خواص گیاه گاوزبان چیست + همه چیز در مورد خواص این گیاه دارویی

ستاره |‌ سرویس خواص شناسی – گیاه گاوزبان گیاهی است از تیره گاوزبانیان که با گیاه گل گاوزبان متفاوت است. شباهت این دو گیاه بیشتر مربوط به گل‌های آنهاست و هیچ گونه خواص مشترکی با هم ندارند و از نظر خواص دارویی باهم متفاوت هستند. “گیاه گاو زبان” با نام علمی Borage officinalis است که بخش‌های هوایی گیاه مورد استفاده قرار می گیرد، ولی “گل گاوزبان” با نام علمی Echium amoenum فقط گل‌های آن مورد استفاده است.

گیاه گاو زبان یا گل گاوزبان

گل گاوزبان در ايران، و گياه گاوزبان در اروپا و امريکا شهرت زيادی دارند. پزشکان سنتی ايران در معالجه بسياری از امراض از گل گاوزبان استفاده می‌کردند و نتيجه می‌گرفتند. پزشکان جديد هم خواص گل گاوزبان را می‌دانستند و برای دسته‌ای ديگر از امراض تجويز می‌نمودند و چون عطاران فرقی بين گل گاوزبان و گياه گاوزبان قائل نبودند، آنها را به جای هم می‌دادند و به همين جهت معالجه آنها نتيجه نمی‌داد و محققين از اينکه خواص و منافع اين گياه از بين رفته است در تعجب بودند!

يکي از مترجمين، تمام خواص گیاه گاوزبان را ترجمه کرده و به گل گاوزبان نسبت داده، سپس پرسيده است: چرا ايرانيان فقط از گل گاوزبان استفاده می‌کنند؟… به برگ و سرشاخه‌های آن توجهی ندارند، در جواب ايشان بايد بگوييم که گل گاوزبان، فقط گلش فوايد طبی دارد و گياهی که فرانسوی‌ها به آن “بوراش” می‌گويند گل گاوزبان نيست. در حقیقت به علت شباهت این گیاه به گل گاوزبان آن را گاوزبان نامیده‌اند و این گیاه نام فارسی ندارد و ورود آن به ایران نامشخص می‌باشد، نام‌های دیگر آن علف گاوزبان، بوراش، کحلا، کحیلا، حمحم، بوغلص و لسان الثور است.

گاوزبان گیاهی علفی و یک ساله است که ارتفاع ساقه آن تا ۶۰ سانتی‌متر نیز می‌رسد. گلهای آن لاجوردی، گوچک و گرد است. گلهای این گیاه از اردیبهشت تا شهریور به گل می‌نشیند. در ایران این گیاه ابتدا در تبریز و بعد در اصفهان و دیگر مناطق کشت شده است. قسمت‌های مورد استفاده آن دانه، گل، برگ و سرشاخه‌های گلدار آن است که مصرف دارویی دارد. برای استفاده از خواص گیاه گاوزبان بایستی آن را به صورت دم کرده مصرف نمود و برخی نیز مقداری فندق هم با آن مصرف می‌کنند.

خواص گیاه گاوزبان

•   از خواص گیاه گاوزبان در طب سنتی درمان استسقا (بیماری که در آن شکم آب می‌آرد) است، به این منظور بیماران مبتلا به استسقا باید مدت زیادی برگ و بذر آن را روزانه ۱۵ تا ۲۰ گرم به صورت ناشتا مصرف کنند.
• دانه گیاه گاوزبان یکی از غنی‌ترین منابع اسیدهای چرب اصلی است و به طور ویژه دارای اسید چرب امگا ۶ است که برای درمان روماتوئید (روماتیسم مفصلی که به طور قرینه دو مفصل را درگیر می‌کند) مفید می‌باشد.
• از مهمترین خواص گیاه گاوزبان خرد کردن و از بین بردن سنگ کلیه و مثانه است.
• این گیاه برای معالجه سوختگی با آتش و نیز آفتاب سوختگی مفید است.
• ضماد برگ‌های تازه و له شده گیاه گاوزبان دمل را باز می کند.
• از خواص گیاه گاوزبان افزایش ادرار و عرق است، چرا که گل، سرشاخه و برگ آن دارای شوره، مواد لعابی و یک ماده تلخ است که باعث افزایش دفع ادرار و تعریق بیشتر می‌گردد.

مضرات گیاه گاوزبان (عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف)

 زیاده‌روی در مصرف گیاه گاوزبان در مقدار و مدت زمان طولانی، می‌تواند باعث بروز سرطان کبد و آسیب جدی به کبد بشود، همچنین این گیاه به دلیل داشتن آلکالوئید مصرفش برای زنان باردار و شیرده مناسب نیست.

برگرفته از: دایره المعارف گیاهان دارویی