نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 1 خرداد 1400
ستاره | سرویس روانشناسی – اختلال دوقطبی یا افسردگی جنونی یک بیماری روانی است که مشخصه اش نوسان شدید خلق و خو، شامل حالت های هیجانی بالا (شیدایی) و افسردگی است.
اختلال دوقطبی یک بیماری درازمدت است لذا درمانی طولانی مدت را می‌طلبد. اختلال دوقطبی می‌تواند بسیار نوسان دار باشد (از افسردگی به شیدایی یا برعکس) بنابراین ممکن است مرتبا نوع درمان عوض شود. گاهی درمان ضد افسردگی و گاهی درمان ضد شیدایی انجام می‌گیرد. آنچه در این درمان ثابت می‌ماند درمان تثبیت کننده خلق است.
درمان دارویی اختلال دوقطبی
- مهمترین داروهای تثبیت کننده خلق شامل : لیتیوم، سدیوم والپروئات، وکاربامازپین و لاموتریژین است که توسط روانپزشک با توجه به خصوصیات بیماری و خود بیمار انتخاب می‌شود.
ليتيوم به مدت پنجاه سال است که به عنوان تثبيت کننده حالت خلقي به کار مي‌رود. اما چگونگي عملکرد آن هنوز مشخص نيست. از ليتيوم براي درمان هر دونوع افسردگي و شيدايي استفاده مي‌شود. درمان با ليتيوم بايد توسط روانپزشک شروع شود. تعيين مقدار دقيق ليتيوم در بدن لازم است زیرا مقدار کم آن بي اثر و مقدار زياد آن سمي است. بنابراين شما بايد به طور مرتب در چند هفته اول آزمايش خون دهيد تا مطمئن شويد که از مقدار مناسبي استفاده مي‌کنيد. با ثابت شدن مقدار دارو پزشک شما مي‌تواند ليتيوم را همراه با آزمايش خون منظم براي شما تجويز کند.
مقدار ليتيوم در خون به مقدار آب بدن بستگي دارد. اگر آب بدن کم شود مقدار ليتيوم در خون بالا رفته و احتمال بروز اثرات منفي آن و يا حتي اثرات سمي آن وجود دارد. بنابراين بسيار مهم است که:
- آب بسيار بنوشيد. مخصوصا در مواقعي که هوا گرم است و يا فعاليت شما زياد است.
- چايي و قهوه کمتر مصرف کنيد. چون آنها باعث افزايش ادرار مي‌گردند. حداقل سه ماه يا بيشتر طول مي‌کشد تا اثرات ليتيوم پديدار شود. در اين مدت با اينکه تغيير حالت روحي شما ادامه دارد بايد به خوردن قرصهاي ليتيوم ادامه دهيد.
- ممکن است همزمان داروهای دیگری نیز استفاده شوند ازجمله داروهای کاهنده یا افزاینده میل جنسی، داروهای ضد افسردگی (از جمله SSRIs,TCAs,bupropion,…) خواب آورها، ضداضطراب‌ها، وداروهای ضدسایکوز (کوئتیاپین، الانزاپین، ریسپریدون و آریپیپرازول) در مواردی‌که روانپریشی نیز بر دردهای بیمار افزوده شده باشد.
- مصرف داروهای ضد افسردگی از قبیل فلوکستین، سرترالین، فلووکسامین، سیتالوپرام، ونلافاکسین و دولوکستین در درمان اختلال دوقطبی با رعایت نکاتی می‌بایست انجام پذیرد. این داروها در درمان اختلالی به نام افسردگی اساسی مؤثرند، اما در تجویزشان برای افراد افسرده‌ای که مبتلا به اختلال دوقطبی هستند (یعنی فرد افسرده‌ای که در گذشته دوره‌ای از شیدایی یا نیمه‌شیدایی را گذرانده است) باید احتیاط شود. روانپزشک می‌تواند آنها را در موارد خاصی در همراهی با سایر داروهای درمان کننده اختلال دوقطبی تجویز کند، اما مصرف خودسرانه داروهای ضدافسردگی ممکن است سلامت بیمار را به خطر بیندازد.
در این افراد، گاهی مصرف داروی ضد افسردگی منجر به دوره جدیدی از نیمه‌شیدایی یا شیدایی می‌شود. ایمیپرامین، آمی‌تریپتیلین، نورتریپتیلین و دزیپرامین، برخی از داروهای ضد افسردگی‌اند که بیشتر باعث بازگشت دروه شیدایی در فرد بیمار می‌گردد.
مصرف دارو را قطع نکنید
هنگامی که حال شخص بر اثر مصرف دارو بهتر می‌شود غالبا مصرف دارو را قطع می‌کند که این اغلب موجب بازگشت و عود مجدد می‌گردد. این مشکل رایجی است که در درمان بیماری دوقطبی وجود دارد که متخصصان به آن اصطلاحا اطاعت از درمان می گویند. به زبان ساده تر، لازم و واجب است که بیمار درمان تجویز شده را فارغ از هر پیشرفتی در حال خود تا زمان مشخص شده ادامه دهد.
درمان بیماری اختلال دوقطبی با استفاده از مواد طبیعی
- توت‌ها: انواع توت، تمشک، زغال اخته و… سرشار از ویتامین C می‌باشند. تحقیقات مشخص کرده است که ویتامین C به تنظیم سطح کورتیزول و جلوگیری از افزایش آن کمک می‌کند. کورتیزول یک هورمون استرس است که از غده آدرنال ترشح می‌شود. در صورت افسردگی و اضطراب، سطح کورتیزول در بدنتان افزایش می‌یابد که موجب فعال شدن پاسخ استرس، افزایش ضربان قلب و فشارخون، و سرکوب سیستم ایمنی می‌گردد. اثرات بلندمدت سطح بالای کورتیزول شامل افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی، افسردگی و بروز مشکلات در خواب است.
- غلات: غلات برای قلب بسیار سودمندند در عین حال نیز می‌توانند اثر آرام‌بخش بر خلق‌وخوی افراد داشته باشند. مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده مثل برنج قهوه‌ای، نان گندم کامل و غیره می‌تواند تولید سروتونین در مغز را تحریک نماید. بسیاری از تحقیقات نشان داده‌اند که کمبود سروتونین بر خلق‌وخو تأثیر داشته و منجر به بروز افسردگی و اضطراب می‌گردد.
- لبنیات: لبنیات مانند شیر، ماست و پنیر دارای منابع فراوان ریبوفلاوین هستند. دریافت مقادیر به اندازه کافی از این ویتامین، سیستم‌های سنتز و ترشح پروتئین را تحت کنترل نگه می‌دارد. در صورت کمبود ریبوفلاوین، این سیستم دچار اختلال شده، در نتیجه واکنش‌های استرس‌زا رخ خواهد داد.
- سیب، پرتقال، موز: این میوه‌ها مانند انواع توت‌ها حاوی فیبر و مقادیر بالایی ویتامین C هستند و می‌توانند موجب بهبود عملکرد سیستم ایمنی شوند. همچنین، موز حاوی اسیدآمینه تریپتوفان است که می‌تواند در بدن به هورمون سروتونین تبدیل شود. این هورمون باعث احساس آرامش و نشاط می‌گردد.
- چای گیاهی: انواع مختلف چای‌های آرام‌بخش در بازار موجودند که می‌توانند باعث کاهش اضطراب و نگرانی شوند. بابونه قرن‌هاست که به‌عنوان یک درمان سنتی برای ناراحتی معده، اضطراب و بی‌خوابی استفاده می‌شود. افزودن مقدار کمی شیر به چای بابونه می‌تواند اثرات آرام‌بخشی آن را تقویت نماید.
- شکلات تیره: شکلات تیره همانند انواع توت، سطح کورتیزول (هورمون استرس)، به‌علاوه هورمون‌های اپی نفرین و نوراپی نفرین را که موجب بروز احساس اضطراب و عصبانیت در شما می‌شوند، کاهش می‌دهد. علاوه بر این، شکلات تیره مغزتان را تحریک می‌کند که موادی به نام اپوئیدها را تولید کند. این مواد به شما کمک می‌کنند که احساس بهتری داشته باشید.
روش‌های درمانی روانشناسی
از نقش روان درمانی در درمان نباید غافل شد چه بسا بسیاری از علائم تشدید کننده، مشکلات بوجود آمده از بیماری، کاهش اعتماد به نفس، اضطراب داشتن این بیماری، استفاده از روان درمانی در زندگی بیمار بسیار حائز اهمیت است. در فاصله بين دوره های شيدايی يا افسردگی، درمانهای روانشناسی می‌تواند موثر باشد. اين درمانها بايد حدود ۱۶ جلسه يک ساعته به مدت ۶ تا ۹ ماه باشند.
- درمانهای روانشناسی اختلال قطبی شامل موارد زیر است
- تربيت روانی (Psycho education) دانستن بيشتر در مورد اختلالات دوقطبي
- تحت نظر داشتن حالت روحي کمک کردن به شما برای شناخت زمانهای تغيير حالت روحي
- استراتژی خلقی کمک کردن برای جلوگيری از تغيير حالت روحی به شيدايی يا افسردگی کامل
- کمک براي افزايش مهارتهاي سازگاری
- شناخت و رفتار درماني(CBT) برای افسردگی
- اگر بیمار قادر و علاقه‌مند به داشتن بینش نسبت به تعارض‌های زمینه‌ای باشد که می‌تواند اپیزودهای مانیک را شروع و ادامه دهد، این درمان می‌تواند در بهبود و تثبیت وضعیت بیماران مفید واقع گردد. همچنین می‌تواند به بیماران کمک کند که مقاومت به دارو را در خود متوجه شوند و بنابراین پذیرش درمان را افزایش می‌دهد.
مدت درمان اختلال دوقطبی
مدت زمان درمان اولیه این بیمار با توجه به عدم شدید بودن آن معمولا در مدت زمان ۹ ماه تا یکسال انجام می‌گیرد ولی در مواردی که اختلال دوقطبی بسیار شدید بوده وفرد را در زندگی و اجتماعیش دچار مشکل کند (عود مکرر دوره‌ها، دوره جنون، استفاده از الکل يا مواد مخدر، داشتن استرس در خانه يا محل کار) درمان برای ۲ تا ۵ سال ادامه می‌یابد. در مواردی هم که بیماری مجددا عود کند درمان طولانی مدت خواهد بود.
محمد
نکات توضیح داده شده بسیار عالی بود