۱ دی؛ جشن خرم روز (زادروز خورشید)

ستاره | سرویس عمومی – با جشن های باستانی چقدر آشنایی دارید؟ جشن خرم روز یکی از جشن های باستانی ایران در دی ماه (جشن های دیگان) است. برای آشنایی بیشتر با این روز و آیین و سنت های آن با ما همراه باشید. 

 

 

جشن خرم روز
تاریخ	یکم دی ماه
علت نامگذاری	روز تولد خورشید

 

تاریخچه جشن خرم روز

در گاهشمار ایرانیان باستان هر روز و هر ماه نام ویژه ای داشت. خرم‌روز (خورروز / خورشیدروز) خوره روز (اولین روز دی ماه) از خور ماه (دی ماه) و در واقع روز نخست فصل زمستان و ماه دی است که زادروز خورشید محسوب می شده و این روز جشنی برپا می شده است.

پیروان آیین مهر روز اول دی را به این دلیل که از این روز به بعد کم کم خورشید بیشتر در آسمان می‌پاید و شب‌ها کوتاه‌تر و روزها بلندتر می‌شود روز تولد خورشید می‌دانستند. زمانی ایرانیان باستان سال را از آغاز زمستان و ماه دی یا روز خورشید و ماه خداوند آغاز می‌کردند و در واقع این روز نوروزشان بود که جشن گرفته می شد. زرتشتیان نیز این روز را بسیار محترم شمرده و آنرا «دی دادار جشن» می‌نامند. خرم روز یکی از جشن های چهارگانه دیگان  و اولین آن است. این چهار جشن در دی ماه به ترتیب زیر هستند:

• اورمزدروز / خرم روز: (اول دی)
• دی به آذر: (هشتم دی)
• دی به مهر/ جشن تبیکان: (پانزدهم دی)
• دی به دین: (بیست و سوم دی)

 

تعریفی از خرم روز

«دی» صفتی از مصدر «دا» به معنی دادن و آفریدن و به معنای دادار و آفریدگار، یکی از صفات برجسته خداوند بوده است. اولین روز دی ماه نیز «اورمزد» نامیده می شده که آن هم از نام های خداوند است. از طرفی نام دی ماه (خرم) بوده است. بنابراین برخورد نام روز با نام ماه که نام خداوند نیز بود در ایران باستان جشن گرفته می‌شد. 

ابوریحان بیرونی در این درباره می گوید :
«… دی ماه، نخستین روز آن خرم روز است و این روز و ماه هر دو به نام خداوند است که «هرمز» [اورمزد] نامیده می شود، یعنی حکیم و دارای رای و آفریدگار. در این روز عادت ایرانیان چنین بوده که پادشاه از تخت شاهی پایین می آمد و جامه ای سفید می پوشید و در بیابان بر فرش های سپید می نشست و دربان و یساولان را که شکوه پادشاه با آن هاست به کنار می راند و هر کس که می خواست پادشاه را ببیند، خواه دارا و خواه نادار بدون هیچ گونه نگهبان و پاسبان، نزد شاه می رفت و با او به گفتگو می پرداخت و در این روز پادشاه با برزگران می نشست و در یک سفره با آن ها خوراک می خورد و می گفت : من مانند یکی از شماها هستم و با شماها برادرم، زیرا استواری و پایداری جهان به کارهایی است که به دست شما انجام می شود و امنیت کشور نیز با من است، نه پادشاه را از مردم گریزی است و نه مردم را از پادشاه …»

 

 

هدف جشن خرم روز

ایرانیان باستان به جشن و شادمانی اهمیت ویژه ای می داده اند و جشن های زیادی برپا می کرده اند. سرمنشاء بیشتر این جشن ها طبیعت بوده است.

درباره  جشن آذرگان یا جشن آتش نیز بیشتر بدانید.

جشن خرم روز  به عنوان یکی از جشن های دیگان، به تولد خورشید و طولانی شدن روز و روشنایی برمی گردد. 

روز یکم دی ماه یا همان «خرم روز» روز برابری و برادری و عدالت بشریت بوده است. در این روز تمام مردم، چه شاهان و رعیت همه لباس ساده‌ای به تن می‌کردند تا همه در نظر یکسان و برابر به نظر برسند. همچنین در این روز کارهایی مثل جنگ و خونریزی، شکار در حد کشتن یک مرغ یا گوسفند ممنوع بوده و به شدت از انجام آن‌ها اجتناب می‌شده است. امروزه نیز این تاریخ می تواند همچون شب یلدا بهانه ای برای شادی و شکرگزاری از پروردگار باشد.