شیربها چیست؟ در چه شرایطی گرفتن شیربها حلال است؟

ستاره | سرویس مذهبی – پدر و مادر دختر حق ندارند به عنوان شيربها چيزى را از داماد دریافت کنند و اگر بدون رضايت وی چيزى را از او بگيرند حرام و غير مشروع است.

 

حکم گرفتن شیربها چیست؟

اگر داماد شیربها را با ميل و رضايت نمى دهد؛ بلكه براى اين است كه خانواده عروس مانع ازدواج آنان نشوند، در اين صورت دريافت آن حرام است.

امام خمینی:

اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به او می بخشند، حلال است.

آیت‌الله تبریزی:

گرفتن شیربها مورد اشکال است اما اگر به صورت شرط ضمن عقد برای غرض صحیح دیگری شرط هبه کنند برای پدر دختر و غیره یا در مقابل عمل مباح برای غیر دختر مالی را به عنوان جعاله و مانند آن قرار دهند، جایز است.

آیت‌الله مکارم‌شیرازی:

اگر به صورت شرط ضمن عقد به هنگام خواندن عقد نکاح قید شود، جایز است.

آیت‌الله نوری‌همدانی:

در صورتی که آن را به عنوان جعاله یا هدیه دهند، بلااشکال می‌دانند.

آیت‌الله فاضل‌لنکرانی:

اگر به عنوان جعاله اخذ شود، یا براى جلب رضایت پدر دختر، یا جلب رضایت خود دختر پرداخته شود، شرعاً اشکال ندارد و حلال است و اگر پول را جهت تهیه جهیزیه بگیرد و با آن جهیزیه تهیه کند، و همراه دختر به منزل زوج بفرستد، با رضایت زوج اشکالى ندارد، اما اگر پسر و دختر راضى به ازدواج باشند و پدر هم اصل ازدواج را اجازه دهد، ولى مبلغى را با زور و اجبار به عنوان اینکه رسم است، از زوج بگیرد، گرفتن آن جایز نیست و باید آن را به زوج پس بدهد و حتى اگر تلف شده باشد، باید مثل آن را پس بدهد.

آیت‌الله تبریزی:

وجود این امر در ازدواج، ناشی از دلیل شرعی نبوده و نمی‌توان شوهر را ملزم به پرداخت آن کرد.

آیت الله بهجت:

اگر جزو مهریه باشد یا به عنوان جعاله (تعهد به پرداخت مالی معین، در برابر انجام دادن کاری حلال و درخور اعتنای عقلاء) باشد یا شرط ضمن عقد باشد، لازم الوفاء است. (در غیراین صورت) مربوط به تراضی طرفین است.

آیت الله خوئی:

اگر در متن عقد شرط شود که زوج بدهد، صحیح و پرداختن آن لازم است.

آیت الله سیستانی:

اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به او می بخشند، حلال است.

آیت الله صافی گلپایگانی:

اگرشیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به او می بخشند، حلال است.

آیت الله گلپایگانی:

اگر شیربها را در مقابل عملی مثل سعی در ازدواج می گیرد یا با رضایت به او می بخشند، حلال است.

آیت الله وحید خراسانی:

اگر دادن و گرفتن شیربها به عنوان جعاله برای عمل مباحی باشد جایز و حلال است و عامل استحقاق آن را دارد و زوج بعد از دادن آن نمی تواند آن را پس بگیرد و اگر به عنوان جعاله نیست چنانچه زوج با طیب نفس و رضایت خود، شیربها را به نزدیکان دختر می دهد اگر چه برای جلب خاطر و راضی کردن نزدیکان باشد به جهت اینکه رضایت آن نزدیکان، فی نفسه مقصود است (مثل رضایت ولی در ازدواج بکر) یا به جهت اینکه رضایت دختر منوط به رضایت نزدیکان است (مثل وابسته بودن رضایت دختر به رضایت مادرش) و با ملاحظه این جهات زوج با طیب نفس و رضایت این مال را بذل می کند گرفتن آن جایز است ولی در این صورت زوج می تواند تا زمانی که مال بذل شده از ناحیه وی موجود است، مالش را پس بگیرد ولی اگر زوج به دادن شیربها راضی نیست و فقط به جهت استخلاص دختر شیربها را می دهد چون نزدیکان مانع از ازدواج هستند در حالیکه دختر با همان مهریه راضیه به ازدواج است در این صورت گرفتن و تصرف در شیربها حرام است و معصیت خدای متعال می باشد و زوج می تواند آن را پس بگیرد و حتی در صورتی که تلف شده می تواند بدل آن را مطالبه نماید.

 

 

چه زمانی گرفتن شیربها حلال است؟

همه مراجع: اگر شیربها را به عنوان جعاله در مقابل عمل مباحى دريافت كنند (مانند اينكه پدر يا برادر دختر براى وساطت، پول مى گيرند تا رضايت او را كسب كنند و يا اينكه خود داماد، مبلغى را با رضايت كامل به آنان مى بخشد) در اين صورت دريافت آن حلال است.

 

آیا می توان شیربها را بعد از عقد پس گرفت؟

همه مراجع: اگر با رضايت تمام بخشيده و عين مال هم هنوز باقى است و يا اينكه اصلاً با ميل و رضايت نداده، مى تواند از آنان پس بگيرد. اما اگر به عنوان جعاله داده نمى تواند.

آیت‌الله بهجت: اگر به طوری که بیان شد لازم‌الوفا باشد، نمی‌تواند پس بگیرد.

آیت‌الله فاضل‌لنکرانی: آنچه به عناوین مختلف غیر از مهریه و زاید بر آن گرفته می‌شود، چند صورت دارد:

۱ـ اگر به عنوان جعاله، اخذ شود، شرعاً اشکال ندارد و حلال است و زوج هم بعداً حق رجوع ندارد.

۲ـ اگر براى جلب رضایت پدر دختر، یا جلب رضایت خود دختر می‌پردازد، گرفتن آن جایز است، ولى اگر زوج بخواهد می‌تواند آن را تا وقتى موجود است، پس بگیرد.

 

 

آیا شیربها خمس دارد؟

آیت الله خامنه ای: شيربها اگر به عنوان هديه باشد، خمس ندارد.

آیت الله مکارم: اگر شیربها را به صورت شرط ضمن عقد قرار دهند حلال است و با گذشتن سال، خمس آن واجب مى شود.

 

گرفتن شیربها توسط مادر زن

آیت الله مکارم: مادر در صورتى مى تواند شیربها بگیرد که به صورت شرط ضمن العقد به هنگام خواندن عقد نکاح قید شود.

 

آیا شرایط گرفتن شیربها و مهریه یکی است؟

آیت الله مکارم شیرازی: در ازدواج تنها پرداختن مهریه و آنچه در عقد شرط شده لازم است و در همه حال رضایت دختر شرط است، و مهریه و شرایط، منوط به رضایت زوج و زوجه است و زاید بر آن مشروع نیست. و سزاوار است مسلمانان در تمام این موارد از سختگیرى و هزینه هاى گزاف پرهیز نمایند.

 

 

تعیین شیربها چگونه است؟

تعيين شيربها به يكى از دو صورت مى تواند انجام بگيرد كه حكم آنها متفاوت خواهد بود؛

شیربها جزئی از مهریه باشد:

در این حالت شيربها واقعاً جزئى از مهر است كه والدين دختر نقداً آن را دريافت مى كنند براى اين كه در خريد جهاز به مصرف برسانند. در اين صورت وجه نقد گرچه به عنوان شيربها ناميده مى شود در واقع جزء مهر مى باشد و مالك آن هم دختر است، نه والدين او. چنين قراردادى اشكال ندارد، ولى چون ملك دختر است تصرف در آن بايد با اجازه او باشد.

شیربها علاوه بر مهر باشد:

در این حالت شيربها جزء مهر نیست بلكه مقدارى است اضافى كه والدين دختر مى خواهند آن را براى خودشان و به عنوان حق الزحمه از داماد بگيرند تا در ازدواج كارشكنى نكنند، البته چنين قراردادى باطل ولى اصل عقد صحيح است. والدين دختر حق ندارند به عنوان شيربها چيزى را از داماد مطالبه نمايند. اگر بدون رضايت چيزى را از او بگيرند حرام است و غير مشروع.

حضرت رضا (ع) فرمود: «اگر مردى با زنى ازدواج كند و مهر او را بيست هزار (دينار يا درهم) قرار دهد و شرط كند كه ده هزار هم به پدرش بدهد، مهر جايز است ولى آن چه را براى پدر دختر قرار داده فاسد مى باشد».

ولى اگر مرد با طيب خاطر و رضايت كامل بخواهد مبلغى را به والدين همسرش ببخشد اشكال ندارد، چه قبل از عقد باشد يا بعد از عقد.

 

دادن شیربها برای خرید جهیزیه

آیت‌الله فاضل‌لنکرانی: اگر داماد شیربها را به‌عنوان پیش‌کشی و هبه داده است و از طرف عروس با آن جهیزیه خریده‌اند، جهیزیه متعلق به عروس است نه داماد و اگر هدیه نکرده، بلکه داده است که جهیزیه بخرند و همراه عروس کنند، در این‌صورت متعلق به داماد است.