پودر ژلاتین چیست و چه فرقی با ورقه ژلاتین دارد؟

ستاره | سرویس آشپزی – ژلاتین خالص به طور طبیعی وجود ندارد بلکه از هیدرولیز استخوان و غضروف‌های بدن گاو به دست می‌آید. ژلاتین دارای ۸۴% پروتئین ، ۱۴ % رطوبت و ۲% خاکستر است. ژلاتین در دراز مدت رطوبت جذب می‌کند به همین دلیل باید در محل خشک و خنک نگهداری شود. چنانچه رطوبت ژلاتین از ۱۶% بیشتر شود، قارچ و کپک بر روی آن رشد خواهد نمود و مصرف آن خالی از خطر نیست.

ژلاتین در آب سرد نامحلول است ولی در آب گرم حل می‌شود. این ماده تا ده برابر حجم خود آب جذب کرده و در دمای ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتی‌گراد تشکیل ژل می‌دهد. قدرت تولید ژل، توسط درجه بلوم مشخص می‌شود. ژلاتین تجاری معمولا از بلوم ۶۰ تا ۲۶۰ وجود دارد اما تا بلوم ۴۰۰ نیز در بازار موجود است.

تا سال ۱۸۸۹ که ژلاتین به صورت عمده تولید شد، مردمی که این ماده را در دسترس نداشتند ولی در مورد آن شنیده بودند فکر می‌کردند که وجود این ماده یک شایعه یا دروغ است. مثلا دسرهای خاورمیانه و خاور دور بیشتر با نشاسته و مواد دیگر تهیه می‌شد و پس از سال ۱۸۸۹ که این ماده به تمام جهان صادر شد دسرهای اروپایی در تمام دنیا متداول شد.

فواید استفاده از ژلاتین

ژلاتین حاوی مقادیر بالایی پروتئین است. پروتئین‌های ژلاتین به طور عمده متشکل از اسید آمینه‌های گلایسین و پرولین است که بسیاری از افراد به میزان لازم آنها را مصرف نمی‌کنند، درحالی که این اسیدهای آمینه نه تنها برای پوست، مو و ناخن مفید است بلکه باعث عملکرد مطلوب سیستم ایمنی می شود.

 

انواع ژلاتین

ژلاتین به دو شکل پودر و ورقه‌ای وجود دارد. در مورد جایگزینی این دو اول باید توجه داشت که ورق‌های ژلاتین در دو سایز بزرگ (۴ گرمی) و کوچک (۲ گرمی ) موجود است. به این ترتیب برای جایگزینی این دو از روش‌های زیر استفاده کنید:

• یک قاشق مرباخوری پودر ژلاتین ۴ گرم و یک قاشق غذاخوری پودر ژلاتین معادل ۵/۷ گرم می‌باشد.
• هر ورق ژلاتین بزرگ معادل یک قاشق مرباخوری پودر ژلاتین است.(از نظر وزنی هر دو ۴ گرم هستند.)
• هر دو ورق ژلاتین بزرگ را می‌توان معادل یک قاشق غذاخوری پودر ژلاتین در نظر گرفت. (حدود ۸ گرم)
• هر دو ورق ژلاتین کوچک معادل یک قاشق مرباخوری پودر ژلاتین است. (۴ گرم)
• ۴ ورق ژلاتین کوچک معادل یک قاشق غذاخوری پودر ژلاتین است. (۸ گرم)
• ۶ ورق ژلاتین کوچک معادل ۳ قاشق مرباخوری پودر ژلاتین است. (۱۲ گرم )

روش استفاده از پودر ژلاتین

در یک کاسه مناسب و خشک باید مقداری پودر ژلاتین بپاشید و بعد کمی آب سرد روی آن بریزید مجداد کمی پودر ژلاتین بپاشید و آب سرد بریزید. اگر پودر ژلاتین را یک مرتبه در کاسه بریزید و همه آب را روی پودر ژلاتین بریزید پودر ژلاتین گلوله خواهد شد. پس از آن که آب و پودر ژلاتین را روی هم ریختید آن را چند دقیقه کنار بگذارید تا اسفنجی شود و توجه کنید که لایه آخر پودر ژلاتین باشد. بعد از اینکه ژلاتین اسفنجی شد یک ظرف را به ارتفاع ۴ سانتی‌متر از آب پر کنید و روی حرارت قرار دهید و ظرف ژلاتین را داخل آب قراردهید و اجازه دهید ژلاتین رقیق شود در آخر آن را هم بزنید تا یک دست شود.

روش دیگر برای رقیق کردن ژلاتین این است که هر قاشق چایخوری پودر ژلاتین را با یک قاشق چایخوری شکر مخلوط کرده و آب را روی آنها بریزید و مواد را هم بزنید و مانند روش قبلی آن را در ظرف آب قرار دهید تا رقیق شود. در این روش شکر اجازه نمی‌دهد پودر ژله گلوله گلوله شود.

یک فرمول کلی برای مخلوط کردن پودر ژلاتین

یک قاشق چایخوری پودر ژلاتین + یک قاشق چایخوری شکر + یک هشتم پیمانه آب سرد.

یک قاشق سوپخوری پودر ژلاتین + یک قاشق سوپخوری شکر + یک چهارم پیمانه آب سرد.

روش استفاده از ورق ژلاتین

یک ظرف آب سرد را آماده کنید و ورق‌های ژلاتین را داخل آب سرد خیس کنید تا حجم آن بیش‌تر و ورق‌ها نرم شوند. سپس با دست ورقه‌های ژلاتین را از آب خارج کرده و با دو دست فشار دهید تا آب آن گرفته شود. مراقب باشید، ورقه‌های ژلاتین بیش از حد در آب نماند چون در آب حل می‌شود. پس از این که ورقه‌ها را فشار دادید و آب آن را گرفتید به دو روش می‌توانید از آن در ژله‌ها و کرم‌ها استفاده کنید.

اگر مایه گرم داشتیم مستقیما ورقه‌ها را داخل مایه گرم ریخته و هم بزنید و اگر مایه سرد بود روی ورقه‌ها کمی آب بریزید تا روی ورقه‌ها را بپوشاند سپس این کاسه را روی حرارت بن ماری قرار دهید تا ورق ژلاتین رقیق شود.

ژلاتین در دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد می‌بندد. پس دقت کنید وقتی پودر ژله رقیق‌شده را داخل کرم یا دسر می‌ریزید کرم یا ژله ولرم باشد تا ژلاتین گلوله گلوله نشود.

پودر و ورقه ژلاتین چه فرقی دارد؟

هر دو اینها از کلاژن حیوانات تهیه شده اند. پودر ژلاتین، ژلاتینی است که خشک شده و به دانه‌های ریز تبدیل شده و مزیت آن پراکندگی یکنواخت آن در ظرف است. ورقه‌های ژلاتین هم، ژلاتینی است که روی ورقه خشک شده است. تنها تفاوتی که بین ورقه ژلاتین و پودر آن می‌توان قائل شد این است که استفاده از ورقه‌های ژلاتین محصول نهایی را روشن‌تر و شفاف‌تر می‌کند. از نظر خواص غذایی بین پودر ژلاتین و ورقه آن نمی توان تفاوتی قائل شد.

چطور ژلاتین بخوریم؟

بهترین منبع ژلاتین در استخوانی است که در خانه دارید اما وقتی می‌خواهید فقط کمی به ارزش مواد غذایی‌تان اضافه کنید، می‌توانید همیشه یک شیشه پودر ژلاتین کنار دست‌تان داشته باشید. مثلا وقتی می‌خواهید اسموتی تهیه کنید که پروتئین داشته باشد یا حتی در دسرها و اسنک‌ها هم می‌توانید کمی پودر ژلاتین اضافه کنید. حتما تعجب می‌کنید ولی شما می‌توانید حتی ژلاتین را به چای یا قهوه‌تان هم اضافه کنید. گذشته از همه این‌ها سوپ و سالاد هم ازجمله مواد غذایی هستند که می‌توانید در آنها کمی ژلاتین استفاده کنید.

 ژلاتین گیاهی نداریم

حتما شنیده‌اید که به بسیاری از گیاه‌خواران توصیه می‌شود از ژلاتین گیاهی استفاده کنند درحالی که ژلاتین تنها از حیوانات به دست می‌آید و به هیچ عنوان منشا گیاهی ندارد. اما آگار (نوعی جلبک) و پکتین (کربوهیدرات گیاهی) ازجمله ترکیباتی هستند که می‌توان جایگزین ژلاتین کرد. پکتین یک پلیمر اشتقاقی قندی اسیدی است که از ساختار‌های ژلاتینی گیاهی موجود در میوه و سبزی به دست می‌آید.

 آگار آگار چیست؟

ماده خشک جاذب الرطوبه ای است که از جلبک‌های قرمز دریایی استخراج می‌شود. این ماده به رنگ سفید یا زرد کهربایی و به اشکال پودر، پولک و یا نواری موجود است. دارای بوی خاص و طعم مرکوئیدی است. در آب سرد نامحلول بوده و در آب جوش حل می‌گردد. معمولا آگار در حدود ۳۰ تا ۵۰ برابر وزن خود به آب نیاز دارد تا به صورت محلول درآید یعنی در ازای هر یک قاشق چایخوری پودر آگار یک پیمانه آب یا آب میوه یا شیر نیاز دارد.

فرمول آگار آگار: یک قاشق چایخوری پودر آگار + یک پیمانه آب + رنگ خوراکی دلخواه

 بهترین غذا برای معده‌های حساس

یکی از مهم‌ترین خصوصیات ژلاتین این است که در آن نه قند وجود دارد و نه چربی. این ماده خاصیت هضم بسیار بالایی دارد و با وجود انرژی کم در بسیاری از رژیم‌های لاغری استفاده می‌شود. برخی فکر می‌کنند ژلاتین یک نوع افزودنی است درحالی که ژلاتین خودش نوعی ماده غذایی است و در دسته افزودنی‌ها قرار نمی‌گیرد. ژلاتین به سرعت جذب شده و اسیدآمینه لازم برای سوخت و ساز را فراهم می‌کند.

 ژلاتین پاستیل از چیست؟

ژلاتین پاستیل هم از پوست و استخوان حیوانات مختلف مانند گاو و حتی ماهی تهیه می‌شود اما اگر بخواهیم تفاوت آن را با ژلاتین ژله بدانیم، باید گفت پاستیل از ژلاتین‌های با قدرت بیشتر تهیه می‌شود و به همین دلیل حالت جویدنی و سفت دارد اما ژلاتین ژله درجه متوسط دارد و برای همین شل‌تر است. برای اینکه پاستیلی که ژلاتین در آن استفاده شده، ارزش غذایی مطلوبی داشته باشد لازم است این ژلاتین به روش صحیح از استخوان گاو استخراج شود که یکی از بهترین روش‌های استخراج ژلاتین از استخوان گاو، روش آنزیمی است.

 آبمیوه ژلاتینی

ژلاتین در نان و خمیرها باعث تقویت پروتئین آرد و افزایش الاستیسیته آن شده و مصرف نمک را کم می‌کند. استفاده از ژلاتین در آبمیوه‌ها و نوشیدنی‌ها هم موجب ایجاد شفافیت و از بین رفتن کدری آبمیوه می‌شود. در مصارف لبنی، ژلاتین به عنوان قوام‌ دهنده و سفت کننده محصولاتی مانند ماست و پنیر خامه‌ای عمل می‌کند. در صنعت گوشت و غذاهای آماده هم ژلاتین نقش غلظت دهندگی داشته و با کاهش آب در دسترس میکروارگانیسم‌ها سلامت گوشت را تامین می‌کند. در محصولات گوشتی، ژلاتین با غلظت یک تا پنج درصد به آن اضافه می‌شود تا به نگهداری آب طبیعی‌اش کمک کند.

 پروتئین پاستیل را جایگزین نکنید

درست است که ژلاتین می‌تواند در تحکیم استخوان، غضروف سازی و تامین ویتامین‌های مورد نیاز بدن موثر باشد اما این دلیل نمی‌شود که اگر کودک‌تان بدغذاست و میلی به خوردن غذاهای مقوی ندارد، ژله یا پاستیل میوه‌ای را جایگزین مواد مورد نیاز بدن او کنید. نوع پروتئینی که در ژلاتین وجود دارد بسیار کمتر از پروتئین گوشت، شیر و تخم مرغ است و بسیاری از اسیدهای آمینه ضروری را ندارد، بنابراین پروتئینی است که نسبت به سایر پروتئین‌ها ارزش غذایی پایینی دارد و منبع کافی و کاملی برای تامین کلسیم و سایر ریز مغذی‌های مورد نیاز بدن نیست. طعم‌های میوه‌ای، نوشابه‌ای و پاستیل‌ها فقط و فقط به دلیل اسانس و طعم دهنده‌های مصنوعی است و هیچ فرقی بین پاستیل نوشابه‌ای و میوه‌ای وجود ندارد.

ژلاتین با استخوان چه می‌کند؟

ژلاتین به چسب استخوان معروف است. گفته می‌شود ژلاتین موجود در ژله‌ها، دردهای مفصلی را کاهش می‌دهد و می‌تواند در پیشگیری از پوکی استخوان کمک کند. کلاژن به طور مستقیم اثرات ضدالتهابی داشته و اثر مستقیم روی بافت مفاصل دارد. با بررسی دریافت ژلاتین و تاثیر آن روی استخوان این نتیجه به دست آمد که ژلاتین می‌تواند تاثیرات متفاوتی روی چگالی استخوان و وزن بدن داشته باشد. این تاثیر بیشتر روی استخوان ران دیده شده است.

در مطالعات دیگر نشان داده شد که تزریق ژلاتین، کلسیم موجود در گردش خون را بالا می‌برد که نشان می‌دهد استخوان در حال ساخت است. همچنین در سوءتغذیه پروتئین که وزن استخوان کاهش می‌یابد و موجب شکستگی می‌شود میزان مواد معدنی و چگالی استخوان ران با دریافت ژلاتین بیشتر می شود.

 هضم غذا را راحت می‌کند

ژلاتین می تواند با افزایش قدرت گوارش یک پوشش مخاطی سالم در معده ایجاد کند. گلایسین موجود در ژلاتین می‌تواند با افزایش اسید هیدروکلریک در معده به هضم و جذب مواد مغذی مورد نیاز کمک کند. سوپ‌های حاوی ژلاتین یکی از رژیم‌های غذایی مهم برای افرادی است که مشکلات گوارشی دارند. همچنین ادعا شده است که ژلاتین، التهاب روده افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر را از طریق ایجاد یک لایه پوشاننده کاهش می‌دهد.

 بهترین خوراکی برای سالمندان

تخم مرغ و گوشت حاوی اسید آمینه‌ای به نام متیونین هستند که باعث افزایش هموسیستئین در خون می‌شود و نیاز ما به مواد مغذی خنثی کننده هموسیستئین مانند فولات، ویتامین۱۲ B و۶ B را افزایش می‌دهد. افزایش هموسیستئین در خون با خطر بیماری‌های جدی مانند سکته مغزی، سکته قلبی و بیماری‌های روانی همراه خواهد بود. افرادی که مقدار زیادی پروتئین حیوانی مصرف می‌کنند نیاز به گلایسین دارند اما از سوی دیگر برای ایجاد تعادل باید اسیدآمینه دیگری وارد عمل شود که متیونین است و طبعا ژلاتین این کار را می‌کند.

 برای چه کسانی ممنوع است؟

تا حرف ژلاتین می‌شود همه یاد ژله می‌افتند و خواصی که برای استخوان‌سازی دارد. ظاهرا ژله حاوی کلسیم، آهن، سدیم و پتاسیم است و منبع خوبی برای تامین ریزمغذی‌ها محسوب می‌شود. اما پودر ژله‌های آماده حاوی مقداری شکر، رنگ و اسانس هستند و به همین دلیل در تهیه آنها باید دقت کنید. اگر خواستید با پودرهای آماده، ژله درست کنید به هیچ وجه به آن شکر اضافه نکنید. حواس تان باشد ژله برای کودکان زیر سه سال ممنوع است ضمن آنکه افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا مشکلات گوارشی حاد هم بهتر است در مورد خوردن ژله احتیاط کنند.

منبع: مجله آفتاب