مراحل انحصار وراثت چگونه است و چه مدارکی لازم دارد؟

ستاره | عمومی – انحصار وراثت در حقیقت اولین مرحله برای تعیین تکلیف اموال متوفی است. در این مرحله پس از پرداخت هزینه‌های کفن و دفن و دیون متوفی، آن چه از ماترک باقی می‌ماند به عنوان ارث برای ورثه‌ای که در گواهی انحصار وراثت منحصر شده اند، باقی می‌ماند. چگونگی این مرحله در گفتار زیر شرح داده می‌شود.

مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت

پس از صدور گواهی فوت و دریافت آن توسط ورثه، فرایند انحصار وراثت با ارائه‌ی مدارک لازم و تقدیم دادخواست به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامتگاه دائمی متوفی، شروع می‌شود. این مدارک عبارتند از:

• اصل شناسنامه و کارت ملی همه وراث شخص متوفی، همراه با کپی برابر اصل آن‌ها
• اصل گواهی فوت و کپی برابر اصل شده آن. (پس از فوت شخص، مطابق قانون، تاریخ فوت شخص در سیستم الکترونیکی اداره ثبت احوال کشور ثبت می‌شود و پس از ابطال شناسنامه متوفی، گواهی فوت شخص، صادر شده و به ورثه تحویل داده می‌شود.)

• گواهی صادره از اداره دارایی محل سکونت متوفی در خصوص لیست دارایی‌های منقول و غیر منقول متوفی. وراث برای دریافت این گواهی باید لیست تمامی اموال منقول و غیرمنقول متوفی را به اداره دارایی حوزه ی محل سکونت متوفی ارائه دهند.
• استشهادیه محضری. اسامی تمامی وراث باید در فرم مخصوصی که دادگستری در اختیار متقاضیان می‌گذارد نوشته شود و توسط دو شخصی که وراث متوفی را می‌شناسند در یکی از دفاتر اسناد رسمی امضا شده و همچنین امضای ایشان هم توسط دفاتر اسناد رسمی گواهی شود.

آیا میدانید بدهی مرده بعد از مرگش به عهده چه کسی است؟

تقدیم دادخواست به شورای حل اختلاف

پس از فراهم آمدن این مدارک، نوبت به تقدیم دادخواست بر روی فرم‌های چاپی دادخواست به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی می‌رسد که خواسته‌ی آن صدور گواهی انحصار وراثت است. 

پس از تقدیم دادخواست همراه با مدارک ذکر شده به شورای حل اختلاف، مدیر دفتر مدارک را بررسی می‌کند و در صورت عدم وجود نقص در مدارک، دادخواست را ثبت می‌کند و در نوبت رسیدگی قرار می‌دهد، سپس موضوع را یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشار یا محلی آگهی می‌کند که هزینه‌ی نشر این آگهی بر عهده‌ی متقاضی است. پس از گذشتن یک ماه از تاریح نشر آگهی در صورت عدم اعتراض، شورا گواهی انحصار وراثت را صادر می‌کند که در آن موارد زیر مشخص شده است:

1. مشخصات متوفی
2. تعداد ورثه و مشخصاتشان و نسبت آنها با متوفی
3. سهم هر یک از ورثه از اموال متوفی

چه اشخاصی می‌توانند تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت کنند؟

مطابق ماده ۳۶۰ قانون امور حسبی: «در صورتی که وارث متوفی یا سایر اشخاص ذینفع‌ بخواهند تصدیق انحصار وراثت تحصیل کنند، درخواست‌نامه کتبی‌ مشتمل بر نام و مشخصات درخواست‌کننده و متوفی و ورثه و اقامتگاه آن‌ها و نسبت بین متوفی و وراث را تنظیم نموده، به دادگاه‌ تسلیم می‌نمایند.» 

علاوه بر وراث، دیگر اشخاص ذینفع هم می‌توانند درخواست انحصار وراثت دهند.

اشخاص ذینفع در خواسته‌ی انحصار وراثت کدامند؟

• وراث؛ هرگاه زوجه‌ی متوفی باردار باشد، نمی‌توان گواهی انحصار وراثت گرفت، بلکه باید صبر کرد که جنین به دنیا بیاید که در صورت زنده متولد شدن، جزء ورثه محسوب می‌شود.
• طلبکاران متوفی
• وصی؛ در مواردی که تعیین وراث برای تنفیذ و اجرای وصایای متوفی لازم است.
• موصی له؛ به دلیل حقی که نسبت به موصی پیدا می‌کند، در مواردی که تنفیذ وصیت مزبور از سوی وراث لازم است.
  نکته: هرکس که وصیت نامه ای از متوفی نزد اوست باید آن را در مدت سه ماه به دادگاهی که در این خصوص آگهی کرده، بفرستد. پس از گذشتن این مدت اگر وصیت نامه ای ابراز شود از درجه اعتبار ساقط است.
• اشخاص دیگری که از وراثت وارث متوفی منتفع می‌شوند؛ مثل شخصی که مالی را از ترکه، از وراث خریده است.

اعتراض به مفاد گواهی انحصار وراثت چگونه است؟

نکته: هرگاه شخصی با علم به عدم وراثت خود یا وجود وراثی به غیر از خود، اقدام به دریافت گواهی انحصار وراثت کند، کلاهبردار محسوب می‌شود و علاوه بر جبران خسارت، به مجازات مقرر در قانون نیز محکوم می‌گردد.

نمونه دادخواست انحصار وراثت

در آخر به نمونه ای از این دادخواست توجه کنید.

سخن آخر

همراهان گرامی، شما می‌توانید تغییر مالکیت سیم کارت همراه اول متوفی؛ مراحل و مدارک مورد نیاز برای انتقال را نیز در ستاره بخوانید. فراموش نکنید که تجربیات، نظرات و پرسش‌های خود را با ما و سایر خوانندگان ستاره در میان بگذارید.