تفاوت شهر و شهرستان چیست؟

ستاره | سرویس علوم – تفاوت شهر و شهرستان در مواردی است که برای بررسی آن باید در ابتدا به تقسیمات کشوری مناطق پرداخته شود تا در نهایت به تفاوت‌های شهر و شهرستان پی ببریم. در تقسیمات کشوری، ایران از ۳۱ استان، ۴۲۹ شهرستان، ۱۰۵۷ بخش و ۱۲۴۵ شهر تشکیل شده است. 

۱- تقسیم بندی شهرستان

در تقسیم بندی کشوری ایران، شهرستان کوچک­تر از استان و بزرگ‌تر از بخشاست. در واقع هر استان به چندین شهرستان و هر شهرستان به چندین بخش تقسیم می‌گردد.

۲- تعریف قانونی شهرستان

شهرستان بر اساس تعریف ماده ۷ قانون تعاریف و ضوایط تقسیمات کشوری، عبارت است از واحدي از تقسيمات كشوري با محدوده جغرافيايي معين كه از به هم پيوستن چند بخش هم­جوار كه از نظر عوامل طبيعي، اجتماعي، اقتصادي، سياسي و فرهنگي واحد متناسب و همگني را به وجود آورده‌اند.

تبصره اول این قانون حداقل جمعیت شهرستان با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و پراکندگی کشور، دو ترکم زیاد ۱۲۰ هزار نفر و تراکم متوسط ۸۰ هزار نفر می باشد.

در تبصره دوم این قانون گفته شده در نقاط كم تراكم، دور افتاده، مرزي، جزايري و كويري با توجه به كليه شرايط اقليمي، سياسي، اقتصادي و اجتماعي تا حداقل ۵۰ هزار نفر با تصويب هيئت وزيران و در موارد استثنايي با تصويب مجلس شوراي اسلامي مي‌تواند كمتر از ۵۰ هزار نفر باشد.

شهر چیست؟

شهر منطقه‌ای است با حدود قانونیکه در محدودهجغرافیایی بخش واقع شده و اغلب ساکنان دائمی آن، در مشاغل تجارت، صنعت،خدماتو فعالیت‌های اداری، اشتغال داشته و مرکز مبادلات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی است، بنابراین شهر، با دو عامل اشتغال بیشتر و تولیدبیشترکالا و خدمات نیز، توصیف می‌شود. شهرها دارای سیستم های بهداشتی، آب، برق، مسکن و حمل و نقل هستند.

نمایی از شهر اصفهان

۱- تقسیم بندی شهر

شهر نیز به همراه دهستان ها و روستاهای آن، یک بخش را تشکیل می‌دهند. در تعریف شهر، دو ملاک مهم در نظر گرفته می‌شود: تعیین اندازه شهر و اندازه جمعیت آن. شهر از لحاظ علوم مختلف، تعاریف متفاوتی دارد؛ مورخان با توجه به قدمت، شهر را تعریف می‌کنند ولی از نظر اقتصاددانان، جایی که شغل غالب ساکنان آن، کشاورزی نباشد شهر است. جمعیت شناسان نیز، شهر را بر اساس تعداد جمعیت یک منطقه، تعریف می‌کنند. جامعه شناسان، شهر را محل تمرکز جمعیت، محل تولید و تقاضا، سرمایه و احتیاجات می‌دانند که تقسیم کار اجتماعی، در آن صورت گرفته‌ است. 

جغرافی دانان شهر را منظره‌ای مصنوعی از خیابان­ها، ساختمان­ها، دستگاه‌ها و بناهایی می‌دانند که زندگی شهری را امکان­پذیر می‌سازد. اندیشمندان طراحی شهری، معتقدند شهر یک مجموعه­ی منظمی است که پیوسته در حال تغییر و تحول است. شهرشناسان شهر را محلی می‌دانند که بشر از فکر زمین و کشاورزی و طبیعت بیرون آمده و تفکر و ایده­های جدید را شروع می‌کند.
شهر از نظر سازمان ملل مکانی با جمعیت بالا و مرکز اهداف سیاسی، تاریخی و اداری است و فعالیت مردم آن غیر از کشاورزی است و مختصات شهری دارد.

۲- تعریف قانونی شهر

شهر محلی است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی بخش واقع شده و از نظر بافت ساختمانی، اشتغال و سایر عوامل، ظاهری با ویژگیهای خاص خود بوده به طوری که اکثریت ساکنان دائمی آن در مشاغل کسب، تجارت، صنعت، کشاورزی، خدمات و فعالیت­های اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خودکفایی نسبی برخوردار و کانون مبادلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی حوزه جذب و نفوذ پیرامون خود بوده و حداقل دارای ده هزار نفر جمعیت باشد و وزارت کشور می تواند در آن محل، دستور تشکیل انجمن و شهرداری بدهد.

تفاوت شهر با شهرستان چیست؟

• در تقسیم بندی کشوری شهرستان واحدی بزرگتر از شهر است.
• شهرستان شامل بخش و شهر است و شهر دهستان و روستاهای اطرافش را شامل می شود.
• در قدیم به شهرستان، ولایت و به شهر خشت (به معنی پادشاهی) گفته می شد.
• در امریکا و بریتانیا شهرستان برابر County و شهر برابر Urban است.
• طبق تعریف قانونی شهر و شهرستان، حداقل جمعیت شهر ۱۰ هزار نفر و حداقل جمعیت شهرستان، ۸۰ تا ۱۲۰ هزار نفر می باشد.
• شهرستان از لحاظ برنامه‌­ریزی‌های کشوری (سیاسی، اقتصادی و فرهنگی) اولویت بالاتری نسبت به شهر دارد.
• مرکز شهرستان یکی از شهرهای همان شهرستان است که مناسب‌ترین و بهترین مرکز طبیعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی آن منطقه است.