مهارت ابراز وجود کردن را بیاموزیم

ستاره | سرویس روانشناسی –ابراز وجود کردن یا خودابرازی برای خیلی از افراد کار ساده‌ای نیست. این مشکل بسته به جنسیت افراد و موقعیت‌هایی که در آن قرار می‌گیرند متفاوت بوده و همچنین عکس‌العمل‌های متفاوتی نیز در پی دارد. اما از آنجا که خودابرازی اثرات مثبت فراوان دارد از جمله برابری میان انسان‌ها را افزایش می‌دهد، به افراد امکان می‌دهد تا به سود خود اقدام کنند، بدون اضطراب بی‌دلیل روی پای خود بایستند، احساسات خود را صادقانه و با آسودگی ابراز کنند و… لازم است که این مهارت را در خود تقویت کنیم.

 

ابراز وجود چیست؟

خودابرازی رفتاری است که شخص را قادر می‌سازد به نفع خود عمل کند؛ بدون هرگونه اضطرابی روی پاهای خود بایستد؛ احساسات واقعی خود را صادقانه ابراز کند و با توجه نمودن به حقوق دیگران حق خود را بگیرد.

به عبارت دیگر توانایی ابراز حقوق خود بدون تجاوز به حقوق دیگران است و رابطه‌ای باز و صادقانه است که باعث گسترش وجود خویشتن و ابراز خویشتن می‌گردد. این عامل باعث می‌شود باعث حس احترام و دوست داشتن و افزایش اعتماد به نفس در شما می‌شود.

زنان در مقایسه با مردان در مورد خودابرازی مشکلات بیشتری دارند. تا حدی به این دلیل که خودابرازی با پرخاشگری اشتباه می‌شود و پرخاشگری مشخصا بخشی از نقش زنانه نیست. زنان برای صفاتی اجتماعی شده‌اند که مغایر با خودابرازی است. زنان اغلب به حفظ روابط هماهنگ با دیگران علاقمند هستند و از این که ابراز وجود آن‌ها ایجاد اختلاف کند هراس دارند.

سبک ارتباطی جراتمندانه

افراد سبک‌های ارتباطی متفاوتی دارن اما سبکی که از همه مهمتر ولازم است ما براساس آن عمل کنیم واین سبک را به فرزندانمان نیز آموزش دهیم سبک جراتمندانه یا همان ابراز وجود است. حال ببینیم باورها، احساسات وتاثیری که افراد جراتمند بر دیگران دارند چیست؟

باورها:

• باور به این که هم خویش و هم دیگران ارزشمند هستند.
• دانستن اینکه رفتار جرات مندانه بدان معنا نیست که فرد همواره برنده است. بلکه بدان معناست که فرد موقعیت را به بهترین و کارآمدترین نحو ممکن اداره می‌کند.

رفتار:

• براساس انتخاب خویش عمل می‌کند.
• می‌داند چه چیزی لازم است و برای رسیدن به آن برنامه ریزی می‌کند.
• عمل مدار است.
• محکم است.
• انتظاراتش واقع بینانه هستند.
• منصفانه و عادلانه رفتار می‌کند.
• سودمند و قابل پیش‌بینی است.
• اقدامات مقتضی را جهت رسیدن به اهدافش انجام می‌دهد بی‌آن که حق دیگران را نادیده انگارد.

رفتار غیرکلامی:

• حالت چهره حاکی از توجه و علاقه است.
• تماس چشمی مستقیم
• وضعیت بدنی مطمئن و آسوده
• آهنگ صدای مناسب و متناسب
• تنوع در میزان صحبت

رفتار کلامی:

استفاده از عباراتی مانند:

• انتخاب من این است که….
• من تکرار می‌کنم….
• به نظر من….

رویارویی و حل مسئله:

• مذاکره، درخواست، معامله
• رویارو شدن با مشکلات در همان زمانی که اتفاق می‌افتند.
• اجازه حضور ندادن به احساسات منفی

احساساتی که تجربه می‌شوند:

• شوق
• رضایت
• آرامش

تاثیری که بر دیگران می‌گذارد:

• افزایش عزت نفس دیگران
• احساس اینکه انگیزه کافی پیدا کرده و درک شده‌اند.
• دیگران می‌دانند جایگاهشان کجاست.

 

 

فنونی خاص برای افزایش جراتمندی و ابراز وجود

۱- گفتار جرات مندانه: درباره تمام آنچه می‌خواهید و احساس می‌كنید صریح صحبت كنید.

 

۲- مخالفت فعالانه: اگر دوست دارید رابطه شما هم چنان پا بر جا بماند سعی كنید با همدلی كردن و زبان بدن باز و پذیرنده مخالفت خود را بیان كنید.

 

۳- پرسیدن چرا: اگر فردی در موضع بالاتر از شما می‌خواهد كاری را انجام دهد و شما مخالف هستید بپرسید چرا و توضیحی بخواهید كه شما را متقاعد كند.

 

۴- باخودتان صحبت كنید: اگر عملی انجام داده‌اید كه خوب بوده است دیگران را از آن عمل باخبر كنید و اجازه دهید دیگران با احساسات شما آشنا شوند و شنونده بودن را در خود تقویت كنید.

 

تفاوت خودابرازی، خود خواهی و پرخاشگری

یک راه سودمند برای توصیف خودابرازی قرار دادن آن در یک پیوستار، میان سلطه پذیری و پرخاشگری و مقایسه با آن‌هاست. افرادی که نوعا به شکلی سلطه پذیر رفتار می‌کنند، در واقع، عدم احترام به نیازها و حقوق خود را نشان می‌دهند. بسیاری از افراد سلطه پذیر به ندرت خواسته‌های خود را مطرح می‌سازند و برای عقاید خود اهمیت قایل می‌شوند.در مقابل شخص پرخاشگر مایل است که بر دیگران غالب باشد. از نظر شخص پرخاشگر آن چه که اهمیت دارد خواست اوست و خواست دیگران بی‌اهمیت می باشد. در این میان فرد خودابراز، از حقوق خویش دفاع می‌کند و نیازها، ارزش‌ها، نگرانی‌ها، و عقایدش را به شیوه‌ای مستقیم و مناسب ابراز می‌کند. چنین فردی در هنگام ارضای نیازهای خویش، به خواسته‌های دیگران تعدی نمی‌کند و حریم شخصی آنان را مورد تجاوز قرار نمی‌دهد. افراد خودابراز خود را دوست دارند و در مقایسه با افراد پرخاشگر و یا سلطه پذیر احساس بهتری نسبت به خود دارند و به نحوی زندگی می‌کنند که خود می‌خواهند.

مثال زیر رفتار ابراز وجود را در یک موقعیت در مقایسه با رفتار پرخاشگرانه و سلطه پذیر نشان می‌دهد:

• تعارف مواد مخدر

رامین دانشجوی دانشگاه است رفتاری بسیار دوستانه دارد و در زمینه‌های اجتماعی فعال و پویاست. مدتی است با سعید دوست شده، یک شب سعید رامین را به یک میهمانی دعوت می‌کند. در طول میهمانی یک نفر بسته کوچکی حاوی مواد مخدر را به دیگران تعارف می‌کند همه جز رامین استقبال می‌کنند اما وقتی سعید به او پیشنهاد می‌کند می‌ماند که چه باید بکند. سه شکل واکنش او را توضیح می‌دهیم:

۱- بدون ابراز وجود

رامین بالاخره می‌پذیرد و وانمود می‌کند که قبلا هم مواد مصرف کرده او به دقت به دیگران نگاه می‌کند و از طرز استعمال آن ماده خاص آگاه می‌شود. اما نگران است مبادا بازهم مواد بیشتری به او تعارف کنند.

نتیجه اینکه او نمی‌خواهد سعید را ناراحت کند اما خودش تن به کاری می‌دهد که به آن علاقه‌ای نداشته است.

۲- پرخاشگرانه

رامین از پیشنهاد سعید عصبانی می‌شود و او را سرزنش می‌کند و از او می‌خواهد که سریعا او را به منزل برگرداند. وقتی میهمان‌ها به او می‌گویند الزامی نیست در قبول این تعارف، او هم چنان به تندخویی ادامه می‌دهد، سعید احساس می‌کند که نزد میهمان‌ها تحقیر شده است و علاقه‌اش به رامین کم می‌شود و به این نتیجه می‌رسد که اگر با او دوستی نکند بهتر است.

۳- مهارت ابراز وجود

رامین از قبول پیشنهاد سعید خودداری می‌کند و مودبانه جواب می‌دهد: نه متشکرم. بعد به حاضرین می‌گوید که تاکنون مواد مصرف نکرده و علاقه‌ای هم به این کار ندارد. رامین به سعید و دوستانش می‌گوید که ترجیح می‌دهد به سینما برود اما به آنها حق می‌دهد که به میل خود رفتار کنند.

وقتی از میهمانی خارج می‌شود از سعید گله می‌کند که چرا به او نگفته دوستانش مواد استعمال می‌کنند و بعد اضافه می‌کند که با پیشنهاد مصرف مواد و تعارف آن، آزادی او را به مخاطره انداخته زیرا اگر به هر شکل پلیس از موضوع باخبر می‌شد او را هم دستگیر می‌کرد.

رامین به این فکر می‌افتد که احتمالا اگر با سعید قطع رابطه کند بهتر است.

ابراز وجود یک انتخاب نیست حق شماست.