شبه جزیره میانکاله؛ بهشت حیات وحش ایران

میانکاله شبه‌جزیرهٔ باریکی است که از شمال با دریای خزر، از جنوب با خلیج باریک و کم‌عمق گرگان و از غرب با تالاب زاغمرز و مرداب لپوی بهشهر همسایه است. در شرق آن آشوراده قرار دارد که با تنگهٔ باریکی به طول کمتر از یک کیلومتر همسایهٔ بندر ترکمن است. مسیر اصلی ورود به میانکاله جاده‌ای‌ست که از نکا به سمت روستای زاغمرز رفته و با عبور از کنار تالاب زاغمرز به میانکاله می‌رسد. مساحت میانکاله در حال حاضر حدود ۶۸ هزار هکتار است اما در طول تاریخ با توجه به پیشروی‌ها و پسروی‌های آب دریای خزر گاهی کمتر و گاهی بیشتر از این بوده و گاه بخش‌هایی از آن نیز به جزیره یا جزایری تبدیل شده‌اند. میانگین ارتفاع میانکاله ۳۰ متر پائین‌تر از سطح دریاهای آزاد، و میانگین بارندگی سالیانه آن ۷۱۷ میلیمتر است و در اقلیم گرمِ مرطوب تا معتدل قرار گرفته است.

در شبه‌جزیره میانکاله روستا و سکونتگاه دائمی وجود ندارد اما دامداران در بعضی فصول برای چرای دام‌های خود به آن می‌آیند. مشوراده، میان‌قلعه، قزل شمالی، قزل مهدی و قواسطل از دامداری‌ها و روستاهای سابق این منطقه هستند. در آشوراده هم فقط کارمندان بندرگاه زندگی می‌کنند.

شرایط ورود به میانکاله

1. اول آنکه ورود به میانکاله مجوز کتبی میخواهد که میتوانید آن را از اداره حفاظت از محیط زیست ساری یا بهشهر، به راحتی تهیه کنید که اگر قصد فیلمبرداری دارید باید در مجوز شما قید شده باشد، چرا که دم درب ورودی از شما مجوز را میخواهند و خودروی شما در بدو ورود و هنگام خروج بازرسی خواهد شد (دقت داشته باشید که مجوز برای روز تعطیل را از قبل تهیه کنید).
2. اگر به قصد دیدار پرندگان و ورود به تالاب میخواهید بروید،‌ حتما چکمه بلند داشته باشید که حرکت در گِل و لای تالاب بدون چکمه تقریبا غیر ممکن است و حتما صبح زود به میانکاله بروید. چرا که پرندگان در اوایل صبح در کناره های تالاب هستند و با بالاآمدن بیشتر خورشید،‌به مکانهای دورتر پرواز می‌کنند.
3. از بکاربردن عطر و هرگونه لوازم آرایش بودار به شدت پرهیز کنید. چرا که باعث حساس شدن حیوانات میشود و زودتر بوی شما را حس کرده و از شما فرار می‌کنند.
4. ورود هرگونه وسیله شکار و ماهیگری ممنوع است و نگهبانی آن را به شدت کنترل میکند و هنگام خروج هم نباید چیز غیر مجازی از منطقه خارج کنید.
5. با خود حتما نقشه دقیق منطقه و GPS به همراه داشته باشید و سعی کنید دوربین شکاری یا تلسکوپ ببرید تا پرندگان را بهتر ببینید.
   

پناهگاه حیات وحش میانکاله

پناهگاه حیات وحش میانکاله شامل شبه جزیره میانکاله، خلیج گرگان و جزیره آشوراده می‌باشد. همچنین مجموعه تالاب‌های میانکاله، خلیج گرگان و لپوی زاغمرز به دلیل تنوع کم‌نظیر اکوسیستم‌هایی که در برگیرنده ۹ تیپ از ۴۲ تیپ تالاب شناخته شده جهان (شامل کولاب‌های آب شیرین ساحلی، کولاب‌های لب شور و شورساحلی، مناطق ذخیره آب، مانداب‌ها و حوضچه‌های آب شیرین دائمی، مانداب‌ها و حوضچه‌های آب شیرین فصلی، سواحل ماسه‌ای، تالاب‌هایی با پوشش درختچه‌ای، رودخانه‌ها، نهرها و حوزه‌های دائمی، آب‌های دریایی کم عمق دائمی) میباشد و دارا بودن معیارهای حائز اهمیت کنوانسیون تالاب‌های بین‌‌المللی (حائز شرایط ۶ معیار از ۸ معیار مربوط به شناسایی تالاب‌های با اهمیت بین‌المللی) در سال ۱۳۵۴ در زمره اولین دسته از تالاب‌هایی بوده که در فهرست کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.

در مجموع ۲۰۷ گونه گیاهی در پناهگاه حیات وحش میانکاله شناسایی شده است. از گونه های مهم گیاهی منطقه میتوان از انار وحشی، ازگیل، تنگرس، ولیک، گز، جگن، نی و داغداغان نام برد. از سوی دیگر بر اساس گزارشات مستند تاریخی این منطقه در گذشته ای نه چندان دور زیستگاه گونه های شاخص چون مرال، پلنگ و گرگ بوده است، لیکن در حال حاضر پستانداران منطقه محدود به گربه جنگلی، شغال، گراز، روباه، خرگوش، تشی، جوجه تیغی و انواع خفاش و جوندگان کوچک می باشد. به علاوه میانکاله دارای اسبی بومی و سرخ رنگ است که معمولا ابلق (دو رنگ سرخ و سفید) نامیده می‌شود. ماهی‌های معروف میانکاله نیز شامل کپور، کفال، کلمه، ماهی سفید، سوف، ماش و کاراس می‌باشند.

کلام آخر درباره شبه جزیره میانکاله