بی اشتهایی عصبی؛ تعریف، علائم و درمان

ستاره | سرویس روانشناسی – آنورکسیا یا بی اشتهایی عصبی چیست؟ بی اشتهایی عصبی یک اختلال در خوردن است که به سبب آن افراد غذای بسیار کمی می‌خورند و به شدت از افزایش وزن می‌ترسند. شاید به نظر برسد که بی اشتهایی یک مشکل فیزیکی است که کاهش وزن شدید را به دنبال دارد اما در واقع بی اشتهایی یک مشکل جدی روانی به حساب می‌آید. 

کسانی که مبتلا به این نوع بی اشتهایی هستند به شدت از افزایش وزن می‌ترسند. در بسیاری از موارد دیده شده که آنان خود را بر اساس وزنشان قضاوت می‌کنند و مشکلاتشان را ناشی از ظاهر و وزنشان می‌دانند.

هرکسی در هر سن و در هر شرایطی می‌تواند مبتلا به بی اشتهایی شود. آمارها نشان می‌دهد این مشکل بیشتر در خانم‌های جوان دیده می‌شود اما با این حال این اختلال امروزه به سرعت در آقایان، خانم‌های بالای ۴۰ سال و نیز کودکان هفت ساله نیز در حال افزایش است.

عامل بی اشتهایی عصبی چیست؟

دلیل واحدی برای بی اشتهایی در افراد وجود ندارد و عوامل بیماری در هر شخص متفاوت است. شاید بتوان عوامل بیماری را در قالب مجموعه دلایل زیر تعریف کرد:

۱- فاکتورهای روانشناسی

عزت نفس پایین با شروع اختلال بی اشتهایی روانی رابطه مستقیم دارد. بسیاری از افرادی که دچار این بیماری هستند احساس می‌کنند ارزشی ندارند و آنچنان که باید خوب نیستند. کاهش وزن در این افراد به عنوان راهی است که به کمک آن احساس می‌کنند چیز مهمی را بدست آورده‌اند. بدست آوردن این ویژگی در نگاه آنها می‌تواند عاملی باشد که برای خودشان ارزش قائل شوند.

تحقیقات نشان می‌دهد ویژگی‌های شخصیتی مانند کمال‌گرایی نیز عاملی برای مبتلا شدن افراد به این اختلال هستند. مولفه‌های روانشناسانه دیگری که در بی اشتهایی عصبی دخیل هستند عبارتند از:

• مشکلات دیگر مربوط به سلامت ذهن به خصوص افسردگی، خودزنی و اضطراب در افراد
• عدم توانایی در مدیریت استرس و تعامل با زندگی
• وسواس

۲- فاکتورهای اجتماعی

ما در جوامعی زندگی می‌کنیم که تناسب اندام افراد بسیار مهم است. منظورمان این است که همیشه در معرض گفته‌های دیگران قرار داریم که می‌گویند ظاهر ما نشان‌دهنده ارزش ماست و به ما القا می‌کنند که باید مانند مدل‌ها بدن زیبایی داشته باشیم و در غیر این صورت خجالت زده خواهیم شد. 

این موضوع در میزان عزت نفس ما و دیدگاه ما نسبت به خودمان اثرگذار است. شاید به نظر برسد که این فشارهای اجتماعی و فرهنگی به تنهایی نمی‌تواند اختلال خوردن را در افراد ایجاد نماید اما باید بدانید که چنین مشکلاتی افراد را برای ابتلا به اینگونه ناراحتی‌های روانی آسیب‌پذیر می‌کند. برخی از افراد به اختلال خوردن روی می‌آورند تا بتوانند راهی برای فرار از این مشکلات پیدا کنند. 

۳- فاکتورهای بیولوژیکی

تحقیقات جدیدی بر روی ارتباط ژنتیک و ایجاد بی اشتهایی عصبی در حال انجام است. همچنین تحقیقات دیگری بر روی شیمیایی مغز و در حوزه عصب‌شناسی درحال انجام است تا بتواند دلیل ایجاد بی اشتهایی روانی در برخی از افراد و عدم ایجاد آن در برخی دیگر را از نگاه بیولوژیکی بررسی و توجیه کند.

علائم و نشانه‌های بی اشتهایی

اینکه با قاطعیت بگوییم شما، آشنایانتان و یا دوستانتان درگیر بی اشتهایی عصبی هستند کمی سخت است چرا که کاهش ناگهانی وزن می‌تواند ناشی از مشکلات سلامتی دیگری نیز باشد. اما به طور کلی نشانه‌های اختلال بی اشتهایی روانی عبارتند از:

علائم رفتاری

• ترس از چاقی و به دنبال لاغری رفتن
• داشتن دغدغه زیاد در موضوع وزن
• ذهنیت اشتباه راجع به ظاهر بدن و یا چاقی؛ به عنوان مثال افراد فکر می‌کنند که چاق هستند در حالیکه لاغرند.
• دست کم گرفتن مشکل حتی بعد از تشخیص آن
• دروغ گفتن راجع به خوردن و آنچه خورده‌اند؛ یعنی بهانه آوردن برای نخوردن چیزی با ادعای این که قبلا غذا خورده‌اند.
• عدم صداقت درباره میزان وزنی که کم کرده‌اند.
• برایشان فکر کردن راجع به چیزی به غیر از غذا سخت است.
• رژیم غذایی سنگین
• محاسبه بیش از حد کالری موجود در هر غذا
• پرهیز از غذاهایی که به نظرشان چاق کننده هستند.
• فقط غذاهایی می‌خورند که کالری بسیار کمی داشته باشند.
• محدود کردن وعده‌های غذایی
• پرهیز از خوردن غذا در کنار دیگران
• تقسیم غذا به تکه‌های بسیار کوچک برای این که کم خوردن غذایشان را پنهان کنند و هضم غذا را برای خودشان آسان کنند.
• وسواس بیش از حد نسبت به غذا
• دوری و انزوای اجتماعی
  

علائم جسمانی

• از دست دادن شدید وزن
• عدم توانایی و کاهش تمایل جنسی
•  خواب ناکافی و خستگی
• سرگیجه
• مشکلات معده و دل درد
• نفخ و یبوست
• احساس سرما و دمای پایین بدن
• کج خلقی و بد اخلاقی
• عدم توانایی در تمرکز
• فشار خون پایین
  

چه نوع درمانی در دسترس است؟

راه های درمان بی اشتهایی عصبی غالبا نیاز به روان درمانی دارد.

مشاوره و روان درمانی

درمان شناختی تحلیلی (CAT)؛ بر اساس این نظریه الگوهای ناسالمی که باعث ایجاد بی اشتهایی می‌شوند از کودکی به وجود می‌آیند. این درمان ۳ مرحله دارد: اصلاح فرمول‌بندی (نگاه به اتفاقات گذشته که باعث ایجادالگوهای ناسالم می‌شوند.)، شناخت (کمک به افراد برای این که بدانند چگونه این الگوها باعث ایجاد بی اشتهایی شده است). اصلاح (شناسایی تغییراتی که می‌تواند این الگوهای منفی را درهم شکند).

رفتار درمانی شناختی (CBT)؛ که تمرکز آن بر روی شناسایی و تغییر الگوهای ناکارآمد فکری، ذهنی و ارزشی است که باعث ایجاد و ادامه بی اشتهایی در افراد می‌شوند. متخصصین در این مرحله به افراد کمک می‌کنند تا ذهنیت منفی که مسبب ایجاد اختلالات خوردن می‌شوند مانند “همه فکر می‌کنند من چاقم” را درک، شناسایی و تغییر دهند. متخصص به کمک مداخلات رفتاری خاص مانند ایجاد عادات تغذیه‌ای سالم به وسیله هدفگذاری صحیح می‌تواند بر روی این مشکل کار کند.

خانواده درمانی

یکی از انواع خانواده درمانی که برای کم اشتهایی استفاده می‌شود روش مادسلی نام دارد. این نوع درمان یک برنامه درمانی است که در آن پدر و مادر نقش مهم و مثبتی را در جهت بازگرداندن وزن فرزندشان به حالت عادی بر عهده دارند. از اصول این نوع درمان بازگرداندن توانایی کنترل انتخاب خوراکی به فرزندشان و تشویق او به رشد متعادل است.

بستری شدن

بیشتر افرادی که با بی اشتهایی روانی دست و پنجه نرم می‌کنند نیازی به بستری شدن ندارند اما برای برخی ممکن است نیاز باشد تا به دلایل مربوط به مشکلات سلامت جسمانی در بیمارستان بستری شوند. تصمیم‌گیری به درمان از طریق بستری بر اساس نظر متخصص و یا پزشک عمومی فرد و نیز بسته به نوع درمان مناسب برای فرد انجام می‌شود.

آیا شما دچار بی اشتهایی عصبی هستید؟ چه راهکارهای دیگری برای درمان این اختلال پیشنهاد می‌کنید؟ شما می توانید در ستاره، با اختلال خود زشت انگاری نیز آشنا شوید.

برگرفته از: mayoclinic