علائم سرطان مثانه و راه های درمان آن

ستاره | سرویس سلامت – مثانه اندامی توخالی است که در بخش پایینی شکم قرار دارد. ظاهرش شبیه به یک بادکنک کوچک است و یک دیواره ماهیچه‌ای دارد که امکان منقبض شدن و منبسط شدن را برایش فراهم می‌کند. ادرار تا زمانی‌ که از بدن خارج شود، در مثانه جمع می‌شود. ادرار، مایعی زائد (دفعی) است که توسط کلیه‌ها در هنگام پاک‌سازی خون تولید می‌شود. ادرار از طریق دو لوله به نام میزنای از کلیه‌ها به مثانه می‌ریزد. هنگامی‌که مثانه در حین ادرار کردن خالی می‌شود، ادرار از طریق لوله‌ای دیگر به‌ نام پیشابراه از مثانه و در نهایت از بدن خارج می‌شود.

 

 

چه عواملی احتمال بروز سرطان مثانه را افزایش می‌دهد؟

• سیگار کشیدن: مهمترین عامل ابتلا به سرطان مثانه مصرف سیگار است و میزان خطر بستگی به مدت و مقدار مصرف سیگار دارد. خطر ایجاد سرطان مثانه در افراد سیگاری دو برابر افراد غیر سیگاری است.
• سرطان مثانه در مردان و افراد مسن بیشتر دیده می‌شود. میانگین سنی افراد هنگام تشخیص ۶۵ سال است. بنابراین جنسیت (در ایران، مردان چهار برابر بیش‌تر از زنان به سرطان مثانه مبتلا می‌شوند.) و سن از عوامل موثر بر سرطان مثانه هستند.
• سابقه خانوادگی، شانس ابتلا به این سرطان را دو برابر می‌کند.
• میزان بروز سرطان مثانه در سفیدپوستان بیش از سیاه‌پوستان است. 
• تماس‌های شغلی با مواد شیمیایی مانند رنگ‌های صنعتی، دود زغال‌سنگ، یا مواد شیمیایی مورد استفاده در لاستیک‌سازی، برخی رنگ‌ها یا منسوجات احتمال ابتلاء به سرطان مثانه را افزایش می‌دهد. (سال‌های زیادی طول می‌کشد تا سرطان مثانه بروز کند.)
• تركیبات آروماتیك موجود در آلودگی هوا با اتصال به دی.ان.آ (DNA) و تجزیه آن احتمال بروز سرطان را افزایش می‌دهند.
• عفونت‌های مزمن ادراری درمان نشده
• تروما به اپی‌تلیوم مثانه ناشی از سنگ و عفونت‌های مکرر.
• سیكلوفسفامید كه در شیمی درمانی و برای درمان برخی از انواع سرطان‌ها استفاده می‌شود تنها ماده‌ پزشکی است که موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان مثانه می‌شود.
• استفادۀ بلند مدت از سوند جهت ادرار.
• آشامیدن آبی که حاوی میزان زیادی آرسنیک است

 

را‌ه‌های تشحیض سرطان مثانه

• آزمایش کامل ادرار که شامل آنالیز ادرار و سیتولوژی ادرار است:

آنالیز ادرار: در این تست از یک نوار ادراری که در برابر بعضی ویژگی‌های ادرار مثل وجود گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و گلوکز (قند) تغییر رنگ می‌دهد، استفاده می‌شود. همچنین ادرار زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.

 

 

سیتولوژی ادرار: تستی که طی آن یک آسیب شناس خبره نمونه ادرار را زیر میکروسکوپ مشاهده می‌کند، که ببیند آیا سلول‌های غیر عادی با منشأ پوشش مثانه مشاهده می‌کند یا خیر. هم چنین آسیب شناس می‌تواند تشخیص دهد که سلول‌های غیر عادی سرطانی هستند یا خیر.

• سیستوسکوپی: سیستوسکوپی که به آن سیستواورتروسکوپی (مشاهده مستقیم درون مثانه و مجرای ادراری) نیز گفته می‌شود، روشی است که برای مشاهده و بررسی پوشش داخلی مثانه و مجرای ادراری استفاده می‌شود. این کار باید توسط یک اورولوژیست در اتاق عمل انجام شود. وقتی این کار در مطب انجام می‌شود، یک ژل بی‌حس کننده به مجاری ادراری زده می‌شود تا بیمار کمتر احساس ناراحتی کند. یک لوله باریک با یک دوربین (که به آن سیستوسکوپ می‌گویند) از طریق مجرای ادرار به داخل مثانه هدایت می‌شود. با استفاده از سیستوسکوپ پزشک پوشش داخلی مثانه و مجرای ادراری را بررسی می‌کند. در صورت مشاهده بافت غیر طبیعی از آن نمونه‌برداری می‌شود. نمونه برداری در مطب یا اتاق عمل انجام می‌شود. این نمونه برداشته شده از نظر وجود سلول‌های سرطانی با میکروسکوپ بررسی می‌شود.

 

 

• سونوگرافی از شکم
• سی تی اسکن استخوان
• عکسبرداری از قفسه سینه

 

مرحله بندی سرطان مثانه

مرحله‌بندی سرطان مثانه به نفوذ تومور در بافت مثانه، درگیری گره‌های لنفاویِ مجاور مثانه و گسترش تومور به سایر ارگان‌های بدن بستگی دارد. بعد از تشخیص قطعی سرطان مثانه چندین آزمایش جهت تعیین مرحله سرطان انجام می‌شود. این آزمایش‌ها شامل عکس قفسه سینه (Chest X-ray)، سی تی اسکن و ام آر آی (MRI) لگن می‌باشد.

رایج‌ترین روش مرحله بندی سرطان استفاده از سیستم TNM است که منظور از‏ T:تومور، N:گره لنفاوی و M: متاستاز (پخش شدن تومور در سایر نقاط بدن) است. سیستم فوق چهار مرحله را در سرطان شرح می‌دهد.

مراحل تقسیم بندی تومور (T) به شرح زیر است:

T0: هیچ توده ای در مثانه مشاهده نشد.

T1: تومور فقط در سطح داخلی مثانه مشاهده شد.

T2: تومور درون لایه عضلانی مثانه نفوذ کرده است؛ درگیری سطحی (T2a)، درگیری عمقی (T2b). مرحله ۲ و مراحل بالاتر جزو دسته سرطان‌های تهاجمی قرار می‌گیرند.

T3: تومور با گذشتن از لایه عضلانی، لایه چربی احاطه کننده مثانه را درگیر می‌کند.

T4: تومور ارگان‌های مجاور از جمله پروستات، روده، واژن یا رحم را درگیر کرده است.

 

 

درجه بندی سرطان مثانه

درجه بندی سرطان، به شکل سلول‌ها در زیر میکروسکوپ مربوط می‌شود. درجه سرطان فاکتوری در پیش‌بینی احتمال عود سرطان پس از درمان و شانس زنده ماندن فرد مبتلا می‌باشد. تومورهای مثانه به دو درجه پایین (low) و بالا (High) تقسیم می‌شوند. درجه تومورهای غیر تهاجمی می‌تواند پایین و بالا باشد. در صورتی که تمام تومورهای تهاجمی (تومور مرحلۀ T1 و بیشتر) درجه بالا هستند.

 

راه‌های پیشگیری از سرطان مثانه

دوری از سیگار، اجتناب از قرار گرفتن در معرض تنفس مواد شیمیایی و نوشیدن مایعات زیاد می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مثانه را در افراد کاهش دهد. نوشیدن مایعات زیاد، تولید ادرار را افزایش داده و در نتیجه مثانه فرد فعالیت بیشتری می‌کند. این کار باعث می‌شود تا هر نوع ماده سرطان‌زایی که ممکن است در ادرار وجود داشته باشد رقیق شده و دفع گردد و به این ترتیب مدت زمانی که این‌گونه مواد شیمیایی در مجاورت سلول‌های مثانه باقی می‌مانند، کم می‌شود.

 

درمان سرطان مثانه

درمان سرطان مثانه از چهار طریق امکان‌پذیر است:

• جراحی
• شیمی‌درمانی
• پرتو درمانی
• ایمونو تراپی (در این روش (Immunotherapy)، سیستم دفاعی طبیعی بدن شما به سلول‌های سرطانی مثانه هجوم خواهند برد.)

انتخاب راه درمان تومور مثانه به مهاجم یا غیر مهاجم بودن و میزان پیشرفت آن بستگی دارد. برای تومورهای غیر مهاجمی که زود تشخیص داده می‌شوند پزشک سعی می‌کند تومور را از طریق یک اشعه الکتریکی شدید که به وسیله سیستوسکوپ وارد مثانه می‌شود تخریب کند. این روش درمانی فولگوریشن نامیده می‌شود. برای تومورهای کوچک این روش تنها روش لازم است و نیاز به سایر اقدامات نمی‌باشد. یک روش درمانی دیگر شامل ریختن داروهای شیمی‌درمانی در درون مثانه است. این روش درمانی هیچ عارضه خاصی برای شما ایجاد نمی‌کند.

تومورهای بزرگتر که به درون عضلات دیواره مثانه راه یافته‌اند باید به وسیله عمل جراحی برداشته شوند. بعضی اوقات قسمتی از مثانه یا تمام آن برداشته می‌شود. این عمل جراحی سیستکتومی نام دارد. در این عمل حالب (مجرایی که ادرار را از کلیه به مثانه هدایت می‌کند) به قسمتی از روده کوچک که ایلئوم نامیده می‌شود متصل می‌شود تا ادرار از کلیه به ایلئوم هدایت شود. سپس سوراخی بر روی شکم ایجاد می‌شود تا ادرار ازطریق این مجرا از روده خارج شود. یک کیسه پلاستیکی مخصوص نیز به این سوراخ متصل می‌شود. بیماران بعد از درمان باید تا ۵ سال تحت نظر باشند تا از عود احتمالی این بیماری جلوگیری شود.

 

رژیم غذایی مناسب برای سرطان مثانه چیست؟

 

 

• متخصصان هشدار دادند افرادی که روزانه بیش از ۵۳ گرم پنیر (۵۳ گرم پنیر تقریبا به اندازه یک تکه کوچک شکلات است.) مصرف می‌کنند احتمال بروز سرطان مثانه در آن‌ها بیش از ۵۰ درصد افزایش می‌یابد. در عین حال خوردن کمتر از این مقدار پنیر در روز هیچ خطری برای سلامت مثانه ندارد.
• چربی‌های اشباع شده مثل گوشت و لبنیات احتمال بروز این سرطان را تشدید کرده اما در عوض چربی‌های سالم مثل روغن زیتون نقش حفاظت کننده در برابر این بیماری دارند.
• مصرف چای سبز منجر به کاهش التهابات در جدار مثانه و سایر سلول‌های بدن می‌شود و نقش پیشگیری کننده در سرطان مثانه را دارد. ترب و تربچه نیز نقش پیشگیری کننده‌ای در وقوع سرطان مثانه دارند.
• مصرف ماست نیز در خانم ها ۴۶% ودر آقایان ۳۶% نقش پیشگیری کننده دارد.
• سبزیجات به خصوص کلم بروکلی و فلفل سبز (فلفل سبز سرشار از ویتامین A و C است که از جمله ویتامین‌های ضداکسیدان هستند و روی رادیکال‌های آزاد که اثر تخریبی بر روی سلول‌های سالم دارند، اثرگذارند) استفاده کنید.
• مصرف آنتی اكسیدان‌ها مانند ویتامین آ، ای، سی، روی و سلنیوم نقش مهمی در پیشگیری از بروز سرطان مثانه دارد.