چگونه با ترس از مدرسه کودکمان برخورد کنیم؟

ستاره | سرویس روانشناسی – شاید شما هم ترس از مدرسه را تجربه کرده باشید. هراسی که بیشتر در دانش‌آموزان مقطع دبستان دیده می‌شود؛‌ خیلی هم فرق نمی‌کند که دانش‌آموز درس‌خوانی باشد یا نه، دختر باشد یا پسر و یا حتی سال اول ورودش به مدرسه باشد یا در مقاطع بالاتر درس بخواند. این اضطراب و دلهره از مدرسه رفتن مخصوصا در روزهای اول مهرماه تا حدی طبیعی است ولی برای کسانی که به شدت آن را تجربه می‌کنند آزار دهنده بوده و مشکلاتی را برای آنان و والدینشان به وجود می‌آورد.

 

ترس از مدرسه

ترس یا امتناع از مدرسه (School refusal) که یکی از نشانه‌های ترس غیرمنطقی است در واقع معادل واژه اضطراب جدائی از والدین، خانه، خانواده یا شرایطی است که به آن دلبسته و وابسته شده باشد. در واقع ترس از مدرسه یکی از نشانه‌ها و زیرمجموعه‌های اضطراب جدایی است و به بی‌میلی شدید به رفتن به مدرسه گفته می‌شود که علایم آن از جمله اضطراب شدید و عوارض جسمی مانند: سرگیجه، درد معده و تهوع و… مانع رفتن کودک به مدرسه می‌شود. والدین نیز که نگران سلامتی کودک هستند، غالبا رغبتی ندارند که برای رفتن او به مدرسه از زور استفاده کنند.

علت ترس از مدرسه

جدا از اضطراب جدایی که ناشی از دلبستگی نا ایمن کودک در سالهای اول زندگی می‌باشد خیلی از مواقع ترس یا امتناع از رفتن به مدرسه بیش از آنکه علت شخصیتی و عاطفی داشته باشد، ناشی از یادگیری است. مادر یا پدر در ارتباط خود با کودکان مفاهیم و نکته‌های منفی از محرک‌ها و مکان‌هایی مثل مدرسه یا درس خواندن را به کودک منتقل می‌کنند. آنان تجربه‌های منفی توام با وحشت و ترس و اضطراب خود را از دوران تحصیل و مدرسه، تنبیه و توبیخ‌ها به کودک انتقال داده و از آنها می خواهند که مواظب رفتارهایشان باشند. در نتیجه خواه ناخواه، بذر امتناع و ترس از مدرسه را در افکار آنها می‌کارند.

همچنین گاهی تغییرات ناگهانی در شرایط زندگی از قبیل جدایی والدین از یکدیگر، فوت ناگهانی یکی از نزدیکان، تعویض منزل و… نیز می‌تواند سبب بروز این گونه ترس‌ها شود که اغلب موقتی است و با رفتار درست و صحیح والدین و کادر مدرسه بر طرف می‌شود. ترس در دانش آموزانی که به مدرسه جدید می‌روند نیز ریشه در جدایی از والدین یا نداشتن دوست یا ناآشنایی با محیط مدرسه و معلمان دارد.

 

 

راه‌های مقابله با ترس از مدرسه

1. پیش از شروع مدرسه به هنگام ثبت نام و یا هر زمان دیگر که مقدور بود کودک را با خود به مدرسه ببرید. برای او از مدرسه صحبت کنید. اطراف و فضای داخل آن و حتی مسولان مدرسه را به او بشناسانید تا آمادگی لازم را کسب کند.
2. به مدت یک هفته در مدرسه (مهد کودک) حضور یافته و به تدریج مدت زمان حضور را کم کنید.
3. برای خرید وسایل مدرسه حتما کودک را با خود برده و در انتخاب لوازم، نظر او را جویا شوید.
4. برای بردن کودک به مدرسه از زور، تهدید یا تنبیه استفاده نکنید زیرا شدت اضطراب کودکان را بیشتر خواهد کرد.
5. با آرامش کودکان را به مدرسه بفرستید و از اصرارها و تاکیدها و امرو نهی‌ها بپرهیزید.
6. به کودک عشق و محبت خود را نشان دهید. دوست داشتن فرزندتان را مشروط به مدرسه رفتن نکنید و وقتی از مدرسه رفتن اجتناب می‌کند، پیام‌های هیجانی مانند «من دیگر مادرت نیستم»، به او ندهید.
7. به احساسات و حرف های فرزندانتان به دقت توجه کنید. سعی کنید شنونده خوبی برای آنها بوده و با فرزند خود درباره اتفاقاتی که در مدرسه می‌افتد، صحبت کنید.
8. هنگام بروز ترس‌ از مدرسه، برخورد شدید نداشته باشید و بر این امر تاکید داشته باشید که رفتن به مدرسه ضروری است و شما به هیچ عنوان پذیرای نرفتن او به مدرسه بدون دلیل محکم و منطقی نیستید.
9. یادداشت‌های کوچک و پرمهری برای او بنویسید و در کیفش بگذارید تا با دیدن آن‌ها در مدرسه، بداند که به طور موقت از شما جدا شده است و خیلی زود به منزل برمی‌گردد. این یادداشت‌ها در افزایش اعتماد به نفس دانش آموز نیز بسیار موثر است.
10. اگر فکر می‌کنید که کودکتان ضعف خاصی در درس، رفتار، ظاهر و… دارد با معلم او صحبت کنید تا در کلاس توجه بیشتری به او و روابطش با دیگران داشته باشد.
11. دوستان فرزندتان را به منزل دعوت کنید. این امر به آن ها کمک می‌کند که در مدرسه نیز روابط بهتری با هم داشته باشند و برای حضور در مدرسه نیز اشتیاق بیشتری نشان دهند.
12. دلیل و اهمیت مدرسه رفتن را به او بگویید. با این حال توجه داشته باشید که نباید با او در مورد مشکلات مدرسه نرفتن یا به دست نیاوردن شغل مناسب در صورت مدرسه نرفتن صحبت کنید. چرا که با این کار تنها اضطراب او را افزایش خواهید داد.
13. به او توانایی مراقبت از خود در مدرسه را بیاموزید. آسان و مفید جلوه دادن مقررات مدرسه و وجود معلمی که ارتباط خوبی با دانش آموز برقرار کند، به کاهش ترس او از مدرسه کمک می‌کند.
14. از مدرسه برای ترساندن و تنبیه استفاده نکنید؛ مثلا نگویید اگر غذایت را نخوری، به معلمت می‌گویم.
15. دانش آموز را برای مدرسه رفتن تشویق کنید و اگر در خانه ماند، اجازه بازی و تماشای تلویزیون را در ساعت‌هایی که باید در مدرسه باشد، به وی ندهید.
16. در انجام کارهای مدرسه به او کمک کنید و بیشتر از نیرو و توان کودک از او تکلیف نخواهید.
17. برای حضور کودک در مدرسه به او جایزه بدهید و او را تشویق کنید.
18. روابط خانوادگی را بررسی کنید. گاهی کودک در منزل نگرانی‌هایی دارد (مثل درگیری‌های والدین) که باید برطرف شود.
19. در یک روز تعطیل به اتفاق اعضای خانواده به مدرسه (مهد) کودک رفته و ضمن گذراندن ساعتی در آنجا، ناهار را در محیط مزبور صرف کنید.
20. خاطرات خوب و یا خوش خود یا خواهر و برادر بزرگ‌تر او را از مدرسه برایش بازگو کنید.
21. به ویژه در سال‌های اول مدرسه رفتار معلم باید به گونه‌ای باشد که کودک مدرسه را خانه دوم خود بداند.
22. از سرزنش و تحقیر فرزندتان برای رفتارهای نادرست او به ویژه در حضور دیگران خودداری کنید.
23. با برنامه‌ریزی نامناسب برای انجام تکالیف و درس خواندن، تمام اوقات فراغت و استراحت را از فرزندان نگیرید.

• خودتان را اصلاح کنید: معمولا مادران بچه‌هایی که از مدرسه می‌ترسند شخصیتی افراطی، مضطرب، بیش از اندازه حمایت کننده، مردد، غیرمنطقی، حساس و عاطفی دارند که اضطراب خود را با بیان افکار منفی و عمل خود به بچه‌ها منتقل می‌کنند. اغلب این مادران افرادی وسواسی، کم تحمل، نکته‌سنج و موشکاف هستند که احتمالا خود یا یکی از نزدیکانشان در کودکی دچار مشکل ترس از مدرسه بوده‌اند، پس بد نیست کمی هم برای اصلاح رفتارهای خودتان وقت بگذارید.