نویسنده: مریم میرهاشمی
بروزرسانی: 8 آبان 1400
ستاره | سرویس عمومی – آبانگان یکی از جشن‌های ایرانی است که در ستایش و نیایش ایزدبانو آناهید که ایزد آب‌های روان بوده، برگزار می‌شده است. زمان برگزاری این جشن در آبان روز از آبان برابر با روز دهم آبان است.
| جشن آبانگان |
|
| تاریخ |
۱۰ آبان
|
| علت نامگذاری | روایات متعددی برای نامگذاری این روز آمده است از جمله پایان چندین سال خشکسالی – پایان جنگ و ساختن کاریزها و نهر‌های ویران شده به دستور افراسیان تورانی و … |
تاریخچه جشن آبانگان
روز دهم آبان در تقویم زرتشتى به نام «آبان» است و اکنون در گاهشمارى جدید این روز، ۶ روز به عقب آمده و ۴ آبان شده است. دلیل این تفاوت این است که در گاهشمارى قدیم، همه ماه‌هاى سال ۳۰ روز بودند و حالا که شش ماه نخست سال ۳۱ روزه است، این روزها تغییر مى‌کنند.
همچنین درباره پیدایش جشن آبانگان روایت است که در پى جنگ هاى طولانى بین ایران و توران، افراسیاب تورانى دستور داد تا کاریزها و نهرها را ویران کنند. پس از پایان جنگ پسر تهماسب که «زو» نام داشت دستور داد تا کاریزها و نهرها را لایروبى کنند و پس از لایروبى، آب در کاریزها روان گردید. ایرانیان آمدن آب را جشن گرفتند. در روایت دیگرى آمده است که پس از هشت سال خشکسالى، در ماه آبان باران آغاز به باریدن کرد و از آن زمان جشن آبانگان پدید آمد.
در برگردان فارسی آثارالباقیه ابوریحان بیرونی می‌خوانیم:
«…آبان روز دهم آبان ماه است و آن را عید می‌دانند که به جهت همراه بودن دو نام، آبانگان می‌گویند. در این روز زو Zoo پسر طهماسپ از سلسله پیشدادیان به شاهی رسید، مردم را به کندن قنات‌ها و نهرها و بازسازی آنها فرمان داد، در این روز به کشورهای هفت‌گانه خبر رسید که فریدون، بیوراسب (ضحاک – آژی دهاک) را اسیر کرده، خود به پادشاهی رسیده و به مردم دستور داده است که خانه و زندگی خود را دارا شوند...»
در روایت دیگرى آمده است كه پس از هشت سال خشكسالى در ماه آبان باران آغاز به باریدن كرد و از آن زمان جشن آبانگان پدید آمد.
زرتشتیان نیز در این روز همانند سایر جشن‌ها به آدریان‌ها (آتشكده‌ها) مى‌روند و پس از آن براى گرامی‌داشت مقام فرشته آب‌ها، به كنار جوى‌ها و نهرها و قنات‌ها رفته و با خواندن اوستاى آبزور (بخشى از اوستا كه به آب و آبان تعلق دارد) كه توسط موبد خوانده مى‌شود، اهورامزدا را ستایش كرده و درخواست فراوانى آب و نگهدارى آن را كرده و پس از آن به شادى مى‌پردازند. جالب این‌جاست كه مى‌گویند اگر در این روز باران ببارد، آبانگان به مردان تعلق گرفته و مردان تن و جان خویش را به آب می‌سپارند و اگر بارانى نبارد، آبانگان زنان است و زنان آب‌تنى مى‌كنند.
آشنایی با جشن آبانگان
زرتشتیان نیز در این روز همانند سایر جشن‌ها به آدریان‌ها (آتشكده‌ها) می‌روند و پس از آن براى گرامی‌داشت مقام فرشته آب‌ها، به كنار جوی‌ها و نهرها و قنات‌ها رفته و با خواندن اوستاى آبزور (بخشى از اوستا كه به آب و آبان تعلق دارد) كه توسط موبد خوانده می‌شود، اهورامزدا را ستایش كرده و درخواست فراوانى آب و نگهدارى آن را كرده و پس از آن به شادى می‌پردازند.
هدف از برگزاری جشن آبانگان
در جشن آبانگان، پارسیان به ویژه زنان در کنار دریا یا رودخانه‌ها، فرشته آب را نیایش می‌کنند. ایرانیان کهن آب را پاک (مقدس) می‌شمردند و هیچگاه آن را آلوده نمیکردند و آبی را که اوصاف سه‌گانه‌اش (رنگ – بو – مزه) دگرگون می‌شد برای آشامیدن و شست‌وشو به کار نمی‌بردند. جشن آبانگان در ستایش فرشته آب های روان بر پا شده است و در دهم آبان ماه هر سال برگزار می‌شود این جشن در نیایش ایزدبانو آناهید است که هدف از برگزاری این جشن‌ها در ایران باستان گردهمایى مردم در کنار هم سرور و شادمانى و همچنین کمک به بینوایان است و زنان در این روز در کنار آب های روان به دعا و نیایش می‌پردازند.
آبان یکی از ماه‌های نیکو در ایران باستان بوده است. هم اکنون نیز ماه میانه پاییز برای متولدین این ماه بسیار جذاب است. اگر متولد ماه آبان هستید یا در اطراف خود آبان ماهی دارید می‌توانید با مجموعه متن تولد آبان ماهی ها او را شگفت زده نمایید.
