انواع سیستم های فرمان خودرو (ساده، هیدرولیک و برقی)

ستاره | سرویس خودرو – کافی است سوار یک ماشین شده و کمی با آن رانندگی کنید. یکی از اولین چیزهایی که می‌توانید در مورد آن نظر بدهید، کیفیت فرمان آن ماشین است. راحتی در کنترل و هدایت ماشین و گردش در پیچ‌ها چیزی نیست که نیاز به دانش آنچنانی داشته باشد. اما یکی از مواردی که شاید بهتر است کمی در مورد آن بدانید، آشنایی با سیستم‌ های مختلف فرمان در ماشین‌های سواری است. در این مقاله با زبانی ساده می‌خواهیم ۳ سیستم مختلف فرمان را به شما معرفی کرده و نقاط قوت و ضعف هر کدام را توضیح دهیم.

 

سیستم فرمان به زبان ساده

سیستم چرخش فرمان ماشین به خصوص فرمان‌های قدیمی ساختار بسیار ساده‌ای دارد و حتی می‌توانیم آن را متشکل از چند میله و چرخنده‌ی ساده بدانیم.

 

 

در یک نگاه ساده ما می‌توانیم مربع درون تصویر بالا را محل اتصال میله‌ی فرمان به سیستم هدایت چرخ‌ها بدانیم که صرفا کاری که برعهده دارد،‌ تبدیل حرکت دورانی فرمان به حرکت افقی همانند آن چیزی است که در تصویر زیر مشخص است.

 

 

به همین سادگی وقتی شما فرمان ماشین را در روبروی خود می‌چرخانید، این چرخش از طریق اتصالات مربوطه به حرکت افقی تبدیل شده و منجر به پیچ خوردن لاستیک‌های ماشین و فرمان‌پذیری آن می‌شود.

سیستم‌های اولیه فرمان جزییات آنچنان بیشتری از تصوایر نشان داده در خود نداشتند و برای همین معمولا فشار گردش چرخ‌ها به راحتی درون فرمان و خستگی دست راننده احساس می‌شد. در این سیستم‌ها چرخ‌ها صرفا با نیرویی که راننده به فرمان ماشین وارد می‌کند هدایت می‌شوند و برای همین به آن‌ها سیستم‌ فرمان دستی هم می‌گویند. برای مثال می‌توانیم به فرمان پیکان‌بار اشاره کنیم که این ماشین همچنان در جاده‌های ایران در حال تردد است!

 

انواع سیستم فرمان خودرو 

همان گونه که اشاره هم کردیم در یک حالت کلی ما دو نوع سیستم فرمان دستی و غیر دستی داریم که در حالت دوم همانند فرمان‌های هیدرولیک و برقی، سیستم جداگانه‌ای درون ماشین برای کمک به راننده و راحت‌تر کردن عمل هدایت ماشین وجود دارد. با توجه به این که سیستم فرمان دستی به خصوص آن مدل‌هایی که روی ماشین‌های سواری نصب می‌شدند تفاوت آنچنانی با تصاویر نشان داده شده در بالا ندارند، ما از توضیح این گونه سیستم‌ های فرمان خودرو عبور می‌کنیم.

 

فرمان هیدرولیک

در این فرمان‌ها با استفاده از یک پمپ و مقداری تجهیزات دیگر سعی می‌کنند با فشار روغن عمل گردش فرمان توسط راننده را راحت‌تر کنند. مثلا اگر شما بخواهید فرمان را یک سمت بچرخانید، این سیستم فعال شده و نیروی لازم برای این کار را به مقداری کاهش می‌دهد.

 

 

البته صرفا موضوع راحت‌تر شدن چرخش فرمان در این جا مطرح نیست و با کمی تجربه‌ی این گونه سیستم‌ها خواهید فهمید که کنترل ماشین در سرعت‌ها و وضعیت‌های مختلف هم راحت‌تر صورت می‌گیرد. البته این یک واقعیت است که ما امروزه هم در ماشین‌های بی‌کیفیتی همانند پراید سیستم فرمان هیدرولیک داریم و هم در ماشین‌هایی که بعضا قیمت‌هایی بالای ۱۰۰ میلیون تومان دارند. برای همین طبیعی است که صرفا به نام هیدرولیک بودن فرمان، نمی‌توان تمامی جنبه‌های مثبت چنین سیستمی را برای ماشین در نظر گرفت.

البته چنین سیستم‌هایی بدون ایراد نیستند و به خصوص در مدل‌های ساده‌ی آن،‌ به دلیل اتصال مستقیم به موتور و گرفتن نیرو از آن، منجر به کاهش راندمان ماشین و موتور آن بعضا تا ۵ درصد می‌شود. مشکل دیگر این سیستم های فرمان خودرو این است که حتی در یک جاده صاف که فرمان هیچ کاری انجام نمی‌دهد هم سیستم درگیر و فعال است و برای همین همواره یک بار اضافی روی موتور ماشین داریم. تمامی این‌ها را هم می‌توانیم در کنار این مسئله بگذاریم که همانند تمامی پمپ‌های هیدرولیک، نشتی روغن وکثیف‌کاری‌های مرتبط با آن هم می‌تواند نکته‌ی منفی چنین سیستم‌هایی باشد به خصوص در شرایطی که با یک ماشین بی‌کیفیت طرف باشیم.

 

فرمان الکتروهیدرولیکی

این فرمان نسخه‌ی پیشرفته‌تر فرمان هیدرولیکی است و در آن‌ صرفا با به کار گیری یک موتور برقی سعی شده اتصالات تسمه‌ای بین موتور و پمپ روغن قطع شده و فرمان نیروی مورد نیاز پمپ را صرفا از طریق موتور برقی تامین کند. برای همین مشکل اساسی فرمان‌های هیدرولیک یعنی اتلاف توان موتور در چنین سیستمی وجود ندارد ولی غالبا موارد دیگر از جمله فضای زیادی که این گونه فرمان‌ها برای نصب احتیاج دارند در جای خود باقی است. امروزه معمولا می‌توان مدل‌هایی از فرمان‌‌های الکتروهیدرولیک را مشاهده کرد که با به کارگیری سنسورهای مناسب مشکل فعال بودن دائمی فرمان‌های هیدرولیک را هم حل کرده‌اند. 

 

فرمان برقی

این فرمان‌ها که حدودا از سال ۱۹۹۳ پای آن‌ها به صورت عملی به صنعت خودروسازی باز شده، تقریبا تمامی عیب‌های فرمان‌های هیدرولیکی را پوشش داده است. در این گونه سیستم‌ها با کوچک شدن سیستم فرمان ماشین و حذف پمپ و تجهیزات مرتبط با آن، نه تنها دیگر خبری از کثیف‌کاری‌های احتمالی گذشته نیست، بلکه دست سازندگان برای نصب آن درون خودرو هم بازتر از گذشته است.

 

 

در این سیستم همانند فرمان‌های الکتروهیدرولیک از یک موتور برقی استفاده می‌شود با این تفاوت که این موتور برقی به جای تامین انرژی مورد نیاز پمپ، خود وظیفه‌ی کمک به راننده در چرخش فرمان را برعهده دارد. در این فرمان‌ها با استفاده از یک سنسور چرخش فرمان تشخیص داده می‌شود تا این گونه از کار کردن سیستم در مواقعی که به آن احتیاج نداریم، همانند آن چه در جاده‌های صاف رخ می‌دهد جلوگیری کند. برای همین چنین سیستمی بسیار کم‌مصرف‌تر از نمونه‌های قبلی خود است. البته درصورتی که مشکلی برای بخش برقی فرمان پیش‌بیاید، سیستم امنیتی عمل کرده و فرمان را به صورت کاملا دستی در اختیار شما قرار می‌دهد. پس از این لحاظ مشکلی بابت برقی بودن سیستم فرمان وجود ندارد.

تفاوتی که در بین مدل‌های مختلف فرمان برقی وجود دارد، در قرارگیری محل موتور الکتریکی آن است که در ماشین‌های سبک سواری معمولا مکان آن روی ستون فرمان و یا دنده‌ی شانه‌ای خودرو است.

 

مطلب آشنایی با خودروهای آینده و تکنولوژی منحصر بفرد آن‌ها را نیز در ستاره بخوانید.