بخشیدن خود؛ چگونه خود را ببخشیم؟

ستاره | سرویس روانشناسی – هیچ انسانی بی نقص و عیب نیست. خطا و اشتباه جز جدانشدنی زندگی انسان‌هاست و بخشش راهکاری برای رها شدن از عذاب وجدان ناشی از تقصیر و اشتباه است. شاید در وهله اول به نظر رسد که بخشش دیگران کاری بسیار دشوار است ولی این را بداند بخشیدن خود بسیار دشوارتر از بخشیدن دیگران است، اما چرا؟ 

اوضاع همیشه بر وفق مراد نیست. فعالیت‌ها و اعمال ما اگرچه در اغلب موارد بازتابی از شخصیت ما هستند، اما همیشه هم اینطور نیست. بخشیدن خودمان همیشه از بخشیدن دیگران دشوارتر است. انگار ما آنقدرها که به خودمان سخت می‌گیریم، در مورد دیگران اینطور نیستیم.

 

 

فراموش نکنید که «ما باید خود را ببخشیم، چون لایق آن هستیم و زندگی ادامه دارد…» محققین می گویند: «بخشش می‌تواند استرس را کاهش دهد و در نتیجه منجر به تقویت سیستم ایمنی بدن شود.» آن‌ها در ادامه مطالعاتشان می گویند: «بخشندگی (به ویژه بخشیدن خود) می‌تواند باعث تسکین بیماری‌ها و اختلالات روانی مثل افسردگی و اضطراب شود و با کم کردن خشم‌های درونی، منجر به سلامت روح و قلب و سلامت عمومی بدن شود.»

 

چرا خودمان را نمی‌بخشیم؟

دلایل مختلفی باعث می شوند که یک فرد نتواند به راحتی خود را ببخشد. از جمله این دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس ترحم نسبت به خود

بزرگ‌ترین مانعی که بر سر راه بخشش خودمان وجود دارد، تمایل ما به رهایی خود از حس گناه است. مسئله فقط این نیست که چون می‌دانیم کار اشتباهی انجام داده‌ایم، حس بدی داریم. همه این را می‌دانند. اما برخی از ما در واقع آن احساسات بد را مانند یک پتو دور خودمان می‌پیچیم، سرمان را زیر آن می‌بریم و از ماتم‌گرفتن دست برنمی‌داریم.

حق دارید که تعجب کنید اما بعضی از ما دقیقا همین کار را می‌کنیم. ماتم‌گرفتن کاری است که فرد قربانی باید انجام دهد، نه شخص خطاکار. اما برخی از ما از آن احساسات بد مانند یک طلسم برای دور کردن عواقب بد اعمال‌مان استفاده می‌کنیم. ما گوشه‌ای کز می‌کنیم و می‌گوییم: چقدر حالم بد است؟ من بیچاره هستم! من قابل‌ترحم هستم! عادلانه نیست که بیش از این مجازات شوم!

• احساسات

گاهی ممکن است نه‌تنها برای کارهای خود احساس گناه و تنفر از خود کنید، بلکه نسبت به افکار و احساسات‌تان نیز احساس شر‌مندگی داشته باشید. برای مثال، آرزوی اینکه دیگران آزار یا آسیب ببینند، ممکن است سبب احساس گناه شود. خشم، حسادت، شهوت و حرص و طمع احساساتی هستند که می‌توانند منجر به احساس گناه یا پشیمانی شوند. ممکن است بخشیدن خود به خاطر داشتنِ چنین افکاری، تا اندازه‌ای دشوار باشد زیرا گاهی کاملاً نسبت به این احساسات آگاه نیستیم.

 

 

• افکار نادرست

بخشش صرفاً به معنای نادیده گرفتن یک مشکل نیست. مفهوم بخشش چیزی فراتر از این را نیز به دنبال دارد. متأسفانه تصورات غلط بسیاری در رابطه با بخشش خود وجود دارد که مانع بزرگی در این مفهوم زیبا خواهند بود، برای مثال بسیاری از افراد فکر می‌کنند اینکه شما بتوانید قادر به بخشش خود باشید نشانه ضعف درونی‌تان است. در صورتی که توانایی گسترش همدلی و درک در زمان آسیب و مشکل هرگز آسان نیست. در بسیاری از موارد، بخشش بسیار سخت‌تر از آن است که به خودتان اجازه دهید که در خشم و پشیمانی باقی بمانید.

• مرور مکرر مسئله

بسیاری از افراد به طور طبیعی احساسات منفی درون خود را بار‌ها و بار‌ها مرور می‌کنند. این افراد در این شرایط، روند موقعیت را برای اطرافیانشان تعریف و یا بهتر است بگوییم اعتراف می‌کنند تا با این کار خود را به چالش بیشتری بکشند. معمولاً افرادی که آمادگی ایجاد تغییراتی را در درون خود ندارند سخت می‌توانند خودشان را ببخشند، اما در عوض به چیزی شبیه به بخشش دست می‌یابند که در آن به جای آنکه اشتباه خود را بپذیرند و دست به تغییر خود بزنند، ترجیح می‌دهند که آن را نادیده بگیرند و یا برایش بهانه‌تراشی کنند.

 

به این ۱۱ دلیل سعی کنید که خود را ببخشید

• بخاطر گذشته‌تان
• بخاطر روابط شکست‌خورده‌تان
• بخاطر ضعف‌هایتان
• بخاطر اشتباهات جزئی‌تان
• بخاطر آدم‌هایی که قضاوتشان کردید
• بخاطر امیدها و آرزوهای نابود‌شده‌تان
• بخاطر انتقاداتی که از خودتان کردید
• بخاطر پل‌هایی که پشت سر خراب کرده‌اید
• بخاطر کاستی‌هایتان در محل‌کار
• بخاطر زمان‌هایی که خودخواهی کردید
• بخاطر وقت‌هایی که تنبلی کردید

نبخشیدن خود، رابطه مستقیمی با فقدان عزت نفس دارد. عزت نفس به ما کمک می‌کند تا خود را دوست بداریم، به خود عشق بورزیم و برای رشد و ارتقای شخصی‌مان تلاش کنیم. کسی که دارای عزت نفس است به خود افتخار می‌کند زیرا به خود نمره بالایی در داشتن ارزش‌ها و ایده‌آل‌های ذهنی‌اش می‌دهد. چنین فردی می‌تواند خود را ببخشد و می‌داند که انسان‌ها دچار اشتباه می‌شوند و خطاها و اشتباهات تا حد زیادی در درک بهتر ابعاد مختلف زندگی به کمک انسان می‌آیند.

 

 

بخشیدن خود؛ چگونه خود را ببخشیم؟

• مسئولیت

مسئولیت کارهای خود را بپذیرید. محققان اظهار می‌کنند پذیرفتن مسئولیت کارها، نخستین گام در بخشش درست خویشتن است. با قبول مسئولیت و پذیرفتن اینکه کارهایی انجام داده‌اید که سبب آزار دیگران شده است، می‌توانید از احساسات منفی مانند پشیمانی و احساس گناه دوری کنید.

• پشیمانی

به خودتان اجازه دهید تا احساس پشیمانی کنید. احساس گناه همیشه بد نیست؛ به شما اجازه می‌دهد در مورد عواقب کارهایتان بیاندیشید، نسبت به دیگران احساس همدلی داشته باشید، و به دنبال راه‌هایی برای بهبود خودتان بگردید. کلید کار این است که به خودتان اجازه دهید بدون احساس گناه، پشیمانی را تجربه کنید.

• بازگشت

کارهایتان را جبران کنید. یک راه برای گذشت از اشتباهات‌تان، تصحیح آن‌هاست. به خاطر کارهای اشتباه معذرت‌خواهی کنید و به دنبال راه‌هایی برای جبران نسبت به کسانی باشید که به آن‌ها صدمه زده‌اید.

• تجدید

کارهای مثبتی را پیدا کنید که به شما انگیزه دهد تا به جلو حرکت کنید‌. چگونه می‌توانید با این تجربه به فرد بهتری تبدیل شوید؟ چه کارهایی را می‌توانید انجام دهید تا از بروز دوبارۀ این رفتارها در آینده جلو‌گیری کنید؟ بخشش خود اغلب نیازمندِ راهی برای یاد‌گیری از تجربۀ خود و رشد به‌مثابه یک انسان است.

کلام آخر

دست از سرزنش کردن خود برداریم و سعی کنیم که خود را دوست بداریم. زمانی که به ارزش‌های درونیمان واقف شویم، عشق و احترام در وجودمان متبلور خواهد شد. درک خواهیم کرد که با تکیه بر خود می‌توانیم رو به جلو حرکت کرده و در مسیری که گام برمیداریم موفق شویم. کسی که عزت نفس کافی ندارد و خود را به اندازه کافی ارزشمند و لایق بخشش نمی‌داند، مدام در تونل‌های پیچ‌درپیچ و تاریک شکست سرگردان خواهد بود. خوشبختانه همیشه راه چاره‌ای برای هر مشکلی وجود دارد. فقط باید در مسیر درست حل مسايل قرار بگیریم. با شناسایی مشکل و یافتن راه حل مناسب آن می‌توان به بخشیدن خود اقدام کرد و برای شکوفایی و شادی تلاشی دوباره از سر داد.

پیشنهاد می کنیم در این راستا مقالات تکنیک های کاربردی فراموش کردن گذشته و  چگونه با عذاب وجدان و احساس گناه کنار بیاییم؟ را نیز بخوانید.