

در هر دو رکعت، یک بار سوره حمد و یک بار سوره توحید را بخواند، و وقتی در خواندن سوره حمد، به آیه «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ‏» رسید، این آیه را ۱۰۰ بار تکرار کند.
در هر دو رکعت، ذکر رکوع و سجده را ۷ بار تکرار نماید.

بعد از نماز، این دعا را بخواند:

«اللَّهُمَّ إِنْ أَطَعْتُكَ فَالْمَحْمَدَةُ لَكَ، وَ إِنْ عَصَيْتُكَ فَالْحُجَّةُ لَكَ، مِنْكَ الرَّوْحُ وَ مِنْكَ الْفَرَجُ، سُبْحَانَ مَنْ أَنْعَمَ وَ شَكَرَ، سُبْحَانَ مَنْ قَدَرَ وَ غَفَرَ.
اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتُ قَدْ عَصَيْتُكَ فَإِنِّي قَدْ أَطَعْتُكَ فِي أَحَبِّ الْأَشْيَاءِ إِلَيْكَ وَ هُوَ الْإِيمَانُ بِكَ، لَمْ أَتَّخِذْ لَكَ وَلَداً، وَ لَمْ أَدْعُ لَكَ شَرِيكاً، مَنّاً مِنْكَ بِهِ عَلَيَّ، لَا مَنّاً مِنِّي بِهِ عَلَيْكَ، وَ قَدْ عَصَيْتُكَ يَا إِلَهِي عَلَى غَيْرِ وَجْهِ الْمُكَابَرَةِ، وَ لَا الْخُرُوجِ عَنْ عُبُودِيَّتِكَ، وَ لَا الْجُحُودِ لِرُبُوبِيَّتِكَ، وَ لَكِنْ أَطَعْتُ هَوَايَ، وَ أَزَلَّنِي الشَّيْطَانُ، فَلَكَ الْحُجَّةُ عَلَيَّ وَ الْبَيَانُ، فَإِنْ تُعَذِّبْنِي فَبِذُنُوبِي غَيْرَ ظَالِمٍ، وَ إِنْ تَغْفِرْ لِي وَ تَرْحَمْنِي فَإِنَّكَ جَوَادٌ كَرِيمٌ»

پس ذکر«يَا كَرِيمُ! يَا كَرِيمُ!» را به اندازه ای تکرار کند که نفسش قطع شود.

سپس بگوید:

«يَا آمِناً مِنْ كُلِّ شَيْ‏ءٍ! وَ كُلُّ شَيْ‏ءٍ مِنْكَ خَائِفٌ حَذِرٌ، أَسْأَلُكَ بِأَمْنِكَ مِنْ كُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ خَوْفِ كُلِّ شَيْ‏ءٍ مِنْكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ أَنْ تُعْطِيَنِي أَمَاناً لِنَفْسِي وَ أَهْلِي وَ وُلْدِي وَ سَائِرِ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَيَّ حَتَّى لَا أَخَافَ أَحَداً وَ لَا أَحْذَرَ مِنْ شَيْ‏ءٍ أَبَداً، إِنَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ، وَ حَسْبُنَا اللهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ،‏ يَا كَافِيَ إِبْرَاهِيمَ نُمْرُودَ! يَا كَافِيَ مُوسَى فِرْعَوْنَ! أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ أَنْ تَكْفِيَنِي شَرَّ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ»

پس به جای فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ، نام کسی را ببرد که از شرّ او می ترسد. پس اگر خداوند بخواهد، وی را از شرّ کسی که می ترسد، نگاه می دارد.

سپس به سجده برود و حاجتش را درخواست کند و به درگاه خداوند متعال، تضرّع و زاری نماید.

دو رکعت نماز روز جمعه

نماز جمعه یکی از مهمترین نمازهای جماعت در بین مسلمانان به شمار می رود که جزو آیین های عبادی، سیاسی و اجتماعی میباشد. این نماز در روز جمعه و بصورت جماعت خوانده میشود. نماز جمعه به جای نماز ظهر و بعد از اذان ظهر خوانده میشود و دارای دو رکعت و دو خطبه می باشد. از تفاوت های خاص این نماز با سایر نماز ها میتوان به دو قنوت داشتن این نماز و نیز داشتن دو خطبه در آن اشاره کرد.

نماز روز جمعه دارای چند رکعت است؟

همانطوری که در مقدمه به آن اشاره شد . نماز جمعه دارای ۲ رکعت است. بخاطر اینکه این نماز به جای نماز ظهر خوانده میشود، بجای دو رکعت باقیمانده از نماز ظهر، دو خطبه خوانده میشود که گوش دادن و دقت کردن به محتوای خطبه ها واجب است و فرد شرکت کننده در نماز جمعه باید با توجه کافی به خطبه ها گوش داده و سپس همراه با جماعت دو رکعت نماز ظهر بخواند.

تفاوت های نماز جمعه با سایر نماز ها

بطور کلی نماز جمعه دارای تفاوت هایی با سایر نماز ها میباشد که در ذیل به مواردی از آن اشاره میکنیم.

• این نماز واجب تخییری میباشد. یعنی فرد نمازگزار مختار است بین نماز ظهر و نماز جمعه یکی را بخواند.
• حداقل افراد لازم برای برپایی نماز جمعه ۵ نفر ( ۴ ماموم و ۱ امام ) است.
• نماز جمعه دارای ۲ خطبه می باشد که توجه و دقت شرکت کنندگان در نمازجمعه به خطبه ها واجب است.
• نماز جمعه دارای ۲ رکعت است و در هر رکعت نیز ۱ قنوت وجود دارد.( جمعا در نماز ۲ قنوت وجود دارد.)
• در رکعت اول، قنوت قبل از رکوع و در رکعت دوم، قنوت را بعد از رکوع میگیریم و سپس به سجده میرویم.

نحوه خواندن و ترتیب نماز جمعه

پس از قرائت خطبه ها توسط امام، زمان خواندن نماز جمعه فرا میرسد که اعمالی که در رکعات نماز انجام میشود به ترتیب زیر است.

• نیت ( اقامه نماز جمعه قربه الی الله)
• تکبیره الاحرام
• حمد و سوره
• قنوت( مستحب)
• رکوع
• دو سجده
• حمد و سوره
• رکوع
• قنوت ( مستحب )
• دو سجده
• تشهد
• سلام

غسل روز جمعه

غُسل جمعه از مهم‌ترین غسل‌های مستحبی است که در روز جمعه به‌جا می‌آورند. وقت انجام آن از اذان صبح جمعه تا ظهر است. می‌توان قضای آن را بعد از ظهر جمعه یا شنبه نیز انجام داد. کیفیت انجام این غسل مثل سایر غسل هاست و به هر دو صورت ترتیبی و ارتماسی انجام می شود.به فتوای اکثر مراجع تقلید، با این غسل نمی‌توان نماز خواند و باید وضو گرفت.

وقت غسل جمعه از اذان صبح روز جمعه تا ظهر است و بهتر است نزدیک ظهر آن را به جا آورند.

اگر کسی احتمال می‌دهد در روز جمعه دسترسی به آب ندارد می‌تواند روز پنج‌شنبه غسل کند.

چنانچه غسل جمعه را تا اذان ظهر روز جمعه انجام ندهد، می‌تواند قضای آن را پس از زوال خورشید (بعد از ظهر) و روز شنبه به جا آورد. برخی گفته‌اند: اگر غسل جمعه پس از زوال روز جمعه انجام شود، احتیاط آن است که فرد آن را بدون نیتِ ادا و قضا به جا آورد.

کیفیت انجام غسل جمعه همانند دیگر غسلها است. یعنی به دو گونه ترتیبی و ارتماسی انجام می‌شود.

غسل جمعه به جای وضو

به فتوای اکثر مراجع تقلید غسل جمعه از وضو کفایت نمی‌کند و برای نماز باید وضو گرفته شود

چنانچه پس از غسل جمعه، حَدَثی (چیزهایی که وضو یا غسل را باطل می‌کند) ایجاد شود، نیازی به تکرار غسل نیست و اعاده حتی مستحب نیز نمی‌باشد.

دعای غسل جمعه چیست؟

مستحب است هنگام غسل جمعه این دعا خوانده شود:

«أشْهَدُ أنْ لا إِلهَ إلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَریک لَهُ وَأنَّ مُحَمَّداً عَبْدُه وَرَسوُلُه. اَلّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَاجْعَلْنی مِنَ التَّوَّابینَ وَاجْعِلْنی مِنَ الْمُتَطَهِّرین»

گواهی می‌دهم که خدایی جز ذات یگانه پروردگار بی‌همتا نیست و گواهی می‌دهم که محمد بنده (خاص) او و پیغامبر اوست. بار خدایا درود فرست بر محمد(ص) و آل محمد و مرا از توبه کنندگان و پاکان قرار ده».

 

اعمال روز جمعه برای امام زمان

روز جمعه در منابع معتبر دینی متعلق به امام عصر (ارواحنا له الفداه) یاد شده است؛ از مهم‌ترین اعمال مؤمنان در روز جمعه، توسل به امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) و انتظار فرج آن بزرگوار است.

بر اساس منابع روایی و دینی اوقاتی که به حضرت امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) اختصاص دارد، هشت زمان است. در کتاب «نجم الثاقب» بدین گونه از این اوقات نام برده شده است: «اول شب قدر؛ هر سه ‏شب مردد، دوم روز جمعه، سوم روز عاشورا، چهارم از وقت زرد شدن آفتاب ‏تا غروب آن در هر روز، پنجم عصر دوشنبه، ششم عصر پنجشنبه، هفتم شب و روز نيمه شعبان، هشتم روز نوروز.»

در این نوشتار فضیلت های روز جمعه به عنوان روز منتسب به حضرت حجت(عج) مرور می شود:

روز جمعه در منابع معتبر دینی متعلق به امام عصر (ارواحنا له الفداه) یاد شده است. در فضیلت این روز مطالب بسیاری از طریق روایات به دست ما رسیده است. تا حدی که از این روز یکی از چهار عید مسلمین نام برده اند. اعمال بسیاری برای این روز ذکر شده که بخشی از آن در مفاتیح الجنان و مصباح المتهجّد و دیگر کتب ادعیه آمده است.

طبرسی در کتاب نجم الثاقب می نویسد:

«روز جمعه که از چند جهت اختصاص و تعلق دارد به امام عصر (عليه السلام) يکي آنکه ولادت باسعادت آن جناب در آن روز بود و ديگر آنکه ظهور موفور السرور آن حضرت‏(عج) در آن روز خواهد بود و ترقب و انتظار فرج در آن روز بيشتر از روزهاي ديگر است چنانچه در جمله از اخبار تصريح به آن شده و در زيارت مختصه به آن جناب است در روز جمعه که ‏«يا مولاي يا صاحب الزمان صلوات الله عليک و علي آل بيتک هذا يوم الجمعه و هو يومک المتوقع فيه ظهورک و الفرج فيه للمومنين علي يدک … .» عيد بودن روز جمعه و آن را يکي از عيدهاي چهارگانه شمردن در حقيقت به جهت آن روز شريف است و براي آن مؤمنان مخصوص که با ديدن زمين پاک و پاکيزه از لوث شرک و کفر و قذرات معاصي و از وجود جبارين و ملحدين و کافرين و منافقين و ظهور کلمه حق و اعلاي دين و شرايع ايمان و شعاير مسلمين بي مزاحمت و ممانعت احدي از اعداء خداوند و اولياي او در آن روز چشم و دل ايشان روشن و منور و مسرور و خرسند خواهد شد.»

در این روز، حضرت قائم را زیارت کنید با این دعا:

السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّهَ اللّٰهِ فِى أَرْضِهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَیْنَ اللّٰهِ فِى خَلْقِهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا نُورَ اللّٰهِ الَّذِى یَهْتَدِى بِهِ الْمُهْتَدُونَ، وَیُفَرَّجُ بِهِ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ، السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْمُهَذَّبُ الْخائِفُ، السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْوَلِىُّ النَّاصِحُ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا سَفِینَهَ النَّجاهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَیْنَ الْحَیَاهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ، صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْکَ وَعَلَىٰ آلِ بَیْتِکَ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ، السَّلامُ عَلَیْکَ، عَجَّلَ اللّٰهُ لَکَ مَا وَعَدَکَ مِنَ النَّصْرِ وَظُهُورِ الْأَمْرِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلاىَ، أَنَا مَوْلاکَ عَارِفٌ بِأُولَاکَ وَأُخْرَاکَ، أَتَقَرَّبُ إِلَى اللّٰهِ تَعَالَىٰ بِکَ وَبِآلِ بَیْتِکَ، وَأَنْتَظِرُ ظُهُورَکَ وَظُهُورَ الْحَقِّ عَلَىٰ یَدَیْکَ؛

سلام بر تو ای حجّت خدا در زمینش، سلام بر تو ای دیده خدا در میان مخلوقاتش، سلام بر تو ای نور خدا که ره‌جویان به آن نور ره می‌یابند و به آن نور از مؤمنان اندوه و غم زدوده می‌شود، سلام بر تو ای پاک‌نهاد و ای هراسان از آشوب دوران، سلام بر تو ای همراه خیرخواه، سلام بر تو ای کشتی نجات، سلام بر تو ای چشمه حیات، سلام بر تو، درود خدا بر تو و بر خاندان پاکیزه و پاکت، سلام بر تو، خدا در تحقق وعده‌ای که به تو داده از نصرت و ظهور امرت شتاب کند، سلام بر تو ای مولای من، من دل‌بسته به تو و آگاه به مقام و موقعیت دنیا و آخرت توأم و به دوستی تو و خاندانت به‌سوی خدا تقرّب می‌جویم و ظهور تو و ظهور حق را به دست تو انتظار می‌کشم؛

وَأَسْأَلُ اللّٰهَ أَنْ یُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَأَنْ یَجْعَلَنِى مِنَ الْمُنْتَظِرِینَ لَکَ وَالتَّابِعِینَ وَالنَّاصِرِینَ لَکَ عَلَىٰ أَعْدائِکَ، وَالْمُسْتَشْهَدِینَ بَیْنَ یَدَیْکَ فِى جُمْلَهِ أَوْلِیَائِکَ . یَا مَوْلاىَ یَا صَاحِبَ الزَّمَانِ، صَلَواتُ اللّٰهِ عَلَیْکَ وَعَلَىٰ آلِ بَیْتِکَ، هٰذَا یَوْمُ الْجُمُعَهِ وَهُوَ یَوْمُکَ الْمُتَوَقَّعُ فِیهِ ظُهُورُکَ، وَالْفَرَجُ فِیهِ لِلْمُؤْمِنِینَ عَلَىٰ یَدَیْکَ، وَقَتْلُ الْکافِرِینَ بِسَیْفِکَ، وَأَنَا یَا مَوْلاىَ فِیهِ ضَیْفُکَ وَجَارُکَ، وَأَنْتَ یَا مَوْلاىَ کَرِیمٌ مِنْ أَوْلادِ الْکِرَامِ، وَمَأْمُورٌ بِالضِّیافَهِ وَالْإِجَارَهِ، فَأَضِفْنِى وَأَجِرْنِى صَلَوَاتُ اللّٰهِ عَلَیْکَ وَعَلَىٰ أَهْلِ بَیْتِکَ الطَّاهِرِینَ.

و از خدا درخواست می‌کنم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستد و مرا از منتظران و پیروان و یاوران تو در برابر دشمنانت و از شهیدان پیش رویت، در شمار شیفتگانت قرار دهد، ای سرور من، ای صاحب زمان، درودهای خدا بر تو و بر خاندانت، امروز روز جمعه و روز توست، روزی که ظهورت و گشایش کار اهل ایمان به دستت در آن روز و کشتن کافران به سلاحت امید می‌رود و من ای آقای من در این روز میهمان و پناهنده به توأم و تو ای مولای من بزرگواری از فرزندان بزرگواران و از سوی خدا به پذیرایی و پناه‌دهی مأموری، پس مرا پذیرا باش و پناه ده، درودهای خدا بر تو و خاندان پاکیزه‌ات.

سید ابن طاووس فرموده است: من پس‌ازاین زیارت به این شعر تمثل می‌جویم و به آن حضرت اشاره کرده، می‌گویم:

نَزِیلُکَ حَیْثُ مَا اتَّجَهَتْ رِکَابِی‌
وَضَیْفُکَ حَیْثُ کُنْتُ مِنَ الْبِلادِ

دلیل اهمیت روز جمعه از نظر امامان و بزرگان دین

امام صادق (عليه السلام) فرمودند:

«چون عصر پنجشنبه و شب جمعه فرا مي رسد فرشتگانى از آسمان فرود مى‏آيند كه قلم هاى طلا و صفحه‏هاى نقره به همراه دارند و در عصر پنجشنبه و شب جمعه و روز جمعه‏ تا غروب آفتاب نمى‏نويسند مگر صلوات بر پيغمبر(ص) را و سفر كردن و از پى كارى رفتن در روز جمعه‏ خوب‏ نيست و خوب نبودنش به خاطر نماز جمعه است اما پس از خواندن نماز جائز است و مبارك.»

مرحوم شیخ صدوق(رحمهم الله) روایت کرده که: امیرالمؤمنین(علیه السلام) در روز جمعه خطبه مى خواند و مى فرمود:

«آگاه باشید خداوند این روز را براى شما عید قرار داده است و آن سید تمام روزها و برتر از تمام عیدهاى شماست و خداوند در کتاب خود امر کرده و به سوى ذکر خدا کوشش کنید پس باید با میل و رغبت عظمت این روز را حفظ کنید و نیت خود را براى عبادت در این روز خالص کنید و در روز جمعه زیاد گریه و زارى، دعا و طلب رحمت و آمرزش نمایید.

براى این که خداوند دعاى کسى را که در این روز از خداوند چیزى بخواهد، اجابت مى کند و خداوند کسى را که در این روز نافرمانى او کند و از شرکت در عبادت او تکبر کند; وارد در آتش مى کند چون خداوند «عزّوجلّ» فرموده:

«ادْعُونِى أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِى سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ»؛

مرا بخوانید تا اجابت کنم. به راستى کسانى که از روى تکبر دعا نمى کنند با صورت در آتش مى افتند.

در روز جمعه ساعتى مبارک است که هیچ بنده مؤمنى نیست که در آن ساعت از خداوند چیزى طلب کند، مگر این که خداوند به او مى دهد آنچه را که خواسته است».

ابو بصير گويد: شنيدم از حضرت صادق (عليه السلام) كه مي فرمود:

«همانا مؤمن دعا كند و اجابت دعايش تا روز جمعه‏ [يا روز قيامت‏] به تأخير افتد.»

رسول خدا (ص) فرمودند:

«شب و روز جمعه‏ ۲۴ ساعت است و خدا در هر ساعتى ششصد هزار نفر از آتش آزاد مي فرمايد.» 

هاروى بن مسلم به سندهاى خود از صادق آل محمّد از حضرت محمّد بن عبد اللّه (صلى اللّه عليه و آله) روايت كرده كه فرمود:

«خداى سبحان از بين روزها روز جمعه‏ را انتخاب كرد، از بين شب ها شب قدر را اختيار نمود، از بين ماه ها ماه رمضان را انتخاب فرمود، از بين پيمبران مرا برگزيد، از من على (عليه السّلام) را اختيار كرد و از على حسنين (عليهما السّلام) را برگزيد و از آن دو بزرگوار نه امام را اختيار كرد كه نهمین آنان قائم آنها است، قائم (عليه السّلام) است كه ظاهر و باطن آنان خواهد بود.»

رسول خدا (ص) فرمود:

«به راستى كه روز جمعه‏ سر آمد روزها است و در پيشگاه الهى از روز عيد قربان و عيد ماه رمضان والاتر است پنج خصلت در آن است خداى عزّ و جلّ آدم را آن روز آفريد و در آن روز آدم را به زمين فرود آورد و در آن روز جان آدم را گرفت و در آن روز ساعتى است كه بنده در آن ساعت در خواستى از خدا نكند مگر آنكه خداوند درخواستش را به او مي­دهد تا آنجا كه خواسته‏اش حرام نباشد و همه فرشتگان مقرب الهى و آسمانها و زمينها و بادها و كوهها و بيابانها و درياها روزها جمعه در هراسند از اينكه قيامت بر پا شود.»

حضرت على (عليه السلام) فرمود؛ رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله) فرمودند:

«در هر جمعه براى خانواده خود از ميوه و گوشت چيزى تحفه ببريد تا از آمدن روز جمعه‏ شادمان گردند.»

صلوات های خاصی نیز برای ظهور حضرت بقیه الله در روز جمعه

صلوات های خاصی نیز برای ظهور حضرت بقیه الله (ارواحنا له فداه) در روز پنج شنبه تا پایان روز جمعه ذکر شده است.

شیخ طوسی (رحمه الله) می نویسد: مستحب است بعد از نماز عصر روز پنج شنبه تا آخر روز جمعه بسیار صلوات فرستادن بر پیامبر (صلى اللّه عليه و آله) به این گونه:

«اللهم صلّ علی محمّد و عجّل فرجهم و أهلِک عَدوَّهم مِنَ الجنّ و الانس، مِن الاولینَ و الآخِرین.»

از جمله صلواتی که در روز جمعه پس از نماز صبح و نماز ظهر توصیه گردیده است؛ عبارتند از:

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ لَمْ يَمُتْ حَتَّى يُدْرِكَ الْقَائِم‏»

صلوات دیگری منقول است که در روز جمعه بدین صورت بر پیامبر اکرم (صلى اللّه عليه و آله) صلوات بفرستید:

«اللَّهُمَّ اجْعَلْ صَلَاتَكَ‏ وَ صَلَاةَ مَلَائِكَتِكَ وَ رُسُلِكَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ یا بگویید: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُم‏.»

خواندن صلوات ضراب اصفهانی در عصر جمعه. این صلوات در مفاتیح الجنان در بخش اعمال روز و شب جمعه نقل شده است. سید بزرگوار علی بن طاووس (رحمه الله) می گوید: ذکر صلواتی بر پیامبر و آل او (در عصر جمعه) که از مولایمان حضرت مهدی (ارواحنا فداه) روایت شده است (و به قدری اهمیت دارد که) اگر تعقیب نماز عصر را به خاطر عذری ترک کردی آن را ترک مکن به دلیل جریانی که خداوند ما را بدان مطلع نمود.

اعمال و کارهایی که بهتر است در روز جمعه انجام دهید: 

کوتاه کردن ناخن

از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمود: «ناخن گرفتن در روز جمعه انسان را در برابر بیمارى‌هاى خوره، کورى وپیسى بیمه مى‌کند. واگر در روز جمعه نیاز به گرفتن ناخن‌ها نباشد آن را سوهان بکش تا ریزه‌هایى از آن جدا شود».

ایشان در حدیث دیگری فرمودند: «هر جمعه شارب و ناخن خود را بگیرید واگر ناخن ‌هایتان کوتاه است در روز جمعه آن را سوهان بکشید، تا مبتلا به دیوانگى وخوره وپیسى نشوید».

آموختن مسائل دینی

طلب علم، همواره مورد تأکید بزرگان دین بوده است. از امام صادق علیه السلام روایت شده است که ایشان فرمودند:

«بدا به حال مسلمانی که روز جمعه را در هفته صرف یادگیری مسائل دینی خود نکند و برای این کار، خود را از کارهای دیگر فارغ نسازد.»

صدقه دادن

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

«الصَّدَقَهُ لَیْلَهَ اَلْجُمُعَهِ بِأَلْفٍ وَ اَلصَّدَقَهُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ بِأَلْفٍ»

ثواب صدقه در شب و روز جمعه هزار برابر است.

استغفار کردن

مستحب است در ساعات پایانی روز جمعه ذکر أَسْتَغْفِرُ اللّهَ رَبِّی وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ گفته شود: بعد از عصرِ روز جمعه، هفتاد بار، این ذکر را بخواند تا حق تعالی گناهان او را بیامرزد.

خواندن دعاهایی از صحیفه سجادیه

خواندن دعای «یا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لا تَرْحَمُهُ الْعِبادُ» و دعای «اَللّهُمَّ هذا یَوْمٌ مُبارَکٌ» را که هر دو از دعاهای صحیفه کامله سجّادیه هستند، در روز جمعه سفارش شده است.

خواندن دعای سمات

دعای سمات ازجمله دعا‌هایی است که خواندن آن در روز جمعه، سفارش شده و از ارزش و جایگاه بسیاری برخوردار است، زمان مناسب خواندن این دعا، غروب روز‌های جمعه است. دعای سمات از زبان امام باقر علیه السلام روایت ‌شده است.