نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 5 دی 1400
ستاره | سرویس علوم – چگونگی شکل گیری فسیل انسان و دیرینه شناسی آن را در این مطلب بخوانید.
فسیل انسان چیست؟
لغت فسيل (سنگواره) از لغت لاتين فسيليس fossilis می‌آيد و به معنی حفر كردن و کاوش کردن است. بيشتر لايه‌های فسيلی از سنگ‌های رسوبی به دست آمده‌اند. سنگ رسوبی سنگی است كه از رسوباتی نظیر ماسه، گل و تكه‌های كوچک سنگ تشکیل می‌شود. پس از گذشت دوره‌های زمانی طولانی، اين ذرات كوچک فشرده و متراكم شده‌اند. اگر فسیلی در میان آنها باشد، این فسیل زير لايه‌های بيشتر و بيشتری از رسوب دفن شده است و در داخل سنگ‌های رسوبی فشرده شده است. لايه‌های زیرتر قديمی‌تر از لايه‌های رويی هستند.
به خاطر داشته باشید که فسيل يک استخوان هيچ استخوانی در داخلش نيست. يک شیء فسيل شده همان شكل شیء اصلی را دارد، اما از نظر مواد شيميايی بيشتر شبيه به سنگ است. همه مواردی که توضیح دادیم در مورد فسیل انسان نیز صدق می‌کند و تا به حال فسیل های انسانی زیادی کشف شده است.
ديرينه شناسی شاخه‌ای از زيست شناسی است كه به اشكال زندگی در دوره‌های زمين شناسی گذشته می‌پردازد. اغلب اين كار را با مطالعه فسيل‌ها انجام می‌شود.
فسيل انسان شبيه چیست؟
آناکسیماندروس، فیلسوف یونان باستان عنوان کرده‌است: “بشر در ابتدا به صورت حیوانی دیگر، شبیه ماهی بوده‌است”.
اصولا فسيل ها همان شكلی را دارند كه شیء اصلی داشته است. اما تراكم و رنگ بندی آنها با شیء اصلی خيلی متفاوت است. رنگ يک فسيل به مواد معدنی كه آن را تشکیل داده‌اند بستگی دارد. فسیل انسان هم شبیه به خود انسان است و فقط فسيل‌ها معمولاً سنگين‌تر از شیء اصلی هستند (فسیل‌ها به طوركلی از سنگ هستند. چراکه مواد سنگی به تدریج جایگزین شیء اصلی شده است). بيشتر فسيل ها از مواد سنگی معمولی ساخته شده‌اند، اما بعضی پر رمز و رازترند.
کهن‌ترین فسیل انسان
محققان بینالمللی اعلام کردند که موفق به کشف فسیل به‌دست آمده از انسان «هومونید» یا راست‌قامتان اولیه در غرب اروپا شده‌اند.
این کهن‌ترین فسیلی است که تاکنون از این‌گونه بشر اروپایی در کاوش‌های باستان‌شناسی به‌دست آمده است. قدمت این فسیل‌ها به عصر شکل‌گیری نخستین کلونیها از این‌گونه انسان در اروپای غربی و پس از مهاجرت آنها از آفریقا بازمی‌گردد.
یافتههای اخیر شامل فسیلی از دندان است که در جریان کاوش‌های باستان‌شناسی در سایت بارانکو لئون در منطقه‌ای در جنوب شرقی اسپانیا کشف شده و تاریخ آن به حدود یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار سال قبل بازمی‌گردد.
فسیل دندان این‌گونه انسانی درون بستری متشکل از سنگ مصنوعی لیتیک و بقایای یک پستاندار بزرگ ماقبل تاریخ پیدا شده است. پیش از این نیز منطقه دیگری در رشته کوههای شمال اسپانیا رکورد کشف کهن‌ترین فسیل انسان اولیه را در غرب اروپا داشت.
فسیل دندان‌ها به‌عنوان دندانهایی متعلق بهگونهای از انسان هومونید که شامل انسان مدرن و گونههای نزدیک به آنهاست، شناسایی شده است. محققان هنوز بقایای گونه انسانی را که دندان‌ها متعلق به وی است شناسایی نکردهاند اما محل کشف فسیل در اروپا که عموما منطقه مرتبط با انسان هومو ارکتوس و شکل‌گیری نخستین کلونیهای این نوع انسان در اوراسیاست، نکته تعیین کنندهای است.
جمجمه های ۱۹۵ هزار ساله کهن ترین بقایای فسیل انسان اولیه
قدمت دو جمجمه که ابتدا در سال ۱۹۶۷ در اتیوپی کشف شده بود ۱۹۵ هزار سال است که آنها را به کهن ترین بقایای انسانی که دانشمندان تاکنون به آنها دست یافته اند بدل کرد. دانشمندان تاریخ گذاری مجدد صخره‌هایی که این بقایا در نزدیکی آنها کشف شده بود به این تخمین دست یافته‌اند. این فسیل ها ابتدا توسط تیمی از کاوشگران تحت سرپرستی ریچارد لیکی، فسیل شناس معروف، در رسوبات کنار رود اومو در جنوبی ترین نقطه اتیوپی در نزدیکی شهر کیبیش کشف و به جهانیان معرفی شد.
واهد فسیل شناسی و بررسی فسیل انسان
سنگواره‌های گردآوری شده از انسان‌سایان نشان می‌دهد که در طول زمان به تدریج ستون فقرات آنان صاف شده، حجم مغز افزایش یافته، ترکیبات صورت ظریف‌تر شده، و عضلات مربوط به جویدن همزمان با تغییر وضعیت دندان‌ها کمتر شده‌است. سنگواره های بسیار زیادی از اجداد انسان در دوره‌های مختلف تاریخی جمع آوری شده که می‌توان فهرستی از سنگواره های مشهورتر را در صفحه فهرست سنگواره‌های مشهور انسان در ویکی پدیا فارسی مشاهده نمود. همچنین می‌توان فهرستی از سنگواره‌های انسان همراه با توضیحات علمی مربوطه را در وب گاه موزه ملی تاریخ طبیعی (آمریکا) مشاهده نمود.
