نویسنده: لیدا محمودی
بروزرسانی: 19 دی 1400
ستاره | سرویس مادر و کودک – بی قراری نوزاد در خواب یک از چالش‌های رایج پدر و مادر‌ها در ماه‌های اول تولد نوزاد است. از آنجایی که هیچ کودکی مانند دیگری نیست، نوزادان نیز شخصیت‌های متفاوت و الگو‌های خواب متفاوتی دارند. الگوی خواب بعضی از نوزادان خیلی زود منظم می‌شود و برخی دیگر خیلی دیرتر به روتین خواب شبانه عادت می‌کنند.
اگر نوزاد شما خواب پیوسته شبانه ندارد و مدام با گریه از خواب بیدار می‌شود، آگاهی از علت بی قراری او در خواب و راهکار‌های آن برای شما راه گشا خواهد بود.
علت‌های بی قراری نوزاد در خواب
- پوشکش خیس است و نیاز به تعویض دارد.
- گرسنه است. نوزادان نیاز به ۲ تا ۳ نوبت شیردهی شبانه دارند.
- نفخ دارد و نیاز دارد گاز معده اش خارج شود. نوزاد را روی شانه به صورت عمودی قرار دهید و با ماساژ یا ضربه‌های آرام به خروج گاز معده او کمک کنید. اگر موفق به خارج کردن گاز معده نوزاد نمی شوید، مطالعه مطلب آروغ گرفتن نوزاد با ۳ روش موثر را به شما توصیه می کنیم.
- بدن بچه خیلی سرد یا خیلی گرم است. تعداد لایه‌های لباس او را با توجه به دمای بدنش کم یا زیاد کنید. مطالعه مطالب راهنمای انتخاب لباس مناسب نوزاد در تابستان و لباس مناسب نوزاد در زمستان در این زمینه راه‌گشاست.
- محیط خواب او خیلی پر نور است. سعی کنید در اتاق نوزاد تاریکی مطلق حاکم باشد.
- غذایش سنگین بوده است. در مورد نوزادان شیرخشکی، حتما از دستورالعمل روی جعبه شیر خشک برای تهیه شیر استفاده کنید و شیر غلیظ تری تهیه نکنید.
- نیاز به آغوش شما دارد. او را در آغوش بگیرید و لالایی بخوانید تا آرامش پیدا کند.
- می‌خواهد دندان در بیاورد. در صورت تجویز پزشک دوز مناسبی از قطره استامینوفن به او بدهید. اگر در انتظار رویش اولین دندان نوزادتان هستید، مطلب اولین دندان نوزاد را حتما مطالعه کنید.
پاسخ به سوالات متداول
اگر نوزادتان شب‌ها نمی‌خوابد و به دنبال راهکاری برای خواب پیوسته شبانه نوزاد می‌گردید، با ما همراه شوید. به برخی از سوالات پرتکرار در زمینه خواب نوزادان در ادامه پاسخ داده شده است.
۱. نوزادم تنها در آغوش من می‌خوابد، برای تغییر این شرایط چه کاری باید انجام دهم؟
بسیاری از پدر و مادر‌ها این مشکل را دارند که نوزاد تنها در آغوش آنها به خواب می‌رود و هنگامیکه می‌خواهند او را در تخت یا گهواره بگذارند، گریه می‌کند. در حدود ۴ تا ۶ هفتگی این رفتار در نوزادان کاملا طبیعی است. نوزادان نیاز دارند که تماس جسمی (پوستی) با پدر و مادر خود داشته باشند تا احساس آرامش کنند و به خواب روند.
در آغوش کشیدن نوزاد گریانی که از خواب پریده است، موجب آرامش یافتن و به خواب رفتن دوباره او می‌شود. همچنین قنداق کردن نوزاد نیز به او آرامش می‌دهد. یک پارچه نخی نازک دور نوزاد بپیچید (سفت نبندید که نوزاد اذیت شود) و فضایی برای حرکت پا‌هایش در نظر بگیرید.
همچنین چگونگی شیر خوردن نوزاد را بررسی کنید و اینکه آیا ارتباطی میان نحوه تغذیه کودک (یعنی مکیدن یا بلعیدن سریع شیر یا خوردن آرام و با وقفه) و رفتار او هنگام ناراحتی وجود دارد یا خیر.
۲. نوزادم فقط ۴۰ دقیقه در روز چرت می‌زند، اما تمام شب را می‌خوابد. چه کار کنم تا نوزادم در طول روز بیشتر بخوابد؟
در ۴-۵ ماهگی، چرخه خواب و بیداری نوزاد شامل دو مرحله خواب عمیق (آرام) و خواب سبک (فعال) است. یک چرخه خواب حدود ۳۰ تا ۵۰ دقیقه است و پس از آن نوزاد می‌تواند از خواب بیدار شود. معمولا نوزادان در این سن پس از ۳۰-۴۰ دقیقه خواب، بیدار می‌شوند. اطلاعات بیشتر در مورد میزان خواب کودک در مطلب نحوه تنظیم خواب نوزاد + میزان خواب نوزاد در ماه های مختلف موجود است. راه‌های مختلفی برای خواباندن دوباره نوزاد وجود دارد؛ زدن ضربه‌های آرام به پشت نوزاد، گفتن “هیشششش”، تکان دادن گهواره و نوازش کردن، موجب آرام شدن نوزاد می‌شود. اگر این روش‌ها موثر نبود، نوزاد را در آغوش بگیرید تا آرام شود و دوباره به خواب رود.
۳. چه روش‌هایی موجب بهتر خوابیدن نوزاد در شب می‌شود؟ از حدود ۶ – ۷ ماهگی، نوزادم شب‌ها بیشتر از خواب بیدار می‌شود و بدون تکان دادن به خواب نمی‌رود. چه کار کنم که نوزادم شب‌ها بهتر بخوابد؟
بیدار شدن شبانه در میان نوزادان در این سن بسیار شایع است، زیرا نوزاد نسبت به مرحله خواب سبک خود آگاه می‌شود. به همین دلیل بهتر است نوزاد را در قنداق یا کیسه خواب بدون کلاه بخوابانید. می‌توانید روش‌های دیگر را نیز امتحان کنید:
- به آرامی با نوزاد صحبت کنید و او را در آغوش بگیرید.
- وقتی نوزاد خواب آلود شد، او را روی تخت یا گهواره اش بگذارید.
- با صدای “هیششششش”، زدن ضربه‌های آرام به پشت او و تکان دادن گهواره او را آرام کنید.
وقتی که نوزاد آرام شد، از تخت فاصله بگیرید یا از اتاق خارج شوید، اما اگر نوزاد بیدار شد یا بی قراری کرد، مراحل ۱ تا ۳ را تکرار کنید.
۴. نوزاد من قبلا شب‌ها خوب می‌خوابید، اما به تازگی شب‌ها از خواب بیدار می‌شود و جیغ می‌کشد. چه باید کرد؟
این اتفاق نیز در میان نوزادان بسیار رایج است، زمانی که نوزادان شروع به حرکت می‌کنند یا با گرفتن نرده‌های تخت می‌ایستند، شب‌ها بیشتر بیدار می‌شوند. نوزادان در این سن صدای شما را می‌شنوند و حرف‌های شما را می‌فهمند. می‌توانید در این مواقع با صدایی آرام به او بگویید: “الان وقت خوابه، بخواب عزیزم” و او را هدایت کنید تا بخوابد.
۵. من ساعات زیادی پیش از خواب مشغول آرام کردن نوزادم هستم، چه کار کنم تا زودتر به خواب رود؟
آیا نوزاد سرحال و خندان است یا بی قرار و ناراحت؟ اگر سرحال و خندان است که هیچ، اما اگر جیغ می‌کشد و بی قراری می‌کند، بررسی کنید که چه مشکلی دارد. از روشی که نوزاد به آن عادت دارد، برای آرام کردن او استفاده کنید. اگر نوزاد نیاز به یادگیری زمان خواب دارد، یک برنامه روتین خواب برایش تعریف کنید که شامل غذا خوردن، حمام کردن (یا دستشویی رفتن)، مسواک زدن، قصه گفتن، بوس، بغل و رفتن به تختخواب باشد. اینگونه نوزاد شما الگوی خوابیدن را در ذهن می‌سپارد و به تدریج به صورت خودکار به آن عمل می‌کند. برای برقراری روتین خواب (برای خواب روز یا شب) یک بازه زمانی کافی را در نظر بگیرید و نیاز‌های جسمی نوزاد را نیز برآورده کنید.
۶. کودک نوپای من هر روز ساعت ۵ صبح بیدار می‌شود. چه کار کنم تا کمی بیشتر بخوابد؟
بیداری زودهنگام کودکان مساله رایجی است که حل آن کمی چالش برانگیز است. این مشکل معمولا با بزرگتر شدن کودک و کاهش زمان چرت‌های روزانه برطرف می‌شود. راهکار‌های زیر را نیز در نظر بگیرید:
- می‌توانید به کودک یاد دهید که چگونه خود را آرام کند تا دوباره به خواب برود.
- اوایل صبح دمای بدن در کمترین حالت خود قرار دارد، بنابراین مطمئن شوید که به اندازه کافی گرم است.
- مدتی زمان می‌برد تا کودکان به خواب صبحگاهی عادت کنند، بنابراین بهتر است اهداف واقع بینانه داشته باشید و تکنیک‌های آرام کردن و خواباندن مجدد نوزاد را تمرین کنید.
۷. نوزاد تازه متولد شده من تقریبا تمام روز را گریه می‌کند. روش‌های گوناگونی را امتحان کرده ام و بی تاثیر بوده اند. چه کار کنم که کمی در در روز بخوابد؟
این مشکل در میان پدر و مادر‌هایی که نوزاد تازه متولد شده دارند، مشترک است. گریه‌های بی وقفه و آرام نشدن در طول روز، یکی از ویژگی‌های نوزادان و بخشی از فرایند رشد آنهاست. هنگامی که نوزاد به سه ماهگی می‌رسد، این مشکلات به تدریج برطرف می‌شود. پیشنهاد ما این است که از کمک دوستان و خانواده در نگهداری و آرام کردن نوزاد استفاده کنید. همچنین تکان دادن نوزاد در آغوش، زدن ضربه‌های آرام به پشت و گفتن “هیشششش” را امتحان کنید. بیرون رفتن با کالسکه یا ماشین نیز کمک کننده است.
در نظر داشته باشید که نگهداری از نوزاد کاری سخت و طاقت فرساست. پس تا جایی که می‌توانید از کمک همسر، دوستان، آشنایان و دیگر اعضای خانواده استفاده کنید.
۸. به تازگی فرزند دومم متولد شده، در این مدت پسر ۳ ساله ام مدام شب‌ها از خواب می‌پرد و بدخواب می‌شود. چه توصیه‌ای می‌کنید؟
ورود نوزاد جدید به خانواده موجب بروز تغییرات زیادی می‌شود، به ویژه برای خواهر و برادر بزرگترش. ممکن است ۶ ماه طول بکشد تا کودکان بزرگتر به حضور نوزاد جدید عادت کنند. در این زمان بایستی توجه کافی به فرزند بزرگتر داشته باشید و زمان‌هایی را تنها به او اختصاص دهید. همچنین می‌توانید از کمک کودک در نگهداری از نوزاد استفاده کنید (برای مثال هنگام تعویض پوشک، آماده کردن شیرخشک یا حمام کردن). قوانین و خط قرمز‌های مشخصی در رفتار با نوزاد برای کودک بزرگتر تعیین کنید که برای او کاملا مفهوم باشد.
۹. نوزادم ترجیح می‌دهد در آغوش من باشد و همانجا به خواب می‌رود. آیا با انجام این کار او را لوس می‌کنم؟
نوزادان تازه متولد شده دوست دارند در آغوش پدر و مادر خود باشند. این کار موجب تقویت پیوند عاطفی میان آنها می‌شود. نوزادان در حال رشد، نیازمند تماس پوستی و آغوش والدین خود هستند. به ویژه اگر نوزاد دچار ناراحتی یا مشکلی باشد، در آغوش گرفتن موجب آرامش او می‌شود. نگران لوس شدن نوزادتان نباشید و او را با اشتیاق در آغوش بگیرید. برای بهبود چرخه خواب و بیداری، برنامه غذا خوردن، بازی کردن و خوابیدن را برای او تکرار کنید.
۱۰. نوزاد من به سختی به خواب می‌رود، آیا می‌توانم از شیشه شیر برای خواباندن او استفاده کنم؟
در ابتدا باید بگوییم که بسیاری از نوزادان ساعاتی در روز (از یک تا سه ساعت) را به گریه و بی قراری می‌گذرانند. معمولا دادن شیشه شیر به نوزاد در این شرایط موثر نیست و حتی موجب گریه بیشتر او می‌شود. در این شرایط بهتر است به یک مشاور شیردهی مراجعه کنید تا او وضعیت شیردهی را بررسی کند و نوزاد را وزن کند. اگر نوزاد به میزان کافی وزن اضافه نکرده باشد، او راهکار‌هایی برای افزایش شیر به شما ارائه می‌دهد. افزایش دفعات شیردهی، دوشیدن کمی شیر قبل از شروع شیردهی، نوشیدن آب و مایعات و استراحت کافی موجب افزایش تولید شیر مادر می‌شود.
از سویی دیگر ممکن است مشکل در روشی باشد که شما نوزاد را می‌خوابانید. برای او توضیح دهید که چگونه نوزاد را می‌خوابانید (برای مثال نوزاد را قنداق می‌کنید، در زمان خاصی می‌خوابانید و…). ممکن است مشاور از شما بخواهد به پزشک مراجعه کنید تا علت بی قراری نوزاد پیش از خواب مشخص شود. اگر مشکل پزشکی خاصی وجود نداشته باشد، می‌توانید امیدوار باشید که گریه‌های پیش از خواب نوزاد در حدود ۵ ماهگی کاهش یابد.
۱۱. چرا نوزاد من مثل دیگر نوزادان شب‌ها نمی‌خوابد؟ من واقعا احساس درماندگی می‌کنم.
متغیر‌های زیادی در الگوی خواب نوزادان وجود دارد. هیچ دو نوزادی شبیه به هم نیستند. بی قراری نوزاد در خواب و یک یا دو بار بیدار شدن در طول شب برای بسیاری از نوزادان کاملا طبیعی است. البته به این معنا نیست که شما هرگز خواب راحتی نخواهید داشت. بهتر است از دیگر مادران بپرسید که منظور از اینکه نوزاد آنها تمام شب را می‌خوابد چیست؟ شاید بشنوید که آنها قبل از نیمه شب و ساعت ۴ تا ۵ صبح بیدار می‌شوند و به نوزادشان شیر می‌دهند.
۱۲. آیا روش گریه تا خواب (cry-it-out) و گریه کنترل شده (controlled crying) را توصیه می‌کنید؟
خیر، پدر و مادر بایستی بتوانند علایم و نشانه‌های رفتاری نوزاد را تشخیص دهند و از صدا و شدت گریه او پی به مشکلش ببرند. نوزاد پیش از یک سالگی نیاز به آغوش گرم پدر و مادر برای آرامش یافتن دارد. اگر با بی قراری نوزاد در خواب مواجه شدید، او را در آغوش بگیرید و بررسی کنید که چه نیازی دارد. گرسنه است؟ نیاز به تعویض پوشک دارد؟ دچار نفخ شده یا تنها آغوش شما را می‌خواهد.
این روش‌ها سال ۱۹۸۰ ابداع شدند، اما تحقیقات جدید در زمینه بهداشت روانی نوزادان نشان داده است که شیوه‌های مؤثرتری برای رفتار با نوزادان و آموختن رفتار خوب به آنان وجود دارد. پاسخگویی به نیاز نوزاد که با گریه او اعلام می‌شود، به نوزاد این احساس را می‌دهد که دنیا جای امنی است و رفاه او تامین می‌شود. از سویی دیگر بسیاری از والدین این روش را بسیار مناسب‌تر می‌دانند، زیرا نیازی نیست تا ساعت‌ها گریه نوزاد را تحمل کنند.
سخن آخر
پس از یک سالگی، اگر باز هم کودک نیمه شب از خواب بیدار می‌شود، با پذیرایی شبانه، بازی با کودک یا بردن او به تختخواب خودتان به او پاداش ندهید. در غیر این صورت او تصور می‌کند که کار خوبی انجام می‌دهد و هر شب این کار را تکرار می‌کند! به جای آن سعی کنید کودک را آرام کنید و بدون روشن کردن چراغ‌های خانه، او را به تختش بازگردانید. اگر به دنبال علت بی خوابی نوزادتان هستید، مطلب علت نخوابیدن نوزادان با توجه به سن آنها اطلاعات دقیق و کاملی در اختیارتان خواهد گذاشت. تجربیات و دیدگاه های خود را با ما و مادران همراه ستاره درمیان بگذارید.
برگرفته از: tresillian و تر و خشک کردن کودک / شارلوت پریستون
