چرا رهبری رساله ندارد؟

ستاره | سرویس مذهبی – چرا رهبری رساله ندارد؟ مراجع تقلید شیعه برای اینکه صلاحیت مرجعیت را داشته باشند نیاز به نوشتن رساله ندارند. این مقاله بررسی اجتهاد رهبری و معرفی راه های دسترسی به نظرات فقهی اوست.

 

آیت الله خامنه‌ای

آیت الله خامنه‌ای (مدظله العالی) یکی از روحانیون طراز اول سال‌های مبارزه با رژیم شاهنشاهی و دوره انقلاب بودند. ایشان در جبهه‌ها با لباس رزم و در برابر مردم با لباس خدمت به اسلام و خداوند مشغول خدمت گزاری بودند. از ابتدای دوره رهبری آیت الله خامنه‌ای تاکنون بحث‌های بسیاری درباره شخصیت علمی و مرجعیت ایشان مطرح شده است.

یکی از رسوم قدیمی در میان مراجع تقلید این بوده است که کتابی در برگیرنده احکام الهی به مقلدین خود می‌داده‌اند که اصطلاحاً “رساله” نام دارد. پس از اینکه اجتهاد آیت الله خامنه‌ای به دست علما و مراجع تقلید آن زمان تأیید شد و به عنوان یک مرجع تقلید در میان مقلدین معرفی شد برخی از مقلدین برای دسترسی به نظرات فقهی ایشان درخواست نوشتن رساله کردند، اما رهبری تاکنون هیچ رساله‌ای به زبان فارسی منتشر نکرده‌اند و فرصتی برای این سؤال پیش آمده است که چرا رهبری رساله ندارد؟ پاسخ‌های بسیاری به این سؤال داده شده است. یکی از دلائل رساله نداشتن رهبری این است که دسترسی به فتاوا و نظرات فقهی ایشان محدود و منحصر به رساله نیست و می‌توان از راه‌های دیگر استفاده کرد.

 

آیا مرجع حتماً باید رساله داشته باشد؟

قبل از پاسخ گویی به اینکه چرا رهبر رساله ندارد بهتر است این سؤال پرسیده شود که آیا یک مرجع تقلید برای اینکه جامع الشرایط باشد حتماً باید رساله داشته باشد؟ پاسخ این سؤال طبق نظر قاطبه مراجع تقلید که در رساله چند مرجع نیز ذکر شده است بدین شرح است:

«اگر شرایط مرجع تقلید را داشته باشد، تقلید از او جایز است و داشتن رساله شرط نیست.»

با این حساب پس نوشتن رساله برای مرجع تقلید ضروری نیست و اگر مرجعی رساله نداشته باشد خدشه‌ای به مرجعیت یا جایگاه علمی او وارد نمی‌شود. نوشتن رساله تنها یک سنت در میان مراجع تقلید است و در گذشته مراجعی بوده‌اند که رساله‌ای نداشتند و احکام الهی را به شیوه‌های مختلف دیگری به گوش مقلدین می‌رساندند.

دیدگاه خود رهبری نیز در این باره یکسان است. پاسخ ایشان در جواب سوالی که یکی از مقلدین در استفتائات از ایشان پرسیده است اینگونه است:

سؤال: آیا تقلید از مجتهدی که متصدی مقام مرجعیت نبوده و رساله عملیه هم ندارد، جایز است؟

جواب: در صحّت تقلید از مجتهد جامع‌الشرایط، تصدّی مرجعیت یا داشتن رساله عملیه شرط نیست، لذا اگر برای مکلّفی که قصد تقلید از او را دارد، ثابت شود که وی مجتهد جامع‌الشرایط است، تقلید اشکال ندارد.

 

آیا رهبری مجتهد است؟

برخی از افراد گمان می‌کنند علت اینکه رهبری رساله ندارد این است که ایشان مجتهد نیستند. در صورتی که اجتهاد یکی از شرایط مرجع تقلید است. تشخیص اجتهاد در یک فرد یک مسئله کاملاً تخصصی است که توسط مراجع تقلید و مجتهدین دیگر انجام می‌شود. آیت الله خامنه‌ای نیز پس از سال‌ها مطالعه و تحصیل فقه و اصول این تأییدیه را از بزرگان حوزه علمیه آن زمان دریافت کردند و طبق نظر بسیاری از علما ایشان مجتهد مسلم هستند. برخی از این نظرات و تائیدیه‌های مجتهدین که مربوط به اجتهاد یا رهبری ایشان هستند بدین شرح است:

• آیت الله اراکی (ره): انتخاب شایسته شما برای رهبری نظام موجب اطمینان و امید ملّت ایران شد.
• آیت الله گلپایگانی (ره): تأییدات شما را در امر رهبری نظام جمهوری اسلامی از خدای متعال مسئلت می‌نمایم.
• آیت الله مرعشی نجفی (ره): این جانب رهبری شما برای نظام جمهوری اسلامی را تأیید می‌کنم.
• آیت الله میرزا هاشم آملی (ره) (از مراجع تقلید گذشته): انتخاب شایسته جناب عالی از سوی مجلس خبرگان موجب امید و آرامش شد، زیرا شما شخصیتی متفکر و اسلام شناس و دارای بینش عمیق هستید.
• آیت الله مشکینی (ره): توضیحاً عرض می‌کنم که حضرت آیت الله خامنه‌ای (مدّظلّه العالی) واجد مقام فقاهت و اجتهاد و قدرت استنباط احکام شرعی است. این از شرایط رهبری به شمار می‌آید. همچنان که ایشان سایر شرایط ولایت امّت و رهبری جامعه اسلامی را به بهترین شکل دارا است. به همین جهت واجب است بر همه مسلمانان عالم از شیعه و سنّی… که ایشان را به عنوان، ولی امر مسلمین بدانند.
• آیت الله فاضل لنکرانی (ره): در مورد رهبر انقلاب حضرت آیت الله خامنه‌ای (دامت برکاته)، اعلام می‌کنم که شک و تردیدی در مقام والای علمی و اجتهاد و فقاهت ایشان نیست و اینجانب با توجّه به شناختی که از ایشان از زمان قدیم دارم و نیز اطّلاعی که از مراتب علمی ایشان دارم اجتهاد مطلق ایشان را تأیید می‌کنم. علاوه بر این که امام عظیم الشأن در موارد متعدّدی به صلاحیت ایشان برای رهبری اشاره و تصریح داشته‌اند و این مهم‌ترین دلیل بر این است که ایشان دارای مقام اجتهاد است.
• حضرت آیت الله جوادی آملی: ما اجتهاد و عدالت حضرت آیت الله خامنه‌ای (دامت برکاته) را تأیید می‌کنیم.

 

چرا رهبری رساله ندارد؟

اگرچه رساله یکی از بهترین راه‌های دسترسی به فتاوی یک مرجع تقلید است، اما حال که رهبری رساله ندارد می‌توان از راه‌های دیگر برای اطلاع از نظرات فقهی و فتاوای ایشان استفاده کرد. چند شیوه برای دسترسی به این نظرات را ذکر می‌کنیم:

• استفاده از توضیح المسائل مراجع (فتاوای دوازده تن از مراجع)، که در برگیرنده نظرات رهبری نیز هست.
• ترجمه اجوبه الاستفتائات، این کتاب که تحت عنوان استفتائات مشهور است مجموعه‌ای از پرسش‌های رایج در زمینه مسائل فقهی است که به همراه پاسخ‌های آن‌ها در یک کتاب چاپ شده‌اند و منبع بسیار شایسته‌ای برای اطلاع از نظرات رهبری است.
• مکاتبه با دفتر مقام معظم رهبری به آدرس‌های زیر:
  – نشانی قم: خیابان شهداء (صفائیه) – دفتر مقام معظم رهبری
  – نشانی تهران: خیابان پاستور – دفتر مقام معظم رهبری

 

شما از چه راهی به فتاوی رهبری دسترسی پیدا می‌کنید؟ تجربیات خود را در انتهای این صفحه در قسمت “ارسال نظر” با ما و سایر مخاطبان ستاره به اشتراک بگذارید.