حکم شکستن روزه ماه رمضان و روزه مستحبی چیست؟

شکستن روزه و باطل کردن آن به هر طریقی در ماه رمضان حرام است. کسی که روزه واجب ماه رمضانش را عمدا باطل کند، باید کفاره بدهد. کفاره روزه در شرایط مختلف فرق می‌کند. در این مقاله به احکام مربوط به باطل کردن عمدی روزه (حکم شکستن روزه ماه رمضان و روزه مستحبی) پرداخته‌ایم.

 

 

کفاره شکستن روزه ماه رمضان از نظر مراجع تقلید

همانگونه که در ابتدا به آن اشاره کردیم، حکم شکستن روزه ماه رمضان حرام است و انجام آن با کفاره همراه خواهد بود. در ادامه نظر علما درباره کفاره شکستن روزه ماره رمضان را شرح خواهیم داد.

آیت الله وحید خراسانی:

کفاره افطار عمدی روزه ماه رمضان یکی از موارد زیر است:

• یک بنده آزاد کند
• دو ماه روزه بگیرد
• شصت فقیر را سیر کند و به هر کدام یک مدّ (که تقریباً ده سیر یا معادل ۷۵۰ گرم است) طعام، یعنی گندم یا آرد یا نان یا خرما و مانند اینها بدهد.

چنانچه اینها برایش ممکن نباشد بنابر احتیاط واجب بین تصدق (صدقه دادن) به هر اندازه که می‌تواند و استغفار جمع نماید و اگر امکان تصدق نبود استغفار کند؛ اگرچه یک مرتبه بگوید «استغفرالله» و احتیاط واجب آن است که هر وقت بتواند کفاره بدهد.

 

 

آیت الله سیستانی:

باطل کردن و شکستن عمدی روزه ماه رمضان با خوردن، آشامیدن، جماع، استمناء یا باقی ماندن بر جنابت، در صورتی که از روی عمد و اختیار باشد و از روی ناچاری و جبر نباشد، اضافه بر قضا، کفاره هم بر او واجب می ‏شود.

احتیاط مستحب آن است که کسی که روزه را به غیر آنچه گفته شد باطل کند، اضافه بر قضا، کفاره هم بدهد. اگر کسی چیزی از آنچه را که گذشت انجام دهد، در حالی که عقیده قطعی داشته که روزه را باطل نمی‌‏کند، کفاره بر او واجب نیست؛ این شرایط برای کسی که نمی‌‏دانسته روزه بر او واجب است (مانند کودکان در اوائل بلوغ) نیز به همین شکل است. در کفاره افطار روزه ماه رمضان، کافی است شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مُد که تقریباً «۷۵۰» گرم است، طعام (یعنی گندم یا جو یا نان و مانند اینها) بدهد.

 

حکم شکستن عمدی روزه قضا

سوال: اگر کسی قضای روزه ماه مبارک را گرفته ولی در طول روز عمدا کاری انجام دهد که روزه باطل شود، آیا کفاره ای بر عهده اوست و کفاره در این شرایط چقدر است؟

پاسخ: بطور کلی نظر علمای دین آن است که در قضای روزه ماه مبارک رمضان فرد می‌تواند پیش از ظهر روزه خود را باطل نماید؛ ولی اگر وقت قضا تنگ باشد (بنابر احتیاط واجب) نمی‌تواند روزه را باطل کند. ولی در صورت شکستن عمدی روزه در بعد از ظهر، باید به ده فقیر هر کدام یک مدّ طعام بدهد و اگر نمی‌تواند باید سه روز روزه بگیرد و احوط (احتیاط واجب) آن است که پی در پی باشد.

در ادامه نظر هر یک از مراحع عظام تقلید را با جزئیات بیشتر در این باره خواهید خواند.

امام خمینی: کسی که قضای روزه رمضان را گرفته، اگر وقت قضای روزه او تنگ نباشد می‌تواند پیش از ظهر روزه خود را باطل کند. کسی که قضای روزه رمضان را گرفته، اگر بعد از ظهر عمداً کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، باید به ده فقیر هر کدام یک مد طعام بدهد و اگر نمی‌تواند بنا بر احتیاط واجب باید سه روز پی در پی روزه بگیرد.

 

آیت الله بهجت: کسی که قضای روزه ماه رمضان را گرفته است، در صورت وسعت وقت پیش از ظهر می‌تواند افطار کند و آن قضا را در وقت دیگری انجام دهد ولی افطار بعد از ظهر حرام است و اگر بعد از ظهر افطار کند باید کفاره بدهد و کفاره او اطعام ده فقیر و در صورت عدم توانایی سه روز روزه گرفتن است.

 

آیت الله سیستانی: روزه قضای ماه رمضان را قبل از اذن ظهر باطل کند کفاره ندارد و اگر بعد از اذان طهر عمدا باطل کند کفاره دارد ولی نه مثل ماه رمضان بلکه کفاره اش طعام دادن به ده فقیر است به هر کدام یک مد (۷۵۰ گرم) و اگر نمی تواند باید سه روز روزه بگیرد.

 

آیت الله تبریزی: کسی که قضای روزه رمضان را گرفته، اگر وقت قضای روزه او تنگ نباشد می‌تواند پیش از ظهر روزه خود را باطل نماید. کسی که قضای روزه رمضان را گرفته اگر بعد از ظهر عمداً کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد باید به ده فقیر هر کدام یک مد که تقریباً ده سیر است طعام بدهد و اگر نمی تواند سه روز روزه بگیرد.

 

آیت الله فاضل لنکرانی: کسی که قضای روزه ماه رمضان را گرفته اگر وقت قضای روزه او تنگ نباشد می‌تواند پیش از ظهر روزه خود را باطل کند. کسی که قضای روزه رمضان را گرفته اگر بعد از ظهر عمداً کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد باید به ده فقیر که هر کدام یک مد که تقریباً ده سیر است طعام بدهد و اگر نمی‌تواند سه روز روزه بگیرد و بنابر احتیاط مستحب شصت فقیر را طعام بدهد.

 

آیت الله مکارم شیرازی: کسی که روزه قضای ماه رمضان را به جا می‌آورد می‌تواند پیش از ظهر روزه را افطار کند به شرط این که وقت برای قضای روزه تنگ نباشد ولی بعد از ظهر جایز نیست، همچنین اگر قضای روزه غیر معیّنی مانند قضای روزه نذر را گرفته باشد احتیاط واجب آن است که بعد از ظهر روزه را باطل نکند. کسی که روزه قضای ماه رمضان را بعد از ظهر عمداً باطل کند باید به ده نفر فقیر هر کدام یک مد طعام بدهد و اگر نمی تواند سه روز پی در پی روزه بگیرد.

 

 

حکم شکستن روزه با استمنا

• اگر فرد با آگاهی و عمد در ماه رمضان استمنا کرده باشد، باید کفاره جمع بدهد؛ یعنی برای هر روز ۶۰ روز، روزه بگیرید و ۶۰ فقیر را هم اطعام نمایید.
• اگر نمی‌‏تواند روزه بگیرد، فقط قضای روزه‌‏ها را بگیرد و برای هر روز ۶۰ فقیر را اطعام کند.
• اگر واقعا نه می‌تواند روزه بگیرد و نه اطعام بدهد هر مقدار می‌‏توانید صدقه بدهد و استغفار کند.
• اگر از دادن صدقه (اطعام فقرا) نیز ناتوان است، استغفار نماید.

به هر روی به نظر می‌‏رسد تکلیف شما توبه و استغفار و عزم بر عدم انجام دوباره گناه است. اگر منی‌ بی‌ اختیار بیرون‌ آید روزه‌ باطل‌ نیست‌؛ ولی‌ اگر عمداً کاری‌ کند (مثل‌ استمنا) که‌ بی‌‌اختیار منی‌ از او بیرون‌ آید روزه‌اش‌ باطل است‌. در صورتی‌ که‌ بداند یا اطمینان‌ داشته‌ باشد که‌ به‌ سبب‌ آن‌ کار، منی‌ بی‌اختیار خارج‌ خواهد شد. برای مطالعه بیشتر در این خصوص مطالعه مطلب شکستن روزه با خودارضایی چه حکمی دارد؟ را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

 

قضای روزه ای که عمدی باطل شده است

آیت الله خامنه ای: روزه ای را که عمدا باطل کرده‌اید اگر در همان سالی که باطل کردن عمدی روزه رخ داده قضایش را گرفته‌اید کفاره تاخیر ندارد و اگر در همان سال قضایش را نگرفته‌اید یک کفاره تاخیر (که ۷۵۰ گرم گندم یا برنج می‌باشد که باید به فقیر بدهید) دارد. و اما چون عمدا روزه را باطل کرده‌اید یک کفاره عمد علاوه بر کفاره تاخیر باید پرداخت کنید که عبارت است از: ۶۰ روز روزه گرفتن که ۳۱ روز آن پشت سر هم باشد یا ۶۰ نفر فقیر را اطعام کردن.

 

 

گرفتن روزه مستحبی زمانی که روزه واجب قضا داریم

آیت الله خامنه ای: با داشتن روزه واجب (مثل: قضا و کفاره و…) روزه مستحبی صحیح نیست البته در مورد كفاره چون شخص مخیر است اگر كفاره را اطعام ۶۰ نفر فقیر قصد كرد و پرداخت كرد می‌تواند روزه مستحبی بگیرد و تا قبل از پرداخت كردن آن نمی‌تواند روزه مستحبی بگیرد. اگر کسی با داشتن روزه واجبی بر عهده‌اش، روزه مستحبی گرفت ولی مساله را فراموش کرده بود و بعد از اذان مغرب متوجه شد روزه مستحبی اش صحیح است.

 

حکم شکستن روزه مستحبی

اگر کسی روزه مستحبی بگیرد واجب نیست آن را به آخر رساند بلکه اگر برادر مؤمنش او را به غذا دعوت کند مستحب است دعوت او را قبول کند و در بین روز افطار نماید.

 

حکم شکستن روزه نذری

اگر نذر کند که روز معینی را روزه بگیرد چنانچه در آن روز عمدا روزه خود را باطل کند باید یک بنده آزاد نماید یا دو ماه پی در پی روزه بگیرد یا به شصت فقیر طعام دهد. ولی اگر نذر مطلق (نذر مطلق آن است که انسان بدون هیچ قید و شرطی بگوید نذر می‌کنم برای خدا، یا برای…) باشد می‌تواند در روزی که قصد کرده روزه بگیرد، افطار نماید چه قبل از ظهر و چه بعد از ظهر.