غزل شماره ۴۹۰ حافظ: در همه دیر مغان نیست چو من شیدایی

معنی و تفسیر غزل شماره ۴۹۰ حافظ

در همه دیر مغان نیست چو من شیدایی
خرقه جایی گرو باده و دفتر جایی

در تمام عبادتگاه‌های زردشتیان کسی همچون من شوریده‌احوال نیست. خرقه‌ام در یک دیر، کتاب و دفترم در دیر دیگر به گرو باده رفته است.

دل که آیینه شاهیست غباری دارد
از خدا می‌طلبم صحبت روشن رایی

دل که به منزله آیینه بازتابنده نور جمال سلطان کاینات است، کدر و تیره شده است. از خدا می‌خواهم که دوستی روشن‌ضمیر و دل‌آگاه به من عطا کند.

کرده‌ام توبه به دست صنم باده‌فروش
که دگر می‌ نخورم بی رخ بزم‌آرایی

دست در دست زیباروی باده‌فروشی نهاده و توبه و تعهد کرده‌ام که بعد از این بدون حضور زیبای مجلس‌آرایی شراب ننوشم.

نرگس ار لاف زد از شیوه چشم تو مرنج
نروند اهل نظر از پی نابینایی

اگر گل نرگس ادعای همسانی با شیوه ناز و ادای چشم تو کرد آزرده خاطر مشو، صاحبان بصیرت هرگز به دنبال چشمی که نمی‌بیند، راه نمی‌افتند.

شرح این قصه مگر شمع برآرد به زبان
ور نه پروانه ندارد به سخن پروایی

مگر شرح این داستان عشق را شمع با زبان آتشین خود بازگو کند وگرنه هرگز پروانه برای سخن گفتن میل و رغبتی نشان نمی‌دهد.

جوی‌ها بسته‌ام از دیده به دامان که مگر
در کنارم بنشانند سهی بالایی

جوی‌های اشک از دیدگان خود به سوی دامان روان کرده‌ام تا شاید معشوق سرو قامتی را در کنار من بنشانند.

کشتی باده بیاور که مرا بی رخ دوست
گشت هر گوشه چشم از غم دل دریایی

پیاله کشتی‌مانند را شراب کرده بیاور که بر اثر فراق محبوب و اندوه دل، هر گوشه چشمم از اشک به صورت دریایی درآمده است.

سخن غیر مگو با من معشوقه‌پرست
کز وی و جام می‌ام نیست به کس پروایی

با من که معشوقم را از جان و دل می‌پرستم از بیگانه سخن مگو زیرا به غیر از او و جام باده به کس دیگری رغبت و توجه ندارم.

این حدیثم چه خوش آمد که سحرگه می‌گفت
بر در میکده‌ای با دف و نی ترسایی

این سخن که سحرگاهان یک مسیحی با دف و نی بر در میخانه‌ای می‌گفت به خاطرم دلپذیر افتاد… ادامه در بیت بعد

بیت دهم

گر مسلمانی از این است که حافظ دارد
آه اگر از پی امروز بود فردایی