عمل تغییر جنسیت؛ همه چیز درباره تطبیق جنسیت ترنس ها

ستاره | سرویس روانشناسی – عمل تغییر جنسیت یا به عبارت صحیح تر؛ تطبیق و بازتایید جنسیت، مراحلی است که افراد ترنس که از جدایی بدن و روح شان رنج می‌برند انجام می دهند تا بتوانند با تطبیق روح و بدن خود به آرامش برسند و از فشارهای روانی که از همه سو به آن‌ها وارد می‌شود رها شوند. اما فتوای مراجع در مورد تغییر جنسیت چیست؟ عوارض تغییر جنسیت زن به مرد شامل چه مواردی است؟ و اصلا عمل تغییر جنسیت چگونه انجام می‌شود؟

عمل تغییر جنسیت چه مراحلی دارد؟

• تغییر جنسیت مرد به زن

در تغییر جنسیت مرد به زن، از یک سال قبل تجویز هورمون زنانه یا همان استروژن شروع می‌شود، آن خود نیز کمک به ایجاد ظاهر زنانه می‌کند. 

برای انجام این کار دو عمل جراحی مهم «واژینوپلاستی» و «والوپلاستی» انجام می‌گیرد. در عمل واژینوپلاستی، با پیوند پوست، کانال واژنی ساخته می‌شود. همچنین جراحان به کمک پوست آلت مردانهٔ فرد کلیتوریس را می‌سازند.

اما در عمل والووپلاستی، بخش بیرونی واژن یا همان فرج (vulva) به کمک پوست ناحیهٔ تناسلی مردانه ساخته می‌شود. در این عمل تمام بخش‌های واژن به جز کانال آن ساخته می‌شود. 

عمل دیگری نیز برای تغییر جنسیت مرد به زن وجود دارد و آن «ارکیدکتومی» (Orchiectomy) است. در این عمل، بیضه‌های فرد برداشته می‌شود. ارکیدکتومی به تنظیم هورمون‌های جنسی بدن کمک می‌کند زیرا پس از برداشته شدن بیضه‌ها، سطح تستوسترون یا هورمون مردانه بسیار کاهش یافته و تقریبا به صفر می‌رسد.

در راستای ایجاد ظاهری زنانه برای ترنس زن، عمل‌هایی همچون جراحی گذاشتن سینه، برداشتن سیب گلو که عضوی مردانه است، و عمل‌هایی از این قبیل وجود دارد.

• تغییر جنسیت زن به مرد

پیش از انجام عمل‌های جراحی، ترنس مرد، تحت درمان جایگزین تستوسترون قرار می‌گیرد. 

عمل «هیسترکتومی» یا برداشتن رحم به دو روش انجام می‌گیرد. هیسترکتومی جزیی که در آن رحم برداشته می‌شود و هیسترکتومی کامل، که در این عمل گردن رحم نیز برداشته می‌شود.

عمل «سالپینگو اوفورکتومی دوجانبه» (bilateral salpingo-oophorectomy یا BSO) نیز جراحی است که در آن تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ راست و چپ برداشته می‌شود.

و اما عمل متویدیوپلاستی (Metoidioplasty) نوعی عمل جراحی برای ساختن آلت تناسلی مردانه است. قبل از انجام این عمل، فرد هورمون دریافت می‌کند تا کلیتوریس بزرگ شده و برای این هدف آماده شود. در حین عمل، جراح، واژن را هم برمی‌دارد. همچنین حالب را در آلت تناسلی مردانه قرار داده و طول آن را افزایش می‌دهد. 

نوعی جراحی دیگر برای تغییر جنسیت زن به مرد وجود دارد و آن «فالوپلاستی» (Phalloplasty) است. در این عمل با پیوند پوست از بازو، شکم یا ران آلت تناسلی ساخته می‌شود. جراح در حین این عمل، واٰژن را برمی‌دارد (واژینکتومی) و طول حالب را افزایش می‌دهد. تفاوت فالوپلاستی و متویدیوپلاستی این است که در فالوپلاستی آلت تناسلی بزرگتر خواهد بود اما به خودی خود نعوظ پیدا نمی‌کند اما در متویدیوپلاستی آلت تناسلی می‌تواند به‌خودی‌خود نعوظ پیدا کند، اما اندازه آن کوچک است. همچنین فالوپلاستی نیاز به چندین بار جراحی دارد و هزینه‌ی آن بیشتر است. 

عمل دیگری برای ایجاد کیسه بیضه نیز وجود دارد به نام «اسکروتوپلاستی» (Scrotoplasty) که در کنار عمل‌های متویدیوپلاستی یا فالوپلاستی می‌تواند انجام گیرد. در این عمل، جراح مکان لبه بزرگ را تغییر می‌دهد تا کیسه بیضه ایجاد شود سپس داخل کیسه‌ها بیضه‌های سیلیکونی ایمپلنت قرار می‌دهد.

نکته: در جراحی تغییر جنسیت، سن حائز اهمیت است. متخصصان معمولاً سن ۱۸ تا ۲۱ سالگی را برای انجام عمل جراحی مناسب می‌دانند. دلیل انتخاب این سن آن است که در این دوره فرآیند بلوغ فرد خاتمه یافته و احتمالاً جراحی موفقیت آمیزتری انجام خواهد شد.

روند قانونی عمل تغییر جنسیت در کشور ایران چگونه است؟

بهترین کشور برای عمل تغییر جنسیت

افراد بسیاری از کشورهای دیگر، مخصوصا کشورهای همسایه ایران، برای تغییر جنسیت به ایران می‌آیند، برخی از آنها ایران را «بهشت ترنس ها» می‌نامند؛ زیرا بر اساس مسائل قانونی و فقهی و فتوای برخی علما، مجوز تغییر جنسیت به افراد متقاضی مشمول احکام صادره در کشور داده می‌شود، در حالی که در برخی کشورها، حتی کشورهای غیر مسلمان، این مجوز به سختی صادر می‌شود. همچنین هزینه عمل جراحی تغییر جنسیت در ایران کم تر از بسیاری از کشورهای جهان است. مشهد و تهران سرشناس ترین جراحان این حوزه را دارند.

برخی تایلند را بهشت ترنس سکشوال ها می دانند؛ کشور تایلند مرکز انجام عمل جراحی تغییر جنسیت است. بسته به پزشک انتخابی قیمت و مقدمات قانونی این عمل در تایلند متفاوت است. بعضی از پزشکان بدون مجوز قضایی هم حاضر به تغییر جنسیت هستند، عده ای از آنها به مجوز روانپزشک فرد اکتفا می‌کنند و آنهایی که حرفه ای تر هستند، صرفا با گزارش و تاییدیه پزشکی قانونی کشور محل سکونت بیمار حاضر به جراحی می‌شوند. با این حال، مشکل در تغییر مدارک شناسایی هنگام بازگشت به کشور باعث می‌شود کمتر بیمار ایرانی برای درمان راهی تایلند شود.

و اما برای زندگی افراد ترنسسکشوال پس از عمل تطبیق جنسیت یا حتی قبل از آن، بسیاری افراد «امریکا» را مناسب‌تر می‌دانند. البته هزینه عمل در این کشور سرسام آور است اما شرایط زندگی ترنس‌ها، از نظر موقعيت‌های شغلی، همچنین موقعیت های اجتماعی و خانوادگی از لحاظ فرهنگی برای افراد تی اس بهتر است. در اکثر ايالت های امريکا بعد از عمل تغییر جنسیت، این افراد می‌توانند گواهی تولد و انواع مدارک قانونی جديد داشته باشند و از تمام حقوق قانونی يک زن يا مرد در جامعه مثل ازدواج و … برخوردار باشند. همچنین دولت امريکا براي حقوق شهروندي اين افراد تلاشهای زيادي انجام داده و امروزه در بسياري از شهرهای بزرگ امريکا قوانينی در جهت مورد تبعيض واقع نشدن اين افراد وضع شده است.

قیمت عمل تغییر جنسیت چقدر است؟

جراحی تغییر جنسیت به دو صورت جراحی تغییر جنسیت مرد به زن و جراحی تغییر جنسیت زن به مرد می باشد. این دو جراحی به دو شیوه کاملاً متفاوت انجام می شوند و بنابراین هزینه هر کدام متفاوت است. هزینه این جراحی وابستگی زیادی به ترجیح بیمار دارد. برخی بیماران شاید بخواهند بعضی از جراحی ها یا روش های تراپی را انجام ندهند که در این صورت بر هزینه تمام شده جراحی تغییر جنسیت تاثیر می گذارد.

به عنوان مثال در سال ۹۸ طی گفتگویی که با دکتر بقایی که عمل تغییر جنسیت mtf (تغییر جنسیت مرد به زن) را انجام می‌دهد بیان شده: اگر این عمل در بیمارستان‌های دولتی انجام شود حدودا ۵ میلیون تومان باید هزینه دریافت شود، اما اگر در کلینیک‌های خصوصی انجام شود هزینه اش تقریبا بالای ۲۰ میلیون تومان می‌شود. این هزینه عمل روده‌ای است، هزینه جراحی پوستی در کلینیک خصوصی حدود ۱۰ میلیون تومان است.

نظر و فتوای مراجع در مورد تغییر جنسیت چیست؟

• امام خمینی:
  ظاهر آن است که تغییر جنس مرد به زن به واسطه عمل جراحی و بالعکس حرام نیست.
• آیت‌الله مکارم شیرازی:
  تغییر جنسیت ذاتاً خلاف شرع نیست ولی باید از مقدمات مشروع استفاده شود؛ یعنی برای این کار نگاه به اندام تناسلی و لمس آن مگر در حد ضرورت لازم نباشد.
• آیت الله بهجت(ره):
  بر فرض امکان جایز نیست.
• آیت الله خامنه ای:
  عمل مزبور فی نفسه مانع ندارد ولی از حرام‌های جانبی آن باید احتراز شود.
• آیت الله سیستانی:
  فی حدّ نفسه مانعی ندارد ولی با عملیات تغییر جنسیت ظاهراً به طور حقیقی زن مرد نمی‌شود و بالعکس و نیز این عملیات مقارنات و مقدمات حرام دارد و لذا جایز نیست.
• آیت الله صافی گلپایگانی:
  در فرض امکان و تحقّق خارجی آن، احکام متعدّده بر آن مترتّب می‌شود.
• آیت الله فاضل لنکرانی(ره):
  فی نفسه، مانعی ندارد و در صورتی که تحقق پیدا کند حکم جنس جدید را پیدا می‌کند.