مرتد کیست؟ حکم مرتد و ارتداد چیست؟

ستاره| سرویس مذهبی – تاریخی‌ترین حکم ارتداد در ایران مربوط به سلمان رشدی است که به دستور امام خمینی صادر شد. در چه صورتی یک فرد به عنوان مرتد شناخته می‌شود؟ چند نوع ارتداد داریم؟ آیا مرتد می‌تواند توبه کند؟ حکم فرد مرتد چیست؟ و خیلی سؤال‌های دیگر که باید درباره آن‌ها بیشتر بدانید.

مرتد کیست؟

مرتد (Apostate) به کسی گفته می‌شود که قبلاً مسلمان بوده، ولی از دین اسلام برگشته است.

انواع مرتد

مرتد، خدا یا یکی از اصول دین (توحید، نبوت، معاد)، قرآن و یا یکی از ضروریات دین را انکار می‌کند و یا این که حلالی را حرام و یا حرامی را حلال می‌داند. به طور کلی انواع ارتداد (Apostasy) عبارت‌اند از:

• انکار خداوند
• انکار توحید
• انکار نبوت
• تکذیب پیامبر (ص)
• انکار ضروری دین از روی اعتقاد
• دشمنی یا تمسخر و انجام کار‌هایی که نشان‌دهنده اهانت به دین و رویگردانی از آن است مثل پاره کردن و انداختن قرآن در جای آلوده یا اهانت به کعبه و تعظیم در برابر بت

انواع مرتد

مرتد به دو دسته تقسیم می‌شود:

مرتد فطری: کسی که فطرتاً مسلمان است و از پدر و مادری مسلمان به دنیا آمده و خودش هم مسلمان بوده، ولی بعداً مرتد شده است.

مرتد ملی: کسی که پدر و مادرش مسلمان نبوده‌اند و بعد از رشد و بلوغ مسلمان شده و بعد از مدتی از اسلام برگشته است.

حکم مرتد در قانون مجازات اسلامی

• در فقه شیعه حکم شرعی مرتد فطری اگر مرد باشد چه توبه کند و یا در ارتدادش باقی بماند قتل، ولی اگر زن باشد حبس ابد است. زن مرتد را در هنگام نماز شلاق می‌زنند و او از نظر معیشت در تنگنا قرار می‌دهند و اگر توبه کرد توبه‌اش قبول و از زندان آزاد می‌شود.
• حکم شرعی مرتد ملی این است که تا ۳ روز به او مهلت می‌دهند تا توبه کند و به اسلام برگردد در غیر این صورت او را به قتل می‌رسانند. طبق نظر بعضی از علما از مرتد ملی خواسته می‌شود تا توبه کند و در صورت امتناع کشته خواهد شد. البته احوط آن است که سه مرتبه از او بخواهند و چنانچه توبه نکرد در مرتبه چهارم کشته می‌شود.
• در فقه اهل سنت همه انواع مرتد ابتدا دعوت به توبه می‌شود؛ اگر توبه کرد آزاد می‌شود و در غیر این صورت کشته می‌شود.
• ارتداد در سایر ادیان الهی هم جرم و گناه محسوب می‌شود و مجازات آن مرگ است.

احادیث درباره ارتداد

همچنین از امام صادق (ع) روایت است که فرمود: «شخص مسلمان از اسلام ارتداد اختیار کرده و نبوت پیامبر اکرم (ص) را انکار نموده و بر هر کسی که این امر را بشنود خونش مباح بوده و بر امام مسلمین است که او را کشته و توبه‌اش را نپذیرد.» (کافی جلد ۶ صفحه ۱۷۴)

اثبات ارتداد

از نظر اسلام تحقیق کردن درباره ارتداد شخص دارای اصول خاصی است:

• شخص اسلام آورده و سپس از اسلام برگشته باشد، ولی اگر کسی از همان ابتدای بلوغ اسلام نیاورده باشد مرتد محسوب نمی‌شود.
• شخص مرتد باید ارتداد خودش را آشکار کند، بنابراین اگر کسی قلباً از دین اسلام برگشته باشد، ولی آن را به زبان نیاورد مرتد محسوب نمی‌شود.
• شخص مرتد بداند که انکار او برابر با انکار خدا و یا رسول خدا (ص) است.
• انکار هر حکمی برابر با ارتداد نیست و در حکومت اسلامی باید در دادگاه صالح این امر ثابت شود و کسی مجاز نیست که خودش مجری حکم ارتداد باشد.

به طور کلی ارتداد شرایط عمومی و اختصاصی دارد که به شرح زیر است:

شرایط عمومی ارتداد، عقل، بلوغ، قصد و اختیار است.

شرایط اختصاصی ارتداد هم عبارت‌اند از:

• ارتداد به جهت تحقیق و ناشی از شیعه علمی نباشد.
• شخص مرتد باید ارتداد خودش را علنی کرده باشد.
• شخص مرتد باید نسبت به ضروری بودن مسئله‌ای که انکار می‌کند یقین داشته باشد.

• ارتداد با کلام و الفاظ و انجام کار‌هایی که به وضوح نشان‌دهنده توهین باشد محقق می‌شود؛ بنابراین نخواندن نماز نشان‌دهنده ارتداد نیست.